Του Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα, π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης
Σύμφωνα με το λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών: Λιτός είναι αυτός,-ή,-ό που χαρακτηρίζεται από απλότητα και έλλειψη περιττών στοιχείων, πολυτέλειας, υπερβολής, είναι η διαβίωση μέσα στα όρια των δυνατοτήτων, η οικονομική και ολιγαρκής, ενώ Λιτότητα είναι η αυστηρή οικονομική πολιτική που χαρακτηρίζεται από υψηλή φορολογία χωρίς αυξήσεις στους μισθούς με σκοπό τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείματος αν πρόκειται για ένα κράτος, ή απλά του ελλείματος αν πρόκειται για μια οικογένεια, για μια επιχείρηση κλπ. Αν ο μη λιτός βίος διαρκέσει πολύ ή/και τα οικονομικά ανοίγματα είναι μεγάλα, τότε ίσως κανένα πρόγραμμα λιτότητας να μη μπορεί να σε σώσει και η χρεωκοπία να είναι αναπόφευκτη. Ο περιορισμός του ελλείματος μπορεί να γίνει σε δύο παράλληλα επίπεδα: Με τη μείωση των εξόδων, δηλαδή με τον εξορθολογισμό των δαπανών και παράλληλα με την αύξηση των εσόδων μέσα από την αύξηση της παραγωγικότητας και την παραγωγή Πλούτου. Και τα δύο μπορούν να αποδώσουν μόνον αν γίνουν και εφαρμοσθούν οι απαραίτητες θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Και προπαντός αν πιστέψουμε σε αυτές.
Οι καταστάσεις που συνοδεύουν τους παραπάνω όρους αφορούν και ισχύουν νομοτελειακά για όλους, παντού, φτωχούς ή πλούσιους: τον απλό, μεμονωμένο πολίτη, την οικογένεια, την κοινωνία, ένα μαγαζί, μία επιχείρηση ή ένα κράτος. Όποιος ζει πάνω από τα όρια των δυνατοτήτων του, όποιος ξοδεύει περισσότερα από εκείνα που βγάζει, θα καταλήξει αργά ή γρήγορα στη λιτότητα, στη στέρηση κάποιων πραγμάτων, των λιγότερο αναγκαίων και περιττών στην αρχή αλλά και βασικών στη συνέχεια αν δεν υπάρξει κάποιας μορφής ισορροπία μεταξύ εσόδων και εξόδων. Η λιτότητα είναι κάτι κακό, γιατί σε στριμώχνει και μπορεί να καταντήσει και αποκρουστική αν δεν την ακολουθήσεις με συνέπεια. Είναι, επομένως, και καλή καθώς είναι το απαραίτητο σκαλοπάτι για να ξεπεράσεις την κρίση.
Ποιο είναι το τελικό στάδιο μιας λιτότητας που δεν τη δέχεσαι; Εάν εφαρμόσεις ένα πρόγραμμα λιτότητας που δεν είχες τη γενναιότητα να την αποδεχθείς σαν δική σου υπόθεση και να την αντιμετωπίσεις με μέθοδο και προγραμματισμένα ακολουθώντας ένα πρόγραμμα περιορισμών ή αν δεν κάνεις τίποτα και αφήνεις τα πράγματα απλώς να εξελιχθούν, τότε, αν δεν σε αφήσουν να χρεωκοπήσεις και τυπικά, θα σε αφήσουν να σέρνεσαι για πάντα στο περιθώριο σαν ζητιάνος, σαν παρίας. Ως Έλληνες, το θέλουμε αυτό; Μας αξίζει;
Οι 4 διαφορές μεταξύ ενός χρεωκοπημένου πολίτη και ενός κράτους (σαν το δικό μας)
Υπάρχουν τέσσερις βασικές διαφορές ανάμεσα στη χρεοκοπία ενός ανθρώπου, ενός ιδιώτη επιχειρηματία και στη χρεωκοπία ενός κράτους, τουλάχιστον σαν το δικό μας.
Η πρώτη είναι ότι ένας άνθρωπος ή επιχειρηματίας γίνεται άμεσα δέκτης των οικονομικών του προβλημάτων και συνήθως προσπαθεί έγκαιρα να βρει λύση. Στην αντίστοιχη περίπτωση του κράτους, οι πολιτικοί προσπαθούν να κρύψουν τα προβλήματα μέχρι που η βλάβη καταστεί ανεπανόρθωτη.
