Εκλογές στην Τουρκία: Κάλπες, Ψηφοφόροι και Παρατηρητές

Οι δημοσκοπήσεις θέλουν τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, υποψήφιο συμμαχίας έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, να έχει –οριακό– προβάδισμα έναντι του Ερντογάν για την προεδρία της Τουρκίας. Πάντως, αν κανένας από τους δύο δεν εξασφαλίσει ποσοστό υψηλότερο του 50%, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος την 28η Μαΐου.

Οι εκλογές στην Τουρκία διεξάγονται μόλις τρεις μήνες μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου, που προκάλεσε φοβερή καταστροφή στη νοτιοανατολική Τουρκία και στοίχισε τη ζωή σε κάπου 50.000 ανθρώπους. Παρότι πολλοί σεισμοπαθείς εξοργίστηκαν για τον τρόπο που χειρίστηκαν οι αρχές την καταστροφή, τουλάχιστον αρχικά, δεν είναι μετρήσιμο προς το παρόν το αν ή πόσο η τραγωδία θα επηρεάσει το αποτέλεσμα.

Ψηφοφόροι για πρώτη φορά

Στους εκλογικούς καταλόγους είναι εγγεγραμμένοι κάπου 64 εκατομμύρια ψηφοφόροι (επί συνόλου 85 εκατ. κατοίκων).

Από αυτούς, 3,4 εκατ. έχουν ήδη ψηφίσει στο εξωτερικό.

Άλλοι 5,2 εκατομμύρια είναι νέοι, που θα ψηφίσουν για πρώτη φορά. Δεν έχουν γνωρίσει κανέναν άλλο ηγέτη παρά τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που κατηγορείται για αυταρχική παρέκκλιση μετά τις μαζικές κινητοποιήσεις του 2013 και το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016.

50.000 παρατηρητές

Εκατοντάδες παρατηρητές βρίσκονται στα 50.000 εκλογικά κέντρα που άνοιξαν στις 08:00 και θα κλείσουν στις 17:00 συμπεριλαμβανομένων περιοχών της νότιας Τουρκίας, που υπέστησαν τρομακτική καταστροφή όταν χτύπησε ο σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναμενόταν να αναπτύξει 350 παρατηρητές, πέραν των εκλογικών αντιπροσώπων που έχουν οριστεί από τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων 300.000 από την αντιπολίτευση.

Στις εκλογές του 2018, το ποσοστό συμμετοχής ξεπέρασε το 86%.

Μάχη για δυο

Στα ψηφοδέλτια για τις προεδρικές εκλογές φιγουράρουν τέσσερις υποψήφιοι.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, 69 ετών, στην εξουσία για 20 χρόνια, είναι υποψήφιος για την επανεκλογή του. Είναι ο υποψήφιος του ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).

Ο βασικός αντίπαλός του είναι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP, σοσιαλδημοκρατικό, το ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ στα συντρίμμια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας). Ο 74χρονος άλλοτε δημόσιος λειτουργός είναι υποψήφιος της Εθνικής Συμμαχίας, ετερόκλιτου συνασπισμού έξι παρατάξεων, που κινούνται στο φάσμα από την εθνικιστική δεξιά ως τη φιλελεύθερη κεντροαριστερά περνώντας από το πολιτικό ισλάμ.

Ο Σινάν Ογάν, πρώην βουλευτής της άκρας δεξιάς, είναι επίσης υποψήφιος, όμως οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δεν του πιστώνουν παρά το 5% των προθέσεων ψήφου.

Ο τέταρτος είναι ο Μουχαρέμ Ιντζέ, που απέσυρε την υποψηφιότητά του την Πέμπτη, αλλά ήταν πια πολύ αργά για να αποσυρθεί το όνομά του από τα ψηφοδέλτια.

Αν δεν εξασφαλίσει την πλειοψηφία κανένας από τους υποψήφιος σήμερα, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος την 28η Μαΐου.

Το διακύβευμα των βουλευτικών εκλογών

Στις εκλογές θα αναδειχθούν με αναλογικό σύστημα τα 600 μέλη του τουρκικού κοινοβουλίου, ο ρόλος του οποίου υποβαθμίστηκε μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2017 και τη θέσπιση προεδρικού συστήματος.

Η συμμαχία του AKP του κ. Ερντογάν και των συμμάχων του, του Κινήματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), έχει την πλειοψηφία.

Η αντιπολίτευση φιλοδοξεί όχι μόνο να ανατρέψει την ισορροπία ισχύος αλλά να εξασφαλίσει πλειοψηφία δύο τρίτων, ώστε να μπορεί να προχωρήσει σε νέα αναθεώρηση του Συντάγματος.

Η συγκατοίκηση είναι πιθανή, αλλά δυσκολέψει τη διακυβέρνηση.

Πρόεδρος ως το 2028;

Ο πρόεδρος θεωρητικά δεν μπορεί να αναδειχθεί παρά για δυο πενταετείς θητείες.

Όμως ο κ. Ερντογάν διεκδικεί τρίτη διότι δεν λαμβάνεται υπόψη η νίκη του στις προεδρικές εκλογές του 2014, που έγινε όταν ακόμα το σύστημα ήταν κοινοβουλευτικό, έπειτα από τα 12 χρόνια που παρέμεινε στο αξίωμα του πρωθυπουργού της Τουρκίας.

Ο κ. Ερντογάν, αν εκλεγεί, θα παραμείνει πρόεδρος ως το 2028.

Ο κ. Κιλιτσντάρογλου, που θέλει να αλλάξει ξανά το σύστημα από προεδρικό σε κοινοβουλευτικό και να θεσπιστεί μια μόνο επταετής θητεία στην προεδρία, έχει υπονοήσει πως θα παραμείνει αρχηγός του κράτους μόνο για μια θητεία.