Τα έργα του πωλούνται σε τιμές αστρονομικές, ακόμη και…μισοκατεστραμμένα. Οι πολιτικές του παρεμβάσεις και τα κοινωνικά του σχόλια, προκαλούν θόρυβο. Και η ταυτότητά του, παραμένει επτασφράγιστο μυστικό. Καλωσήρθατε στο πολύχρωμο και πολυδιάστατο «σύμπαν του Βanksy».
Ο Banksy, ο διασημότερος καλλιτέχνης δρόμου της εποχής μας «ξαναχτύπησε». Το εμβληματικό έργο του με αρχικό τίτλο «Το κορίτσι με το μπαλόνι» πωλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s σε τιμή ρεκόρ -τριπλάσια από τις αρχικές εκτιμήσεις- αγγίζοντας σχεδόν τα 22 εκατομμύρια ευρώ. Και κάπου εδώ…μάλλον τελείωσε η περιπέτειά του.
Ο Banksy το είχε φιλοτεχνήσει αρχικά σε έναν τοίχο στο ανατολικό Λονδίνο, στη συνέχεια το έργο μεταφέρθηκε με stencil σε χαρτί και το 2018 είχε δοθεί στον οίκο Sotheby’s για να βγει σε δημοπρασία.
Σε μια φάρσα που έμεινε στην ιστορία, ο ανατρεπτικός καλλιτέχνης είχε κρύψει τότε έναν….χαρτοκόπτη στην κορνίζα που έπεσε καταστρέφοντας τον πίνακα, την ώρα της δημοπρασίας. Σύμφωνα με τον Banksy τα νέα κομμάτια του πίνακα «έφτιαξαν» ένα ολοκαίνουργιο έργο που μετονομάστηκε «Η Αγάπη είναι στον κάδο» και ειναι εκείνο που πωλήθηκε πριν από λίγες ημέρες.
Ποιος είναι λοιπόν ο άνθρωπος που αναστατώνει φιλότεχνους και μη και προκαλεί με κάθε νέο του εγχείρημα; H μυστηριώδης ταυτότητά του «γεννάει» δεκάδες θεωρίες συνωμοσίας, φανατικούς πιστούς και ορκισμένους επικριτές, αλλά και μία φήμη που αποκτάει επικές διαστάσεις.
Ο «Ρομπέν των Δασών» της τέχνης
Βάνδαλος για μερικούς, «άγιος» για άλλους, ο Banksy, ο πιο διάσημος «γνωστός άγνωστος» στον κόσμο, ο…φαντομάς της βρετανικής Τέχνης εξακολουθεί να προκαλεί συζητήσεις και να γίνεται πρωτοσέλιδο με κάθε του γκράφιτι και κάθε σχέδιο.
Kαλλιτέχνης δρόμου, πολιτικός ακτιβιστής, σκηνοθέτης, αλλά και «ξενοδόχος» βγάζει γλώσσα στο κατεστημένο, καταγγέλλει την υποκρισία και την απληστία της ελίτ και στέκεται στο πλευρό αδικημένων, φτωχών και ανίσχυρων.
Oι επικριτές του τον θεωρούν υπερεκτιμημένο, πολλοί «συνάδελφοι» βρίσκονται σε πόλεμο μαζί του, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που καταγγέλλουν την εμπορευματοποίηση της αντικομφορμιστικής του κατά τα άλλα Τέχνης. Και αυτό γιατί πολλά από τα έργα του εκτίθενται σε ιδιωτικές γκαλερί και πωλούνται σε τιμές αστρονομικές.
Παράλληλα, έχει δεχθεί οξεία κριτική κατηγορούμενος πολλαπλές φορές για βανδαλισμό και αντιγραφή άλλων καλλιτεχνών.
Ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του «καλλιτέχνη- τρομοκράτη» και όταν το 2010 το περιοδικό Time τον επέλεξε για να φιγουράρει στη λίστα με τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο- μαζί με τους Μπαράκ Ομπάμα, Στιβ Τζόμπς και LadyGaga έστειλε μία φωτογραφία του με μία σακούλα (ανακυκλώσιμη φυσικά) στο κεφάλι…
Ο Βanksy…ξενοδόχος
Ένα από τα λιγότερο γνωστά του σχέδια είναι ένα ξενοδοχείο στη Βηθλεέμ «με τη χειρότερη θέα στον κόσμο» οπως…αυτο-διαφημίζεται, που δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για διάλογο στο «αγκάθι» του Μεσανατολικού. Είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα εγχειρήματά του, σε μία ατελείωτη λίστα πολιτικών έργων Τέχνης.
Ο Banksy επέστρεψε στη Μέση Ανατολή, αγαπημένο του προορισμό για δράση, εγκαινιάζοντας το 2017 ένα…καταφύγιο πολιτικής σκέψης εννέα δωματίων, σε απόσταση μόλις πέντε μέτρων από το Τείχος της Δυτικής Όχθης.
