Η πρώτη συνάντηση με τον αστροφυσικό Θανάση Οικονόμου , Senior Scientist του Εργαστηρίου Αστροφυσικής και Διαστημικής Έρευνας του Πανεπιστημίου του Σικάγο έγινε πριν από 10 χρόνια στα Γρεβενά τότε που τα ρόβερ Opportunity και Spirit όργωναν τον Αρη.
Ο ευγενικός αυτός άνθρωπος είχε δύο ξεχωριστές αγάπες. Η μία ήταν για την επιστήμη του και η άλλη για τη γενέθλια γη, τις οποίες υπηρετεί μέχρι σήμερα παρά τα 84 χρόνια του.
Με αφορμή την προσεδάφιση στον Άρη του Perseverance που για δύο χρόνια θα βρίσκεται στον κόκκινο πλανήτη ο καθηγητής Θανάσης Οικονόμου μίλησε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» και την Κατερίνα Ροββα.
Αναφέρθηκε στην ονοματοδοσία περιοχών του πλανήτη με ελληνικά ονόματα όπως Άγραφα, Καλαμπάκα, Ξάνθη, Τέμπη.
Από τη δεκαετία του 1960 έχει πάρει μέρος σε όλες τις αποστολές ρομποτικών ρόβερ στον Άρη, από το 1997 έως το 2017 έχει κατασκευάσει όργανα που έχουν προσεδαφιστεί επιτυχώς στη Σελήνη, έχει μελετήσει τον Κρόνο και ο τελευταίος στόχος του είναι οι μελλοντικές αποστολές στην Αφροδίτη. Και αν αυτά φαντάζουν ανέφικτα, πολύ σύντομα όπως λέει ο Θανάσης Οικονόμου, θα γίνουν πραγματικότητα.
Στην αρχή της σταδιοδρομίας του δεν μπορούσε να φανταστεί πως μερικές δεκαετίες αργότερα θα έφτανε στο σημείο να γίνει ο έλληνας «νονός» του Άρη. Είναι αλήθεια, λέει πως διάφορα μέρη του Άρη έχουν ονομασίες από ελληνικά νησιά ή από άλλα μέρη της Ελλάδας. Τον Οκτώβριο του 2005 λίγο πριν τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου και ενώ το ρομποτικό ρόβερ «Spirit» βρισκόταν ήδη στην πλανήτη Άρη, ο Θανάσης Οικονόμου πρότεινε στη NASA να δώσουν σε κάποιους τομείς του Κόκκινου Πλανήτη ονόματα εμπνευσμένα από την αντίσταση του ελληνικού λαού κατά της γερμανικής κατοχής. Οι συνεργάτες του το δέχθηκαν. Οι λέξεις Άγραφα, Καλάβρυτα , αλλά και το «ΟΧΙ» σημειώθηκαν σε χάρτες που μοιράστηκαν στην ομάδα της ΝΑΣΑ με την υποσημείωση ότι “28 Oktober is Ochi in Greece!” ενώ σε κάποια σημεία του μεγάλου κρατήρα «Έρεβος» δόθηκαν και άλλα ονόματα ελληνικών πόλεων ή οροσειρών. Έτσι ο Άρης απέκτησε τη δική του «Θεσσαλονίκη», τα «Τέμπη», την «Καλαμπάκα» και το «Λασίθι». «Ενώ το spirit κινούνταν στην επιφάνεια του Άρη, μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με την ονοματοδοσία που δώσαμε για το που θα θέλαμε να πάει.
