Εν μέσω των αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, η οικονομική ανθεκτικότητα και η ανταγωνιστικότητα που διαθέτουν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ευρώπη έχουν καταστεί υψίστης σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη και την παγκόσμια επιρροή της ΕΕ.
Καθοριστική σημασία στη συγκεκριμένη προσπάθεια παίζει η ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων.
Το ψηφιακό χάσμα στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χαράξει μια φιλόδοξη πορεία με τις πρωτοβουλίες «Ψηφιακή Δεκαετία» και «Ψηφιακή Πυξίδα», με στόχο την αναδιαμόρφωση του οικονομικού τοπίου έως το 2030.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων, αποτελούν την πλειονότητα των επιχειρήσεων στην ΕΕ.
Έχουν σημειωθεί πρόοδοι σε όλα τα κράτη μέλη, ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται ένα έντονο ψηφιακό χάσμα: ενώ τα σκανδιναβικά και δυτικά κράτη μέλη προχωρούν με γοργούς ρυθμούς, άλλα αντιμετωπίζουν εμπόδια που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν, σύμφωνα με δημοσίευμα της Έλενα Μπιάτζι στο Social Europe.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων, αποτελούν την πλειονότητα των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Κατά συνέπεια, η ευρεία ψηφιακή τους μεταμόρφωση είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια μιας πιο ανταγωνιστικής, βιώσιμης και ισχυρής οικονομίας. Η υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αυξήσουν δραματικά την παραγωγικότητά τους και να εξορθολογίσουν τις λειτουργίες τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση η Ψηφιακή Πυξίδα, για παράδειγμα, διατυπώνει τέσσερις βασικές προτεραιότητες για την καθοδήγηση της μεταμόρφωσης της Ευρώπης: την ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων (ιδίως των μικρομεσαίων), την προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων, τις επενδύσεις σε ψηφιακή υποδομή και την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών.
Εμπνευσμένα από αυτές τις οδηγίες, τα κράτη μέλη έχουν σχεδιάσει εθνικές στρατηγικές. Ενώ ορισμένες είναι γενικές, πολλές κυβερνήσεις έχουν αναγνωρίσει σωστά τον μοναδικό χαρακτήρα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και έχουν εφαρμόσει παράλληλες, προσαρμοσμένες στρατηγικές για την επιτάχυνση της βαθύτερης ψηφιακής υιοθέτησης.
Εμφανής η στασιμότητα
Παρά τις συντονισμένες προσπάθειες, εξακολουθεί να υπάρχει ένα σημαντικό ψηφιακό χάσμα. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν προωθήσει με επιτυχία τις συνθήκες για την ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων. Οι σκανδιναβικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται σταθερά στην κορυφή των κατατάξεων, με τη Φινλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία να παρουσιάζουν την υψηλότερη ψηφιακή δυναμική.
Η επιμονή αυτού του χάσματος απειλεί να δημιουργήσει μια «Ευρώπη δύο ταχυτήτων».
Αντίθετα, τα ανατολικά και νότια κράτη μέλη αντιμετωπίζουν εμπόδια και δεν μπορούν να συμβαδίσουν με το ρυθμό των γειτόνων τους. Το χάσμα αυτό είναι εμφανές σε όλους τους δείκτες, από τη βασική χρήση του διαδικτύου έως την υιοθέτηση προηγμένων εφαρμογών όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο, τα μαζικά δεδομένα και η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ).
Η στασιμότητα στο κομμάτι της ψηφιακής μεταμόρφωσης πρέπει να περιοριστεί.
Η επιμονή αυτού του χάσματος απειλεί να δημιουργήσει μια «Ευρώπη δύο ταχυτήτων», εμποδίζοντας την ικανότητα της Ένωσης να ανταγωνιστεί σε παγκόσμια κλίμακα, ιδίως έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.
Τα εμπόδια που καλούνται τα κράτη να ξεπεράσουν
Η ανάλυση δεδομένων και οι συνεντεύξεις με ειδικούς έχουν εντοπίσει τα κύρια εμπόδια που παρεμποδίζουν την ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων, τονίζει το Social Europe.
Οι οικονομικοί περιορισμοί αναφέρονται ως σημαντικό εμπόδιο. Η έλλειψη κεφαλαίων εμποδίζει κρίσιμες επενδύσεις τόσο σε ψηφιακά εργαλεία όσο και στην απαραίτητη κατάρτιση των εργαζομένων. Αν και υπάρχουν χρηματοδοτικές και υποστηρικτικές πρωτοβουλίες στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, πολλές ευκαιρίες παραμένουν αναξιοποίητες.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συχνά δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε αυτές, επειδή τα συστήματα είναι συχνά δυσκίνητα και υπερβολικά περίπλοκα, με αποθαρρυντικές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων. Αυτός ο κατακερματισμός της στήριξης και η έλλειψη σαφήνειας όσον αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση λειτουργούν ως σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας.
Παράλληλα, η έλλειψη προσωπικού και δεξιοτήτων είναι καθοριστικοί παράγοντες. Οι επιχειρήσεις συχνά δεν διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό για τη διαχείριση σύνθετων έργων ψηφιοποίησης.
