Τι είναι το φιλότιμο;
Πολλοί προσπάθησαν να μεταφράσουν αυτήν την ελληνική λέξη χωρίς επιτυχία.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Το Φιλότιμο είναι αρχαία ελληνική λέξη. Πρόκειται για ουσιαστικό και μεταφράζεται «αγάπη για την τιμή». Ωστόσο, το φιλότιμο είναι σχεδόν αδύνατο να μεταφραστεί επαρκώς, γιατί περιγράφει ένα σύνθετο πλέγμα αρετών
Η λέξη χρησιμοποιείται εκτενώς στη λογοτεχνία και στη Βίβλο εκφράζοντας την σύγχρονη ελληνική κουλτούρα.
Εμφανίζεται τρεις φορές στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Ο Παύλος μιλούσε πολύ καλά τα Ελληνικά. Από το γράψιμο του, δείχνει ότι ήταν καλά εκπαιδευμένος στην ελληνική λογοτεχνία. Οι επιστολές του γράφτηκαν αρχικά στην ελληνική και ως εκ τούτου η επιλογή της λέξης ήταν σκόπιμη και η εκλεπτυσμένη επιλογή ενός μορφωμένου ανθρώπου.
Είναι μια δύσκολη λέξη για να μεταφραστεί στην νέα ελληνική γλώσσα, και πολύ δυσκολότερο να μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες.
Για αυτό επιλέγονται εναλλακτικές λέξεις και εκφράσεις, που περιλαμβάνουν την φιλοδοξία ή την προσπάθεια με ζήλο.
Σε κάθε περίπτωση, ο Παύλος μεταφέρει την επιθυμία να κάνουνε κάτι καλό και η επιλογή του όρου δίνει αυτή την έντιμη άσκηση μια επιπλέον έμφαση.
Στην Επιστολή προς Ρωμαίους 15:20 λέει ότι κάνεις φιλότιμο με το να κηρύξεις τα καλά νέα του Ευαγγελίου σε ανθρώπους που δεν έχουν ακούσει.
Στο 2η Επιστολή προς Κορινθίους 5:9, που χρησιμοποιεί για να περιγράψει την «εργασία» του κατά την έννοια του έργου της ζωής του και τους πόθους.
Στην 1η Επιστολή προς Θεσσαλονικείς 4:11 ο ίδιος χρησιμοποιεί για να περιγράψει το είδος των πιστών με φιλοδοξία που πρέπει να διεξάγουν τη ζωή τους με φιλότιμο: – μια ζωή άμεμπτη.
Το Φιλότιμο θεωρείται ως το υψηλότερο από όλες τις ελληνικές αρετές, τα πρότυπα οικογενειακής και κοινωνικής ζωής. Η βασική ιδέα είναι αυτή του σεβασμού και του περπατήματος σε σωστά μονοπάτια. Στην απλούστερη μορφή του, ο όρος σημαίνει «να κάνεις καλό», πράξεις που διασφαλίζουν ότι η συμπεριφορά κάποιου είναι υποδειγματική και δείχνει την προσωπικότητα κάποιου και τον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε.
Το Φιλότιμο σε έναν Έλληνα είναι ουσιαστικά ένας τρόπος ζωής.
Τα παιδιά λένε ότι επιδεικνύουν φιλότιμο όταν επιδεικνύουν άνευ όρων αγάπη και σεβασμό στους γονείς, τους παππούδες και γιαγιάδες και τους φίλους τους, ακόμη και μέσω μικρών ενεργειών όπως εκφράσεις ευγνωμοσύνης για μικρά δώρα ή πράξεις καλοσύνης.
Η ιδέα χρησιμοποιήθηκε για να ενσωματώσει τη βοήθεια που παρέχεται στους συμμάχους στρατιώτες στην Κρήτη μετά την εισβολή του Άξοβα στο νησί. Οι Κρήτες αισθάνονταν ότι ωθούνται από φιλότιμο να κρύψουν Αυστραλούς και Βρετανούς παρά τη θανατική ποινή για την προστασία των στρατιωτών.
Ίσως θα ήταν καλύτερα να δώσουμε ένα παράδειγμα από τις μέρες του Πάσχα που διανύουμε:
Η ανθρωπιά υπάρχει ακόμη.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής στο κρεοπωλείο μια κυρία πολύ ταλαιπωρημένη, πήρε τέσσερα σουβλάκια και δύο μπουτάκια κοτόπουλο. Σε όλους όσοι πελάτες περίμεναν τη σειρά τους να εξυπηρετηθούν έκανε εντύπωση ότι τής έπιασε κουβέντα. Ρωτούσε για την κόρη της, αν βρήκε δουλειά, τι τάξη πηγαίνουν τα εγγόνια της, αν είναι καλοί μαθητές και άλλα τέτοια.
Εκείνη την ώρα ο υπάλληλος του κι η γυναίκα του και ταμίας έλειψαν για λίγο, βρήκαν την ώρα να πάνε στην τουαλέτα.
Σε κανένα δεκάλεπτο, όσο διάρκεσε η κουβέντα του κρεοπώλη με τη γυναίκα, ξαναγύρισαν και όλοι ήταν ξανά στη θέση τους.
Μόλις πήγε η γυναίκα να πληρώσει, η ταμίας ξαφνικά πετάχτηκε σαν τρελή κι άρχισε να χειροκροτεί!
«Κυρία Βάσω είστε η εκατοστή πασχαλινή πελάτισσα μας κι όπως κάθε χρόνο το κατάστημα στον τυχερό, προσφέρει δωρεάν ένα πλήρες γεύμα πέντε ατόμων».
Της έβαλε στα χέρια τρεις σακούλες με όλα του Θεού τα καλά και δυο πασχαλινές λαμπάδες για τα εγγόνια της.
Οι υπόλοιποι πελάτες, που μάλλον είχαν ζήσει κι άλλες παρόμοιες σκηνές, χειροκροτούσαν κι αυτοί, φωνάζοντας συγχαρητήρια!
Η πελάτισσα σάστισε, δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια της, ψέλλισε ένα ευχαριστώ, να είστε καλά τα πήρε κι έφυγε.
«Πέντε άνθρωποι ζουν με την αγροτική σύνταξη του άντρα της», είπε κοκκινίζοντας ο χασάπης.