Ακολουθήστε το Ολύμπιο Βήμα στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις με καθημερινή ενημέρωση#streetart #artwork by artist Banksy in “The Walled Off Hotel”, Bethlehem, Palestine – 2019 pic.twitter.com/8XZGfzBChG
— Brindille (@Brindille_) July 12, 2019
Ένα πρώην εργαστήρι αγγειοπλαστικής, το Walled Οff Hotel που περιλαμβάνει γκαλερί τέχνης, γκράφιτι αλλά και έργα Αράβων καλλιτεχνών, όπως είναι ο Σάμι Μούσα από τη Ραμάλα. Υπόσχεται ασφαλή διαμονή, «δε διαθέτει πισίνα» και αστειεύεται οτι φιλοδοξεί να επωφεληθεί από το «σύνδρομο της Ιερουσαλήμ».
Είναι το σύνδρομο που σύμφωνα με το γνωστό αντισυμβατικό χιούμορ του Banksy ωθεί δεκάδες χιλιάδες τουρίστες να σπεύδουν στην Ιερουσαλήμ για να περπατήσουν στα χνάρια των προφητών, ενίοτε θεωρώντας ότι είναι και οι …ίδιοι προφήτες.
Ένα πρώην εργαστήρι αγγειοπλαστικής, το Walled Οff Hotel που περιλαμβάνει γκαλερί τέχνης, γκράφιτι αλλά και έργα Αράβων καλλιτεχνών, όπως είναι ο Σάμι Μούσα από τη Ραμάλα. Υπόσχεται ασφαλή διαμονή, «δε διαθέτει πισίνα» και αστειεύεται οτι φιλοδοξεί να επωφεληθεί από το «σύνδρομο της Ιερουσαλήμ».
Είναι το σύνδρομο που σύμφωνα με το γνωστό αντισυμβατικό χιούμορ του Banksy ωθεί δεκάδες χιλιάδες τουρίστες να σπεύδουν στην Ιερουσαλήμ για να περπατήσουν στα χνάρια των προφητών, ενίοτε θεωρώντας ότι είναι και οι …ίδιοι προφήτες.
«Πρόκειται για μία ιατρικά αναγνωρίσιμη πάθηση που εμφανίζεται όταν οι επισκέπτες κυριεύονται από τη…μεταφυσική σημασία της Ιερής Πόλης και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι και οι ίδιοι Βιβλικοί χαρακτήρες ή ότι η Αποκάλυψη πλησιάζει» αναφέρει η επίσημη ιστοσελίδα.
Η διαμονή ειναι ασφαλής επισημαίνει ο Βansky και ξεκαθαρίζει οτι δεν επιχειρεί να πάρει θέση στην ισραηλο-παλαιστινιακή διένεξη και ότι τα έσοδα από την επιχείρηση διατίθενται στις τοπικές κοινότητες.
Τα σενάρια για την ταυτότητά του
Ποιός ειναι λοιπόν ο Βanksy, ο άνθρωπος που «βομβαρδίζει» εδώ και δεκαετίες με χρώμα και πολιτικές δηλώσεις, δρόμους, τείχους και γέφυρες μεγαλουπόλεων από το Σαν Φρανσίσκο μέχρι τη Βαρκελώνη; Τα τελευταία χρόνια οι φήμες για την ταυτότητά του «γνωστού αγνώστου» δίνουν και παίρνουν.
Μία Ισραηλινή, υποστήριζε οτι είχε καταγράψει πρίν απο λίγο καιρό σε βίντεο το διάσημο street artist σε εμπορικό κέντρο της πόλης Χερζλίγια του Ισραήλ, η οποία και επρόκειτο να φιλοξενήσει έκθεσή του.
Στο εν λόγω στιγμιότυπο, ένας άνδρας με στένσιλ στο χέρι φαίνεται να ενοχλείται όταν καταλαβαίνει οτι τον μαγνητοσκοπούν. «Ήταν γύρω στα 40 και ζωγράφιζε κάτι στον τοίχο, αφού η μυρωδιά του σπρέι ήταν πολύ έντονη. Αποκλείεται να ήταν Ισραηλινός. Δεν είμαι και πολύ μεγάλη οπαδός του, αλλά έπαθα πλάκα όταν σκέφτηκα ότι μπορεί να είναι ο Banksy», δήλωνε στην εφημερίδα Daily Mail.
Μία απο τις επικρατέστερες θεωρίες λέει πως πρόκειται για τον Ρόμπιν Γκάνινγκχαμ, ένα παλιό μαθητή στο καθολικού σχολείο του Μπρίστολ, ενώ άλλες φήμες λένε ότι δεν αποκλείεται να είναι γυναίκα ή ακόμη και ομάδα καλλιτεχνών.
Υπάρχει επίσης η εικασία ότι πίσω από τον Banksy κρύβεται ο Ελβετός καλλιτέχνης Maître de Casson. Ο τελευταίος στον ιστότοπό του, το αρνείται. Toν Οκτώβριο του 2014 κυκλοφόρησε η φήμη, ότι ο Banksy συνελήφθη και η ταυτότητα του αποκαλύφθηκε, προκαλώντας σύγχυση στον κόσμο του διαδικτύου.