Τα κενά δεξιοτήτων οδηγούν σε περιορισμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη της ψηφιοποίησης.
Ως συνέπεια αυτής της διπλής πρόκλησης, οι επιχειρήσεις συχνά υιοθετούν μια αντιδραστική, αποσπασματική προσέγγιση, αντιμετωπίζοντας τις άμεσες ανάγκες αντί να αναλαμβάνουν στρατηγική, μακροπρόθεσμη ψηφιακή μεταμόρφωση.
Τα κενά δεξιοτήτων οδηγούν σε περιορισμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη της ψηφιοποίησης και μπορούν να ενισχύσουν την αντίσταση στην αλλαγή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους διευθυντές σε μικρότερες επιχειρήσεις. Δεδομένου ότι η κατάρτιση μπορεί να είναι δαπανηρή και το περιορισμένο προσωπικό καθιστά δύσκολη την κάλυψη των απουσιών των εργαζομένων, η παροχή κινήτρων τόσο για την κατάρτιση των εργαζομένων όσο και των διευθυντικών στελεχών αποτελεί μια βιώσιμη λύση με στόχο την εξέλιξη.
Τι θα μπορούσε να γίνει
Η έρευνα του Eurofound επισημαίνει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών μέτρων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά.
Τα κουπόνια για την αγορά τεχνολογίας ή ψηφιακών συμβουλευτικών υπηρεσιών είναι ευέλικτες και ιδιαίτερα δημοφιλείς λύσεις για τις μικρού και μεσαίους μεγέθους επιχειρήσεις. Ένα επιτυχημένο μοντέλο είναι το Irish Trading Online Voucher, το οποίο αργότερα επεκτάθηκε στο Grow Digital Voucher και χρησιμοποιείται για νέο λογισμικό και κατάρτιση ή διαμόρφωση καλύτερων συστημάτων πληροφορικής.
Άλλα μέσα, όπως προγράμματα δανείων και επιχορηγήσεις, αποτελούν σημαντικές πηγές χρηματοδότησης, αλλά συχνά συνεπάγονται τεράστιες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων.
Η συνεργασία και οι εταιρικές σχέσεις αποτελούν μια άλλη αποτελεσματική στρατηγική. Αυτές περιλαμβάνουν συνδέσεις μεταξύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και μεγαλύτερων εταιρειών, καθώς και με κέντρα καινοτομίας και ανάπτυξης δεξιοτήτων.
Σημαντικό ρόλο στην ψηφιοποίηση και τον εκσυγχρονισμό παίζουν οι συνεργασίες.
Άλλα μέσα, όπως προγράμματα δανείων και επιχορηγήσεις, αποτελούν σημαντικές πηγές χρηματοδότησης, αλλά συχνά συνεπάγονται τεράστιες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων που αποθαρρύνουν τις μικρότερες επιχειρήσεις, αναγκάζοντάς τες να βασίζονται στους περιορισμένους εσωτερικούς τους πόρους.
Επιπλέον, οι Ευρωπαϊκοί Κόμβοι Ψηφιακής Καινοτομίας (EDIH) λειτουργούν σε ολόκληρη την ΕΕ, λειτουργώντας ως «ενιαία γραφεία εξυπηρέτησης». Προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, όπως αξιολογήσεις ψηφιακής ωριμότητας, κατάρτιση δεξιοτήτων, συμβουλές εμπειρογνωμόνων και υπηρεσίες «δοκιμής πριν από την επένδυση», αναφέρει η Έλενα Μπιάτζι στο άρθρο της.
Ανάγκη για κλείσιμο του «κενού»
Για να εξασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα και η καινοτομία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι εθνικοί και κοινοτικοί φορείς πρέπει να αναπτύξουν πιο συνεκτικές στρατηγικές και φιλικά προς τον χρήστη συστήματα υποστήριξης.
Η προώθηση της συνεργασίας παραμένει ένας αποτελεσματικός τρόπος για την τόνωση της υιοθέτησης της ψηφιακής τεχνολογίας, την ενθάρρυνση της ανάπτυξης συμπράξεων μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων, μικρών, μεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων, καθώς και τη βελτίωση της πρόσβασης των εταιρειών σε κέντρα γνώσης και ικανότητας.
Η γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος απαιτεί κάτι περισσότερο από γενικές πολιτικές.
Λόγω των περιορισμών, η κατάρτιση πρέπει να είναι ευέλικτη. Η κατάρτιση στο χώρο εργασίας είναι μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος, η οποία επιτρέπει στους υπαλλήλους να αποκτήσουν πρακτικές δεξιότητες χωρίς να απομακρύνονται από τα καθήκοντά τους, μειώνοντας έτσι το κόστος και επιτρέποντας την άμεση εφαρμογή των νέων γνώσεων στην πράξη.
Η γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος απαιτεί κάτι περισσότερο από γενικές πολιτικές. Απαιτεί μέτρα προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και συντονισμένες προσπάθειες για τη μετάφραση των σύνθετων στόχων της ΕΕ σε μια σαφή και κατανοητή γλώσσα για τους ιδιοκτήτες εταιρειών, ολοκληρώνει το δημοσίευμα του Social Europe.
