Ως γνωστό φέτος (2016) το Πάσχα των Καθολικών γιορτάστηκε στις 27 Μαρτίου, ενώ το Πάσχα των Ορθοδόξων εορτάζεται την Πρωτομαγιά. Έτσι πολλοί ρωτούν πώς είναι δυνατόν για μια τέτοια μεγάλη γιορτή που καθιερώθηκε ως κοινή γιορτή της χριστιανοσύνης από την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.) τελικά να γιορτάζεται φέτος με τόση μεγάλη διαφορά 35 ημερών.
Ως γνωστό φέτος (2016) το Πάσχα των Καθολικών γιορτάστηκε στις 27 Μαρτίου, ενώ το Πάσχα των Ορθοδόξων εορτάζεται την Πρωτομαγιά. Έτσι πολλοί ρωτούν πώς είναι δυνατόν για μια τέτοια μεγάλη γιορτή που καθιερώθηκε ως κοινή γιορτή της χριστιανοσύνης από την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.) τελικά να γιορτάζεται φέτος με τόση μεγάλη διαφορά 35 ημερών.
Ιστορικά, σύμφωνα με την Πεντάτευχο του Μωυσή οι Εβραίοι γιόρταζαν το Πάσχα το βράδυ που είχε πανσέληνο ακριβώς μετά από την Ισημερία της Άνοιξης (21 Μαρτίου), ως ανάμνηση της απελευθέρωσής τους από τους Αιγυπτίους. Παράλληλα και οι Χριστιανοί γιορτάζουν την Ανάσταση του Χριστού, που σύμφωνα με τα ευαγγέλια έγινε την πρώτη ημέρα της εβδομάδας μετά από το Πάσχα των Εβραίων.
Έτσι σύμφωνα με την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο καθιερώθηκε να εορτάζεται το Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά από την πανσέληνο που πρέπει να συμβαίνει κατά ή μετά την εαρινή ισημερία. Και επειδή στην Αλεξάνδρεια τότε για την πρόβλεψη των φάσεων της σελήνης χρησιμοποιούνταν ένας μαθηματικός τύπος του Αθηναίου αστρονόμου Μέτωνα (432 π.Χ.) η Σύνοδος ανέθεσε τότε στον Πατριάρχη της Αλεξάνδρειας, να συντάξει ειδικό πίνακα με τις μελλοντικές ημερομηνίες της πανσελήνου του Πάσχα για όλες τις χριστιανικές εκκλησίες. Οι ημερομηνίες καταγράφηκαν σύμφωνα με το τότε Ιουλιανό ημερολόγιο που καθιερώθηκε το 46 π.Χ.) και προέβλεπε 365.25 ημέρες το έτος. Όμως συγκρινόμενο με την πραγματική διάρκεια του ηλιακού έτους των 365,242199 ημερών, προκύπτει σωρευτικά ένα σφάλμα μιας ημέρας κάθε 129 χρόνια.
Γι αυτό το λόγο με τη χρήση του Ιουλιανού ημερολογίου η λεγόμενη ισημερία σήμερα με την καθιέρωση του νέου ημερολογίου φαίνεται να πραγματοποιείται όχι στις 21 Μαρτίου αλλά στις 3 Απριλίου με σφάλμα 13 ημερών. Τέτοια σφάλματα ήταν επόμενο να οδηγήσουν στην καθιέρωση του νέου ημερολογίου από τον Πάπα Γρηγόριο (1582 μ.Χ.).
Δυστυχώς οι μεγάλες διαφωνίες που υπήρχαν ανάμεσα στις Καθολικές και Ορθόδοξες εκκλησίες συνετέλεσαν στο να μην υιοθετηθεί ως σήμερα το νέο ημερολόγιο από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες, παρότι η εξέλιξη της επιστήμης δεν είναι προνόμιο της Καθολικής Εκκλησίας. Μια μικρή εξαίρεση αποτελεί η Εκκλησία της Ελλάδας η οποία το υιοθέτησε για τις ακίνητες γιορτές το 1924 αλλά για τις κινητές γιορτές όπως είναι το Πάσχα θεώρησε ως Εαρινή Ισημερία την καθυστέρηση των 13 ημερών του παλαιού ημερολογίου που μεταφέρει την Ισημερία από 21 Μαρτίου στις 3 Απριλίου, παρότι στις 3 Απριλίου όλοι πια το γνωρίζουν ότι η μέρα είναι μεγαλύτερη από τη νύχτα.
ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΑΣΧΑ ΠΟΥ ΣΥΝΤΑΧΤΗΚΑΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΜΕΤΩΝΑ ΟΠΩΣ ΟΡΙΖΕ Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ
Περιγράφοντας τη σταδιακή εξέλιξη της αστρονομίας αναφορικά με τη μέτρηση του χρόνου θα λέγαμε ότι για τους αρχαίους λαούς υπήρχαν τρία φυσικά ρολόγια στον ουρανό. Η ανατολή του Ηλίου στην αρχή της Άνοιξης (21 Μαρτίου) που καθόριζε την ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας, οι φάσεις της σελήνης που καθόριζαν τη διάρκεια του σεληνιακού μήνα με αριθμό ημερών 29,5 (από πανσέληνο σε πανσέληνο), και η φαινομενική μετακίνηση του Ηλίου από το Χειμώνα ως τον επόμενο Χειμώνα που οδήγησε στην καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολογίου των 365.25 ημερών (146 π.Χ.).
