Σε μια αίθουσα διδασκαλίας των 25, για παράδειγμα, μαθητών αυτονόητα συνυπάρχουν αντίστοιχες διαφορετικές ζώσες παιδικές υπάρξεις, όσο αφορά τις σωματικές και ψυχοπνευματικές δυνατότητές τους.
Η εικόνα είναι αντίστοιχη της νομοτελειακής λειτουργίας της φύσης όπου δε βρίσκεις τίποτε το αυτό, έμψυχο ή άψυχο, στα στοιχεία ή στα φαινόμενα που την συνιστούν. Τα πάντα είναι διαφορετικά μεταξύ τους.
Η διαφορετικότητα αυτή δημιουργεί συνθήκες δημιουργικών σχέσεων εξάρτησης και αλληλοεπίδρασης των όντων κατά τις λειτουργίες τους, και αυτό αποτελεί αδιαπραγμάτευτο όρο ύπαρξης και συνέχειας της ζωής. Και επειδή οι εξαρτήσεις και οι αλληλοεπιδράσεις κατατείνουν στην ισορροπία των πραγμάτων, προκύπτει, ως αποτέλεσμα και η ωραιότητα της αρμονίας.
Στη σχολική τάξη η διαφορετικότητα των μαθητών, όπως περιγράφεται παραπάνω, δημιουργεί, τροφοδοτεί και δυναμώνει αυτό που στη Διδακτική μεθοδική ονομάζουμε δυναμική της Τάξης, διάσταση θεμελιακή για τη διαμόρφωση και προώθηση των διαδικασιών της μάθησης.
Ο εκπαιδευτικός εκτιμά τον μέσο όρο αυτής της δυναμικής και ανάλογα ρυθμίζει τις παιδαγωγικές και διδακτικές του δράσεις μέσα στην Τάξη. Μάλιστα, μπορεί να θέσει υψηλότερους, ως ένα βαθμό, του μέσου όρου στόχους, υπολογίζοντας στη δημιουργία συνθηκών περαιτέρω ετοιμότητας, εγρήγορσης, άμιλλας και περισσότερης ενεργού συμμετοχής των παιδιών στις φάσεις της διδασκαλίας και στην πορεία τη μάθησης, ιδιαίτερα για τους προσοντούχους μαθητές.
Η έννοια της διαφορετικότητας αφορά το σύνολο των μαθητών, προικισμένων και υστερούντων. Η εξατομικευμένη διδασκαλία, ως εφαρμογή του κανόνα αυτού, υπηρετεί και τις δυο κατηγορίες των παιδιών, με την έννοια ότι αυτή απευθύνεται στις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού χωριστά. Έτσι ένα παιδί που για κάποιο λόγο (ανωριμότητα, αριστεροχειρία…κ.ά ) έχει αργούς ρυθμούς π.χ στο γράψιμο δε ζητάμε να γράψει το ίδιο με τους άλλους συμμαθητές του δέκα φορές Αντιγραφή, αλλά λιγότερες. Λιγότερες και ευκολότερες είναι, επίσης, και οι ασκήσεις που δίνονται, προφορικές ή γραπτές, και στα άλλα μαθήματα. Γενικά, οι απαιτήσεις του εκπαιδευτικού, στις περιπτώσεις, αυτές είναι χαμηλές, είναι ελαστικές.
Στους προσοντούχους μαθητές οι ασκήσεις και οι απαιτήσεις μπορεί μεν να είναι υψηλότερου βαθμού, πάντοτε, όμως, στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους, στα όρια του εφικτού.
Τα διδακτικά βιβλία προσφέρονται άριστα για τις εφαρμογές αυτές, καθώς η διδακτέα ύλη υπό μορφή κειμένων ή γραπτών ασκήσεων αναπτύσσεται στις σελίδες με απόλυτη ακρίβεια στην κοχλιωτή διάταξη των απαιτήσεων, από τα απλά, δηλαδή, στα σύνθετα, από τα εύκολα στα δύσκολα, από τα λίγα στα πολλά, από τα εγγύς προς τα μακρά κ.ο.κ.
Για όλ’ αυτά ο εκπαιδευτικός έχει άγρυπνο το μάτι του και, παράλληλα, επαρκή οξυδέρκεια κρίσης και εκτίμησης των μαθησιακών δεδομένων της Τάξης του και ανάλογα προσαρμόζει τα της διδασκαλίας του. Βοηθά κάθε παιδί χωριστά στις προσπάθειές του και ειδικότερα εκείνου με τις όποιες δυσκολίες, επιδοκιμάζει και ενθαρρύνει τα επιτεύγματά του και πάνω από όλα ξοδεύει όλα τα αποθέματα αγάπης που τρέφει σ’ αυτό. Το παιδί ανταποδίδει την αγάπη του στο δάσκαλο, στη δασκάλα του και κατ’ επέκταση στα γράμματα, στη μάθηση, στα βιβλία, στο σχολείο. Χαίρεται και καμαρώνει τα δημιουργήματά του, τα επιτεύγματά του, τις ικανότητές του, την ιδιότητά του. Η αγάπη του εκπαιδευτικού στα παιδιά, το ενδιαφέρον του γι’ αυτά και τις προσπάθειές τους δίνει φτερά στην αγάπη τους και τη χαρά τους, ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους, την αυτογνωσία τους, το φαινότυπό τους, στοιχεία απαραίτητα για την ψυχική και πνευματική τους ισορροπία, για τη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
Στην εξατομικευμένη διδασκαλία δεν έχουν θέση οι επικρίσεις, οι διακρίσεις σε καλούς και κακούς μαθητές, οι περιθωριοποιήσεις, οι αδιαφορίες, οι παραιτήσεις, ο ωχαδελφισμός, παρά μόνο ο σεβασμός στις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού. Η μεθοδική της αυθυπαρξία είναι ευεργετικός προωθητικός μηχανισμός της μάθησης και παράγοντας ενδυνάμωσης της δυναμικής της Τάξης. Ως κεφάλαιο της Παιδαγωγικής επιστήμης, από την πλευρά αυτή, η εξατομικευμένη διδασκαλία κινείται, αδιαμφισβήτητα, και στα πλαίσια του ανθρωπιστικού και κοινωνικού ιδεώδους με πρωτομάστορα τον επιστημονικά καταρτισμένο εκπαιδευτικό, τον εργατικό, τον μεθοδικό, τον φιλότιμο, τον σμιλευτή των παιδικών ψυχών, τον καταξιωμένο λειτουργό της κοινωνίας, τον εκπαιδευτικό της καρδιάς των παιδιών και των γονέων, τον εμπιστευτικό της Πολιτείας.
Του Γιάννη Β. Ευσταθιάδη
πρ. Σχολικού Συμβούλου
Α/θμιας Εκπ/σης