Οι απαρχές της Τέχνης του και οι επιρροές του
Η τέχνη του γεννήθηκε μέσα στις επιρροές της «αντεργκράουντ» μουσικής σκηνής του Μπρίστολ των αρχών της δεκαετίας του ’90. Ο ίδιος έχει δηλώσει οτι εμπνεύστηκε απο το Γάλλο Μπλέκ λε Ράτ, τον πατέρα του στένσιλ αλλά και τον τραγουδιστή, συνθέτη και εικαστικό γκραφιτι 3D, Ρόμπερτ ντελ Νάτζα που έγινε στη συνέχεια ιδρυτικό μέλος των Massive Attack.
Η μουσική σκηνή του Μπρίστολ που γέννησε συγκροτήματα όπως οι Massive Attack και οι Portishead είναι για πολλούς εκείνη που έδωσε μορφή στο έργο του. Ο ίδιος ο Banksy πιστεύεται ότι γεννήθηκε στην κοντινή πόλη Γιέιτ στο Νότιο Γκλούσεστερσαϊρ, στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Η πρώτη του μεγάλη τοιχογραφία από στένσιλ -The Mild Mild West – που απεικονίζει ένα αρκουδάκι να πετάει μια βόμβα μολότοφ σε τρεις αστυνομικούς, δημιουργήθηκε στην περιοχή Stokes Croft του Μπρίστολ το 1999. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 μετακόμισε στο Λονδίνο και συνέχισε να προσελκύει την προσοχή, εντός και εκτός συνόρων.
Στα αγαπημένα του μοτίβα συγκαταλέγονται αστυνομικοί, πίθηκοι, ποντίκια, σήματα κυκλοφορίας, αλλά και εμβληματικές µορφές της ιστορίας και της Τέχνης, από τη Τζοκόντα μέχρι τον Τσε Γκεβάρα.
Μεταξύ άλλων έχει χρηματοδοτήσει ένα πλοίο που κινείται στην Μεσόγειο, με στόχο τη διάσωση προσφύγων και μεταναστών που χρήζουν βοήθεια στην θάλασσα. Το πλοίο ονομάζεται Louise Michel, από τη διάσημη Γαλλίδα δασκάλα και στη μία του πλευρά φέρει με μεγάλα ροζ γράμματα τη λέξη διάσωση (Rescue), και μία ζωγραφιά ενός κοριτσιού με ένα σωσίβιο.
Το μεγάλο πλεονέκτημα του Banksy ακόμη και για τους επικριτές του είναι οτι παραμένει απρόβλεπτος, είτε γυρίζει βραβευμένα ντοκιμαντέρ οπως ειναι «Η Τέχνη στο Δρόμο» ( Exit Through the Gift Shop, 2010) και τοποθετεί κούκλες ντυμένες κρατούμενους του Γκουαντάναμο στη Ντίσνεϊλαντ, είτε παρεμβάλλοντας έργα του ανάμεσα στα εκθέματα μεγάλων μουσείων.
Το τελευταίο του έργο;
Μια τοιχογραφία με το στυλ Banksy εμφανίστηκε πρόσφατα στον τοίχο μίας παμπ στο Στόκπορτ, νοτιοανατολικά του Μάντσεστερ. Δείχνει ένα αγόρι με μάσκα να πετάει χαρταετό. Εκπρόσωπος του καλλιτέχνη αρνήθηκε ότι είναι έργο του Banksy, οι ντόπιοι ωστόσο εξακολουθούν να αναρωτιούνται.
Ένα βιβλίο φωτογραφιών που κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα από τον πρώην εκπρόσωπο του Banksy, Στιβ Λαζαρίδη ισχυρίζεται ότι δείχνει τον καλλιτέχνη επί τω έργω. Πράγματι εμφανίζεται ένας «γκραφιτάς» με γυρισμένη πλάτη…Πουθενά πάντως δεν φαίνεται το πρόσωπό του.
Ο Τζον Μπράντλερ, διευθυντής των ομώνυμων γκαλερί τέχνης θεωρεί ότι είναι βολικό για τον Banksy να παραμένει ανώνυμος «έτσι ώστε να μπορεί να περπατάει στο δρόμο χωρίς να τον αναγνωρίζουν».
Για τον τον κόσμο της τέχνης όμως δεν έχει πια σημασία, λέει. Το brand name Banksy έχει πλέον καθιερωθεί. «Για τους ανθρώπους που έχουν κάνει το εμπορικό σήμα με την υπογραφή του τόσο μεγάλο, δεν θα είχε καμία διαφορά τώρα αν έβγαζε τη μάσκα» καταλήγει.
Τα έργα του Banksy είναι πολύ επιδραστικά. Aποτελούν δείγμα έξοχου μάρκετινγκ, λένε οι ειδήμονες. Και ο ίδιος είναι πάνω από όλα ένας πολύ έξυπνος επιχειρηματίας. Άλλοι διαφωνούν. Θεωρούν ότι όταν ο «Ρομπέν των Δασών» της street art, αποκαλύψει την ταυτότητά του, όλη η μαγεία θα χαθεί. Και μαζί και τα μηδενικά από τις δημοπρασίες των έργων του…