Η δεύτερη διαφορά είναι ότι ο άνθρωπος ή επιχειρηματίας αποδέχεται λίγο-πολύ τα λάθη του ή την κακοτυχία του ενώ οι πολιτικοί τα ρίχνουν ο ένας στον άλλο προσπαθώντας όλοι να πείσουν το λαό ότι δεν φταίνε οι ίδιοι και ότι φταίνε οι άλλοι ενώ έχουν το θράσος να κανακεύουν το λαό ότι είναι σοφός υπό την προϋπόθεση ότι θα ψηφίσει το κόμμα τους.
Η τρίτη είναι ότι αν χρεωκοπήσει ο άνθρωπος ή ο επιχειρηματίας, βυθίζεται μόνον αυτός ενώ αν χρεωκοπήσει το Κράτος βυθίζονται όλοι «μαζί» ή περίπου όλοι μαζί.
Η τέταρτη, τέλος, διαφορά είναι ότι πιστεύαμε πως το Κράτος δεν έχει ανάγκη, είναι απρόσβλητο και βεβαίως αν αυτό βυθιστεί, εμείς θα βρούμε τρόπο να τη γλυτώσουμε..
Γιατί άλλες χώρες που κάποτε πέρασαν κρίση, μπόρεσαν και την ξεπέρασαν;
Προβλήματα, κρίσεις οικονομικές γνώρισαν πολλές χώρες της Ευρώπης και διεθνώς και μάλιστα μερικές από αυτές που θεωρούνταν και είναι πολύ ψηλά σήμερα (Μεγάλη Βρετανία, Δανία, Νότια Κορέα κλπ) φθάνοντας μέχρι και το κατώφλι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Τις ξεπέρασαν όμως αυτές τις κρίσεις, διότι παραδέχθηκαν το πρόβλημα, το οποίο και μετέτρεψαν σε ευκαιρία. Τα εργαλεία ήταν τα ίδια. Δάνειο από το εξωτερικό για να σταθούν στα πόδια αλλά και λιτότητα μαζί με μεταρρυθμίσεις και αλλαγές παντού.
Στην Ελλάδα δεν πιστέψαμε καν ότι είχαμε πρόβλημα. Για εμάς δεν υπήρχε πραγματικά κρίση. Την κρίση δεν την κάναμε κτήση μας. Θεωρούσαμε – και φοβούμαι πως ακόμη θεωρούμε- ότι μας την επέβαλαν οι ξένοι που μας μισούσαν και μας φθονούσαν. Εξάλλου, εμείς «χτίζαμε Παρθενώνες όταν αυτοί έτρωγαν βαλανίδια»!!. Η αλήθεια είναι ότι ζητήσαμε οικονομική βοήθεια διότι πνιγόμασταν, μας την έδωσαν αφού υπογράψαμε μία συμφωνία, ένα Μνημόνιο υποχρεώσεων και δεσμεύσεων, κυρίως απέναντι στον εαυτό μας. Εμείς αφού πήραμε τα χρήματα προσπαθούμε να μην εφαρμόσουμε στην πράξη τις μεταρρυθμίσεις που υποσχεθήκαμε, έστω και αν τις ψηφίσαμε στην Βουλή.… Και όχι μόνον αυτό, αλλά ξεχάσαμε ότι είχαμε κρίση και δαιμονοποιήσαμε το μνημόνιο και βρίζουμε αυτό που υποτίθεται θα μας βοηθούσε να αναπνέουμε. Θέλουμε τα χρήματα του μνημονίου αλλά δεν συμφωνούμε με τις μεταρρυθμίσεις που υποσχεθήκαμε και πρέπει να κάνουμε, ούτως ή άλλως όχι για τους άλλους αλλά «για τη δική μας ψυχή», για τα παιδιά μας.
Βγαίνουμε στις πλατείες ως «αγανακτισμένοι» όταν μας ζητούν να ζούμε λιτά αλλά ξεχνούμε ότι πανηγυρίζαμε -να μην πω ότι κλείναμε το μάτι πονηρά ότι πετύχαμε- σε αντιστοιχία με το «αεικίνητο» στη Φυσική, να τη βγάζουμε καθαρή, λαθραία πιστεύαμε και για πάντα, με τα χρήματα των άλλων… «Επαναστατούμε» και «δακρύζουμε» όταν πρόκειται να ξεκινήσουμε τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήσαμε. Ενώ θα έπρεπε όχι μόνον να υλοποιήσουμε αυτές αλλά να κάνουμε και άλλες που πρέπει αντικειμενικά να γίνουν για τα παιδιά μας, για την Ελλάδα του αύριο. Και βέβαια, δεν είναι μεταρρυθμίσεις σε καμμιά περίπτωση οι μειώσεις μισθών. Αυτές είναι απλώς περιπτωσιακές, προσωρινές, οικονομικές προσαρμογές..