Το “Perseverance” συνεχίζει την εξερεύνηση του Άρη που ξεκίνησε από το 1960. Σήμερα αυτή η εξερεύνηση έχει τρεις βασικούς σκοπούς. Τη συλλογή δειγμάτων από περιοχές που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα να περιέχουν λιθώματα και την αποστολή αυτών των δειγμάτων πίσω στη γη με κάποιο μελλοντικό διαστημόπλοιο. Τα δείγματα θα μελετηθούν λεπτομερώς στα καλύτερα εργαστήρια μας εδώ στη Γη ώστε να απαντήσουμε στο ερώτημα αν πραγματικά υπάρχει ζωή και αλλού ή αν είμαστε μόνοι στον κόσμο. Δεύτερος σκοπός του “Perseverance” είναι να προετοιμάσει το έδαφος για μελλοντικές αποστολές στον Άρη. Θα προσπαθήσει να παράξει οξυγόνο και υδρογόνο από τοπικές πηγές για τις ανάγκες των μελλοντικών αστροναυτών και επίσης για τα υγρά καύσιμα που χρειάζονται για την επιστροφή τους πίσω στη Γη. Τέλος, αυτό το ρομποτικό ρόβερ φέρει μαζί του και ένα ελικόπτερο για την ανάπτυξη τεχνολογίας για μελλοντικές χρήσεις στον Άρη.
Η στιγμή που το ρομποτικό ρόβερ προσεδαφιζόταν με ασφάλεια στον Κόκκινο Πλανήτη προκάλεσε κύματα ενθουσιασμού σε εκατομμύρια ανθρώπους. Για τον Θανάση Οικονόμου όμως ήταν μια γνώριμη εμπειρία. «Αυτή τη στιγμή την έχω ζήσει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας μου. Είναι κάτι που δύσκολα περιγράφεται», σημείωσε. «Την πρώτη φορά, στην περίπτωση της Σελήνης στη δεκαετία του ’60, πήρε μόνο δευτερόλεπτα για να βεβαιωθούμε πως όλα πήγαν καλά. Στην περίπτωση του Άρη όμως αυτή η στιγμή διαρκεί ως και δέκα λεπτά και καταλαβαίνετε πόση ανακούφιση φέρνουν τα καλά μαντάτα. Υπάρχουν όμως και τα κακά μαντάτα, και αυτά είναι πολύ χειρότερα, διότι καταργούν προσπάθειες μιας 10ετίας.»
Από το 2015 είναι ένα από τα πέντε μέλη της επιτροπής της ΝΑΣ που διαπραγματεύεται με τη Διαστημική Υπηρεσία της Ρωσίας για μια αποστολή στην Αφροδίτη, αν και δηλώνει κατηγορηματικά ότι ο αγαπημένος του πλανήτης είναι ο Άρης, μετά φυσικά τη Γη.
Στο ερώτημα πόσο κοντά βρισκόμαστε στην πρώτη επίσκεψη ανθρώπου στον Άρη απαντά:
«Είναι μια δύσκολη ερώτηση, μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη είναι πολύ πιο περίπλοκη από μια αποστολή στη Σελήνη. Χρειαζόμαστε έξι με οκτώ μήνες για να πάμε, άλλους τόσους για να γυρίσουμε και επίσης να παραμείνουμε στην επιφάνειά του για ένα χρόνο περιμένοντας να συγχρονιστεί η τροχιά του με την τροχιά της Γης ώστε να είναι μικρότερη η απόσταση . Έτσι χρειαζόμαστε περισσότερο οξυγόνο, νερό, τρόφιμα, καύσιμα. Αντιθέτως το ταξίδι στη Σελήνη διαρκεί μόνο μερικές μέρες. Επίσης, μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη είναι πανάκριβη και θα απαιτήσει καινούργιες τεχνολογίες τις οποίες ακόμη δεν κατέχουμε. Είμαστε ακόμη δεκαετίες μακριά από μια τέτοια αποστολή. Εντούτοις έχουν αρχίσει ήδη οι προετοιμασίες γι αυτό το στόχο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι γίνονται προσπάθειες από πάμπλουτους ανθρώπους για παρόμοιες αποστολές που ίσως φέρουν πιο κοντά την πρώτη επίσκεψη ανθρώπου στον Άρη.
Ο Θανάσης Οικονόμου είναι ένας άνθρωπος που έδωσε μάχη για να «αγγίξει τον ουρανό» και τα κατάφερε, καταλήγει το άρθρο.
Μ.Κ.