Νωρίτερα, ένας Αθηναίος Αστρονόμος, ο Μέτων (432 π.Χ.), με μαθηματικό τύπο προέβλεψε ότι 235 σεληνιακοί μήνες ισοδυναμούν με 19 έτη. Αυτή η περίοδος των 19 ετών ονομάστηκε κύκλος του Μέτωνα ή κύκλος της σελήνης. Ο κύκλος αυτός είναι πρακτικά χρήσιμος, διότι αν καταγράψουμε τις ημερομηνίες των φάσεων της σελήνης επί 19 συνεχόμενα έτη, οι φάσεις θα επανέρχονται στις ίδιες ημερομηνίες και κατά την ίδια σειρά στα επόμενα 19 έτη κ.ο.κ. Η πρόβλεψη αυτή έκαμε τεράστια εντύπωση στους τότε αστρονόμους και χρησιμοποιήθηκε λίγο αργότερα για την επινόηση του πρώτου αστρονομικού υπολογιστή που αποκαλείται σήμερα Μηχανισμός των Αντικυθήρων επειδή βρέθηκε στα βάθη της θάλασσας των Αντικυθήρων.
Όμως ακόμη και ο κύκλος του Μέτωνα παρουσιάζει κάποιο σφάλμα. Το σφάλμα αυτό έχει συγκεντρωθεί από το 325 μ.Χ. και σήμερα είναι 4 περίπου ημέρες. Με βάση λοιπόν τον κύκλο του Μέτωνα από τους Αλεξανδρινούς αστρονόμους οι πίνακες των πανσελήνων του Πάσχα, (Πασχάλιοι πίνακες) καθορίζουν τις ημερομηνίες του Πάσχα. Οι Καθολικοί (και Διαμαρτυρόμενοι) γιορτάζουν το Πάσχα (Λατίνων Πάσχα) σύμφωνα με τον κανόνα της Α’ Οικουμενικής συνόδου, όμως η εαρινή ισημερία και η εαρινή πανσέληνος προσδιορίζονται σύμφωνα με το Γρηγοριανό ή νέο ημερολόγιο, λαμβάνοντας ακόμη υπόψη και το σφάλμα του κύκλου του Μέτωνα, την λεγόμενη εκκλησιαστική πρόπτωση.
Έτσι όταν έχουμε πανσέληνο από 21 Μαρτίου ως 2 Απριλίου οι Καθολικοί τη λογαριάζουν για τον προσδιορισμό του Πάσχα, ενώ οι Ορθόδοξοι έχουν πολύ όψιμο Πάσχα επειδή περιμένουν την πανσέληνο που θα εμφανισθεί από τις 3 Απριλίου και μετά. Λόγου χάρη φέτος (2016) είχαμε πανσέληνο στις 23 Μαρτίου (ημέρα Τετάρτη) με αποτέλεσμα οι Καθολικοί να γιορτάσουν το Πάσχα αμέσως την πρώτη Κυριακή δηλαδή στις 27 Μαρτίου ενώ για τους Ορθοδόξους ως πασχαλινή πανσέληνος θεωρείται η επόμενη πανσέληνος ( 22 Απριλίου). Αλλά και πάλι ως Πάσχα δεν ορίζεται η πρώτη Κυριακή (24 Απριλίου) αλλά η επόμενη Κυριακή (Πρωτομαγιά) που προκύπτει εξαιτίας του σφάλματος του κύκλου του Μέτωνα.
Συγκεκριμένα η θεωρητική ημερομηνία λόγω της εφαρμογής του μαθηματικού τύπου του Μέτωνα προκύπτει μετά από 4 μέρες δηλαδή στις 26 Απριλίου οπότε η Κυριακή του Πάσχα θα είναι ακριβώς την επόμενη Κυριακή που συμβαίνει την Πρωτομαγιά. Κατά συνέπεια η τήρηση των παραδοσιακών κανόνων της εκκλησίας παρότι θεωρείται ότι συμφωνεί με τους τότε όρους της συνόδου της Νίκαιας, ωστόσο θα μπορούσε να οδηγήσει στο απώτερο μέλλον σε πλήρη αδιέξοδα επειδή ξεφεύγει από τις σημερινές αστρονομικές μετρήσεις της επιστήμης.
Πάντως σύμφωνα με σύγχρονες αστρονομικές αναλύσεις εκτιμάται ότι η Σταύρωση του Ιησού θα πρέπει να έγινε κατά τη διάρκεια του πρώτου δεκαπενθημέρου του Απριλίου και όχι το μήνα Μάρτη που γιόρταζαν φέτος οι Καθολικοί. Λόγου χάρη το 33 μ.Χ. η σταύρωση του Ιησού έγινε την ημέρα που είχαν πανσέληνο, δηλαδή στις 4 Απριλίου. Όμως αν λάβουμε υπόψη ότι ο Ιησούς γεννήθηκε το 4 π.Χ. δηλαδή τη χρονιά που πέθανε ο Ηρώδης, τότε μετά από 33 έτη που έζησε ο Ιησούς δηλαδή το 27 μ.Χ. η πανσέληνος συνέβη στις 8 Απριλίου.
Γι’ αυτό και από παλαιότερα έχουν ανταλλαγεί απόψεις μεταξύ του Πάπα Βενέδικτου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, γεγονός που το υιοθετεί και ο Πάπας Φραγκίσκος, αν θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει μια κοινή γιορτή του Πάσχα που θα εορτάζεται πάντοτε τη δεύτερη Κυριακή του Απριλίου χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πασχαλινή πανσέληνος. Αυτή λοιπόν η προσπάθεια κοινής γιορτής του Πάσχα ίσως αποτελέσει το πρώτο βήμα για την Ένωση των δυο μεγάλων Εκκλησιών της Χριστιανοσύνης μέσω μιας νέας κοινής Οικουμενικής Συνόδου.