Tου ήρωα της Επανάστασης του Ολύμπου του 1878
Το Γενικό Λύκειο Λιτοχώρου έχει τη χαρά και τη τιμή να φιλοξενεί στην ιστοσελίδα του μια αυθεντική φωτογραφία του ήρωα της Επανάστασης του Ολύμπου Κοσμά Δουμπιώτη.
Η φωτογραφία με την αφιέρωση στο οπισθόφυλλο στάλθηκε από το Κοσμά Δουμπιώτη στο στενό του φίλο κ. Γρηγόριο Διαμαντίδη. Ευχαριστούμε θερμότατα την κ. Κατερίνα Διαμαντίδου, εγγονή του κ. Γρηγόρη Διαμαντίδη, για την προσφορά του υλικού από το προσωπικό της αρχείο στο Γενικό Λύκειο Λιτοχώρου. Η ιστοσελίδα μας που αφορά την Επανάσταση του Ολύμπου βρίσκεται στην διεύθυνση: https://lyk-litoch.pie.sch.gr/1878
Ο Κοσμάς Δουμπιώτης καταγόταν από την Χαλκιδική και υπήρξε λοχαγός του Ελληνικού Στρατού κατά την περίοδο της Επανάστασης του Ολύμπου το 1878. Την εποχή εκείνη τα σύνορα του Ελληνικού κράτους εκτεινόταν μέχρι τη Λαμία, ενώ η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα ήταν κάτω από το τουρκικό ζυγό. Οι Ελληνικές κυβερνήσεις ανησυχώντας για τα δεινά που θα έφερνε στους Έλληνες της Μακεδονίας η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ως απόρροια της ήττας των Τούρκων στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878 αποφάσισαν να οργανώσουν επαναστάσεις σε διάφορα μέρη της υπόδουλης Ελλάδας. Να σημειωθεί εδώ ότι η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου αναγνώριζε τη μεγάλη Βουλγαρία με σύνορα μέχρι και τη Θεσσαλονίκη και υπογράφτηκε μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μετά την ήττα της τελευταίας στον μεταξύ τους πόλεμο.
Για να προλάβει τις εξελίξεις το Ελληνικό κράτος έστειλε σώμα 500 στρατιωτών με επικεφαλής τον λοχαγό Κοσμά Δουμπιώτη προκειμένου να κηρύξει την επανάσταση στη Μακεδονία και συγκεκριμένα στο Λιτόχωρο. Η Μακεδονική Εταιρεία σε συνεργασία με τον πρόξενο της Θεσσαλονίκης, τους ιεράρχες και τους ντόπιους κάτοικους της Πιερίας είχε προετοιμάσει το έδαφος για το σκοπό αυτό. Το εκστρατευτικό σώμα αποβιβάστηκε στη Πλάκα Λιτοχώρου στις 16 Φεβρουαρίου 1878 και χωρίς να συναντήσει ιδιαίτερη αντίσταση απελευθέρωσε το Λιτόχωρο και τα γύρω χωριά. Στις 19 Φεβρουαρίου του 1878 κηρύσσεται η προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση της Μακεδονίας με πρόεδρο τον Λιτοχωρίτη Ευάγγελο Κοροβάγκο και έδρα το Λιτόχωρο.
Δυστυχώς όμως η ατελής προετοιμασία της επανάστασης, η έλλειψη όπλων, πυρομαχικών και πολεμοφοδίων αλλά και η προδοτική συμπεριφορά ντόπιων Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τους Τούρκους οδηγεί την επανάσταση στη καταστροφή. Στις 4 Μαρτίου 1878 ένα σώμα 1000 πάνοπλων Τούρκων εισβάλει στο Λιτόχωρο που φυλασσόταν μόλις από 13 άντρες. Ακολουθεί μια αδυσώπητη σφαγή των κατοίκων του Λιτοχώρου και αμέτρητες πυρπολήσεις σπιτιών. Όσοι Λιτοχωρίτες μπόρεσαν, κατάφεραν και διέφυγαν στη Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω για να σωθούν.
Το εκστρατευτικό σώμα του Δουμπιώτη υποχωρεί στον Όλυμπο και μέσω αυτού στην ημιαυτόνομη Θεσσαλία. Η επανάσταση έληξε με την συνθηκολόγηση στο Σμόκοβο στις 19 Απριλίου του 1878.
Η επανάσταση του Ολύμπου δεν κατάφερε να πετύχει το στόχο της επανένωσης της υπόδουλης Μακεδονίας με την ελεύθερη Ελλάδα, κατάφερε όμως μέσα από την αυτοθυσία και τις ηρωικές προσπάθειες ανθρώπων όπως ο λοχαγός Κοσμάς Δουμπιώτης να βοηθήσει το Ελληνικό έθνος να ανατρέψει τη συνθήκη του Άγιου Στεφάνου και να πετύχει το 1881 τη προσάρτηση της Θεσσαλίας στην ελεύθερη Ελλάδα με τη συνθήκη του Βερολίνου.
Ντινάκης Απόστολος
Πληροφορικός ΓΕΛ Λιτοχώρου
