Του Γιάννη Κορομήλη
Του Γιάννη Κορομήλη
Το θέμα που απασχολεί τις τελευταίες μέρες τη στήλη, είναι αν έχουμε στη χώρα μας Δημοκρατία ή όχι. Νομίζω πως, μετά την γενική θεώρηση σε συνδυασμό με την επικαιρότητα καλό θα είναι να αναλύσουμε το νόημα αυτής της βασικής στο ερώτημα έννοιας, της Δημοκρατίας. Κατά τη ρήση του Αντισθένη, που αρκετές φορές αναλύσαμε από τη στήλη: «Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις», ας δούμε λοιπόν αναλυτικότερα την έννοια της λέξης Δημοκρατία. Σε γενικές γραμμές:
1. Δημοκρατία είναι το πολίτευμα «από το λαό, με το λαό για το λαό» (Λίνκολν). Δηλαδή όπως ετυμολογικά προκύπτει από την ίδια τη λέξη, είναι το πολίτευμα «το πρώτο λόγο» έχει ο Λαός ο οποίος «κρατεί», που θα πει ο λαός, εξουσιάζει, κυριαρχεί. Στηρίζεται μ΄άλλα λόγια στη ισονομία και την ισοτιμία του λαού, των πολιτών. Που σημαίνει πως οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αμυνθούν εναντίον του κράτους όταν αυτό επεμβαίνει στους τομείς της ατομικής έκφρασης και δραστηριότητας.
2. Μορφές της Δημοκρατίας: Α) Άμεση: όταν οι πολίτες οι ίδιοι, χωρίς μεσολάβηση ή εκπροσώπηση τρίτων (π.χ. κομμάτων) παίρνουν τις αποφάσεις, τις σημαντικότερες τουλάχιστον. Τέτοια ήταν κατά βάση η πρώτη Δημοκρατία της Αθήνας. Που κράτησε λιγότερο από δυο αιώνες. Β) Έμμεση: Όταν – όπως συμβαίνει στη νεωτερική εποχή – ο λαός με εκλογές, κατά τακτά διαστήματα, αναθέτει την πολιτική εκπροσώπηση του σε άλλους (στελέχη κομμάτων ή και ανεξάρτητους) να αποφασίζουν για λογαριασμό του, στο «όνομα του» και προς το συμφέρον του εννοείται. Γ) Βασιλευόμενη: Ο ανώτατος άρχοντας είναι κληρονομικός, δ) Αβασίλευτη: Όταν ο ανώτατος άρχοντες δεν είναι κληρονομικός αλλά εκλέγεται δ1) έμμεσα από την Βουλή και δ2) απευθείας από το λαό, με και καθολική ψηφοφορία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ονομάζεται και ρυθμιστής, έχει προνομίες ή αρμοδιότητες οι οποίες καθορίζονται ρητά από το Σύνταγμα.
Στη χώρα μας, ως γνωστόν, (αρθ.1, παρ 1 του Συντάγματος) έχουμε Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, με θεμέλιο του πολιτεύματος τη λαϊκή κυριαρχία (αρθ.1, παρ.2) Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και υπάρχουν υπέρ αυτού και τους Έθνους (αρθ.1, παρ.3). Εκλογή Προέδρου τ. Δ. μπορεί να γίνεται από το λαό με την προϋπόθεση ότι θα αναθεωρηθεί η προαναφερθείσα πρόβλεψη του Συντάγματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρμοδιότητες του Προέδρου τ. Δ., μετά τη αναθεώρηση του Συντάγματος του 1985-86, είναι σήμερα και θα είναι και στο απώτερο μέλλον (μια και οι προς αναθεώρηση προτάσεις που συζητήθηκαν στη Βουλή πριν λίγες μέρες δεν προβλέπουν κάποια αλλαγή ως προς τα αρμοδιότητες του ΠτΔ) μηδαμινές έως ανύπαρκτες. Ο ρόλος του Π.τ.Δ είναι τυπικός, καθαρά συμβολικός. Σε αντίθεση μ΄ αυτόν του πρωθυπουργού που ήταν (από το 1986 και εντεύθεν) και θα είναι και στο προσεχές μέλλον κυρίαρχος. Σχεδόν ανεξέλεγκτος αφού περιορίζεται σ΄αυτόυς τους ελέγχους από την αντιπολίτευση και μόνο που, με κανονικές συνθήκες, είναι μειοψηφία στη Βουλή, διασπασμένη μάλιστα σε πολλά κόμματα (συνήθως καπετανάτα). Πράγμα που νοθεύει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό (εξαρτάται από τα πρόσωπα των πολιτικών αρχηγών κυρίως), τη Δημοκρατία.
Πλεονεκτήματα ή Αξία της Δημοκρατίας: α) Προασπίζει την ελευθερία, μια από τις μεγαλύτερες αξίες στην ανθρώπινη ζωή. Γνωστό τοις πάσι το: «Μέγα αγαθό η υγεία, μέγιστο η ελευθερία». Εξάλλου, όπως έγραψαν Σοφοκλής και Θουκυδίδης: «Άνδρες γαρ πόλεις». Η πολιτεία είναι οι πολίτες. Αν λοιπόν οι πολίτες δεν ζουν ελεύθερα, δημοκρατικά και γενικότερα καταντούν αδρανείς, απαθείς. Αχρηστεύονται. Αχρηστεύεται και η Πολιτεία. Συνεπώς Δημοκρατική κυβέρνηση σημαίνει κυβέρνηση, στις πρώτες προτεραιότητες της οποίας συμπεριλαμβάνεται η ελευθερία των πολιτών σε κάθε της έκφανση β) Δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα. γ) Όπου υπάρχει δημοκρατία, υπάρχει και ανάπτυξη της παιδείας πράγμα που αποτελεί τη βάση για την ολοκλήρωση του ανθρώπου και της κοινωνίας δ) Είναι απολύτως κατοχυρωμένες και σεβαστές η ισοπολιτεία και η αξιοκρατία κ.α.
Παίρνοντας τα προαναφερθέντα ως κριτήρια, μπορούμε, νομίζω, να αξιολογήσουμε εάν και κατά πόσο η σημερινή κυβέρνηση είναι δημοκρατική. Επιπλέον δε σε ποιους τομείς φέρεται αντιδημοκρατικά και ποιες οι συνέπειες τέτοιων συμπεριφορών.
Συνεχίζεται