Ο φακός του Σάββα Τσιλιγγιρίδη (Φάτσα, 1924—Kατερίνη 2004) περιέχει κατά την άποψή μου δύο πολύτιμα στοιχεία: τόσο αυστηρότητα στην αποτύπωση της εικόνας (φύση, αστικά τοπία, καθημερινή ζωή) όσο και ικανότητα στο να αναπαριστά το ανθρωπολογικό βάθος όσων αποτύπωνε το μάτι του φωτογράφου (έμφαση στη γη, στα πρόσωπα, ευφυής διαχείριση συμβολισμών).
[Μοναδική αποτύπωση όλης της πόλης με φόντο τα μυθικά βουνά —Πιέρια και Όλυμπο—ιστορικά τοπόσημα της καπνεργατικής πόλης. Η λήψη της φωτογραφίας έγινε στα 1963 από την ταράτσα της καπναποθήκης του ΕΟΚ (Εθνικού Οργανισμού Καπνού) που σήμερα στεγάζει την Αντιπεριφέρεια Πιερίας. Διακρίνονται το παγοποιείο Θεολόγου, το 6ο Δημοτικό Σχολείο, τα καπνεργοστάσια Χατζόγλου και Αυστροελληνικής κ.ά].
Οι 118 ασπρόμαυρες, ρωμαλέες φωτογραφίες του λευκώματος (εκ των οποίων οι 95 αδημοσίευτες) αποτυπώνουν για πρώτη φορά σε μορφή βιβλίου την μεταπολεμική Κατερίνη μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα (1954-1996). Πρόκειται για το σπάνιο φωτογραφικό υλικό του Σάββα Τσιλιγγιρίδη, του καλύτερου φωτογράφου της πόλης στον περασμένο αιώνα, εν πολλοίς αδημοσίευτο, αληθινός εικαστικός πλούτος, στον οποίο αποτυπώνεται ο ειδυλλιακός και απέριττος πολιτισμός της πόλης πριν από την επέλαση του μαζικού καταναλωτισμού και της πολυκατοικίας. Ο τίτλος Το παραμύθι της πόλης υπό τον οποίο στεγάζονται οι ανθρωπολογικής ωραιότητας όψεις της Κατερίνης περιέχουν όχι μόνο τον φωτογραφικό μόχθο μισού αιώνα αλλά και διότι η ανάγνωσή αυτών των εικόνων μάς αναγκάζει να διαβάσουμε επαρκώς τον πολιτισμό της Κατερίνης σε όλη τη μεταπολεμική διαδρομή της (άνθρωποι, σπίτια, δρόμοι, καφενεία, δημοτικό πάρκο, καπνοκαλλιέργεια, πολιτιστική ζωή, θρησκευτικές αναπαραστάσεις, δημόσιοι χώροι) σε μια εποχή δηλαδή που οργανώνεται η πόλη και επιχειρεί να συστήσει στους πολίτες της το δικό της παραμύθι, τη δική της δηλαδή εκδοχή της συλλογικής μας περιπέτειας.
Στις τέσσερις ενότητες του λευκώματος (Η γεωγραφία της πόλης: δρόμοι, γειτονιές και άνθρωποι, η κοινωνική και πολιτιστική ζωή, η πλατεία Ελευθερίας, η αγροτική ζωή) η Κατερίνη παρακολουθεί την εξέλιξη της πόλης, αναζητά τους χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης, θυμάται την πλατεία και τους ρυθμούς της αγροτικής ζωής της και επιμένει —στην αυγή του 21ου αιώνα— να αναζητά τη μυθολογία της.
Από το αρχείο ΣΑΤΣΙ αξίζει να μνημονεύσουμε επίσης την θαυμάσια έκθεση φωτογραφίας του Σπύρου Τσιλιγγιρίδη, αφιερωμένη στο φωτογραφικό έργο του Σάββα Τσιλιγγιρίδη (ΣΑΤΣΙ) με τίτλο «Ματιές πίσω από τον Χρόνο. Η πόλη της Κατερίνης και ο Όλυμπος σε 40 φωτογραφίες». Ειδικότερα για την Κατερίνη εκδόθηκαν (2009): 1. 14 συλλεκτικές φωτογραφίες της Κατερίνης με ειδικά επεξεργασμένη διτονική εκτύπωση σε ξύλινη κασετίνα (21χ21 εκ.). 2. Συλλεκτικό ημερολόγιο/λεύκωμα με εξήντα φωτογραφίες της Κατερίνης από το 1951 έως το 1968 (διαστάσεων 20χ19 εκ., βιβλιοδετημένο μεταλλικό σπιράλ) και πολυτελές ημερολόγιο τοίχου με 12 φωτογραφίες του ΣΑΤΣΙ από το 1951 έως το 1970 (διαστάσεις 23 χ 43,5 εκ., με μεταλλικό σπιράλ).
Ο Σάββας Τσιλιγγιρίδης ανήκει στην γενιά εκείνων των φωτογράφων —να μην ξεχνάμε και την κοινή έκθεση των Τλούπα και Τσιλιγγιρίδη με θέμα τον Όλυμπο που έγινε στην Κατερίνη το 1992—του Τάκη Τλούπα, του Σπύρου Μελετζή, του Δημήτρη Λέτσιου και του Κώστα Μπαλάφα οι οποίοι απέδωσαν με μαεστρία τον κάματο των ανθρώπων της υπαίθρου, την κοινοτική τους οργάνωση, τις ιδιαιτερότητές τους, τις καθημερινές τους δραστηριότητες στο σπίτι και στη δουλειά. Σε αυτήν την ρεαλιστική και άκρως ποιητική παράδοση πρέπει να προστεθεί και η πιερική συνιστώσα της: ο φακός του Σάββα Τσιλιγγιρίδη.
Μικροϊστορικά του Αντώνη Κάλφα