«Αξιοπρεπείς» όταν υπερ-δανειζόμαστε, αναξιοπρεπείς όταν πρέπει να ξεπληρώσουμε τα χρέη μας…
Εμείς χρεώσαμε την Πατρίδα μας αλλά δεν θέλουμε να πληρώσουμε εμείς το λογαριασμό. Εμείς ήμασταν που σαν «κυριλέδες» ξοδεύαμε τα δανεικά και ζητούμε τη συμπόνοια και την κατανόηση εκείνων που μας δάνεισαν, όταν πρέπει να τα επιστρέψουμε. Και μάλιστα ζητούμε πίσω την «αξιοπρέπειά» μας όταν μας ζητούν να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας. Και μιλάμε για «αξιοπρέπεια» όχι όταν δανειζόμαστε αλλά όταν δεν θέλουμε να ξεπληρώσουμε τα χρέη μας και, ακόμη περισσότερο, όταν κατηγορούμε τους δανειστές επειδή μας δάνεισαν.. Και για να προλάβουμε τις δικαιολογίες της άκρας Αριστεράς, από ΣΥΡΙΖΑ και αριστερότερα: Ναι, είναι γεγονός ότι δεν κυβέρνησαν τον τόπο αυτό. Είναι, όμως, εξίσου γεγονός ότι ήταν συνυπεύθυνα τα αντίστοιχα κόμματα για την κατάντια αυτής της χώρας. Δεν ήταν άραγε εκείνα τα κόμματα στην Βουλή όταν οι τότε Κυβερνήσεις έδιναν αυξήσεις με δανεικά; Πότε, αλήθεια, αντέδρασαν στην υπερχρέωση, μέσω δανεισμού, της Ελληνικής Δημοκρατίας; Δεν ήταν στην Ελλάδα; Δεν είναι υποκριτικό να εμφανίζονται έκπληκτα μπροστά την κρίση; Δεν γνώριζαν;
Ζήσαμε σαράντα χρόνια με τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα χωρίς να τα αξιοποιήσουμε, όπως και όπου θα έπρεπε. Ταυτόχρονα, δανειζόμασταν ασύστολα για να ξοδεύουμε ακόμη πιο ασύστολα. Μετά την ένταξή μας στο ΕΥΡΩ, διοχετεύαμε την εύκολη πλέον εισροή κεφαλαίων στην κατανάλωση (καταναλωτικά δάνεια), δηλαδή υπερδανειζόμασταν για να ξοδεύουμε σε καταναλωτικά αγαθά. Οι θεσμοί της Χώρας παρέμεναν επικίνδυνα απαρχαιωμένοι διαιωνίζοντας και διογκώνοντας το οικονομικό και όχι μόνον πρόβλημα.
Όσοι ψήφισαν λαϊκιστικά αλλά κι όσοι βιάζονται να κυβερνήσουν, ας κάνουν τώρα υπομονή…
Οι πολιτικοί φοβούνταν -και κάποιοι συνεχίζουν ακόμη να φοβούνται- τον πραγματικό εκσυγχρονισμό είτε από δειλία είτε από ιδεοληπτικές εμμονές. Εκείνους τους πολιτικούς που μας χάιδευαν τα αυτιά, εκείνους που μας υπόσχονταν νέους παραδείσους, χωρίς λιτότητα, χωρίς επίπονες και σε βάθος μεταρρυθμίσεις, χωρίς θυσίες, εκείνους που μας υπόσχονταν ταχεία απαλλαγή από το χρέος χωρίς θυσίες, δουλειά, προσπάθεια κλπ., εκείνους τους πολιτικούς λοιπόν, τους πίστεψε ο Ελληνικός Λαός και τους έφερε στην εξουσία, υιοθετώντας τον λαϊκισμό μιας κακομαθημένης Αριστεράς. Ας μην παραπονούνται, λοιπόν εκείνοι που με την ψήφο τους τούς έκαναν Κυβέρνηση. Και ας κάνουν υπομονή εκείνοι οι πολιτικοί που κυβέρνησαν τα προηγούμενα χρόνια τον τόπο και που με τις παραλείψεις και τα λάθη τους τούς έφεραν την εξουσία. Αυτό είναι Δημοκρατία.