ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΣΟΥΚΑΛΑ
ΜΕ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΑ ΜΑΣΤΟΔΟΝΤΑ ΗΛΙΚΙΑΣ 7 ΕΚΑΤ. ΕΤΩΝ
Η ιστορική εξέλιξη αυτού του πλανήτη είναι πράγματι εκπληκτική σημειώνει η καθηγήτρια παλαιοντολογίας του ΑΠΘ Ευαγγελία Τσουκαλά, σε ένα ταξίδι στο χρόνο μιλώντας στην Ερη Βαρδάκη στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ για την περιοχή του Θερμαϊκού.
Η ιστορία αρχίζει πριν από 9-9.5 εκατ. χρόνια στον ευρύτερο χώρο των Νοτίων Βαλκανίων όπου περπατούσαν ρινόκεροι , ιπποπόταμοι, καμηλοπαρδάλεις και λιοντάρια σε τοπίο που θα θύμιζε περισσότερο τη σημερινή αφρικανική δενδρώδη σαβάνα, παρά το δικό μας σημερινό ελληνικό.
Πριν από 5 εκατ. χρόνια η περιοχή του Θερμαϊκού ήταν ξηρά και πάνω της βάδιζαν χερσαίες γιγάντιες χελώνες με μήκος που έφτανε τα 3 μέτρα. Ακόμη τα βουνά των Γρεβενών καλύπτονταν από θάλασσα, για αυτό και σήμερα στις κορυφές τους βρέθηκαν απολιθώματα από ποικιλίες κοραλλιών, κοχυλιών και δόντια καρχαρία.
Το ταξίδι αυτό της γνώσης το προσφέρει το Μουσείο Γεωλογίας – Παλαιοντολογίας – Παλαιοανθρωπολογίας του ΑΠΘ.
Το μουσείο ιδρύθηκε το 1929 και σήμερα το διοικεί η καθηγήτρια του ΑΠΘ Ευαγγελία Τσουκαλά η οποία στα 30 χρόνια της λαμπρής πορείας της έχει πραγματοποιήσει ανασκαφές σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, μεταξύ άλλων φέρνοντας το 2007 στο φως τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες στον κόσμο, μήκους 5,02 μ. από μαστόδοντα (είδος προβοσκιδωτού) στα Γρεβενά.
Το πιο διάσημο εύρημα του μουσείου είναι το κρανίο του ανθρώπου των Πετραλώνων. Βρέθηκε πριν από 60 χρόνια στο σπήλαιο, έξω από το χωριό Πετράλωνα της Χαλκιδικής από κατοίκους της περιοχής.
Ηλικίας περίπου 200.000 ετών, θεωρείται το σπουδαιότερο εύρημα παλαιοανθρωπολογίας που έχει έρθει ποτέ στο φως στη χώρα μας, αλλά και ένα από τα σπουδαιότερα παγκοσμίως. Ανήκει σε ένα μεταβατικό στάδιο μεταξύ του Homo erectus (όρθιος άνθρωπος) και του Homo sapiens ( έμφρων άνθρωπος). Σήμερα διεθνώς αναγνωρίζεται ως Άνθρωπος της Χαϊδελβέργης.
Στις συλλογές του Μουσείου συμπεριλαμβάνονται ακόμη και οι περίφημες τιτανοχελώνες του Μακρυγιάλου Πιερίας . «Για τις οποίες η κύρια έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον δρα Ευάγγελο Βλάχο το 2016 και χρηματοδοτήθηκε από το National Geographic, εξηγεί η κα Ευαγγελία Τσουκαλά. Πάντως το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι πριν από 5 εκατ. χρόνια, η περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου ήταν ξηρά, όπου περπατούσαν αυτές οι χερσαίες γιγάντιες χελώνες.
Παλαιοντολογία και μυθολογία
Μήπως τελικά τα τέρατα της μυθολογίας συνδέονται με τα ζώα που έζησαν πριν εκατομμύρια χρόνια στον ελλαδικό χώρο;
«Σύμφωνα με την αμερικανίδα ιστορικό Αντριέν Μαγιόρ, η μυθολογία συνδέεται με την παλαιοντολογία στην Ελλάδα», στο βιβλίο της “Τhe first fossil hunters” (Οι πρώτοι κυνηγοί απολιθωμάτων) αποδεικνύει πως ταυτίζεται χωρικά η παρουσία απολιθωμένων οστών μεγάλων ζώων, όπως προβοσκιδωτών, με περιοχές όπου η μυθολογία αναφέρει ότι ζούσαν Γίγαντες, Κύκλωπες κ.τ.λ.
Πιο χαρακτηριστική σύμφωνα με την ίδια είναι η αναφορά του Ρόμπιν Λέιν Φοξ, καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος θέτει στο επίκεντρο την Κασσάνδρα Χαλκιδικής, όπου ήρθαν στο φως απολιθώματα προβοσκιδωτών. Η συγκεκριμένη περιοχή συνδέεται με την αρχαία Παλλήνη – Φλέγρα, η οποία θεωρούνταν η μητέρα γη των γιγάντων και των Κυκλώπων, αλλά και ως ο τόπου που διεξήχθη η Γιγαντομαχία.
Στα σχέδια της κας Ευαγγελίας Τσουκαλά, που τώρα βρίσκονται σε αναστολή λόγω της πανδημίας και των συνακόλουθων προβλημάτων, είναι να συνεχιστεί η προσπάθεια αναβάθμισης του μουσείου του ΑΠΘ, αλλά και η υποστήριξη περιφερειακών μουσείων και παλαιοντολογικών εκθέσεων. Συγκεκριμένα είπε ότι αυτή εποχή ολοκληρώνουμε την έκθεση στη Νεοκαισάρεια Πιερίας που θα παρουσιάσει απολιθώματα μαστόδοντα ηλικίας 7 εκατ. ετών, προγόνου αυτού της Μηλιάς Γρεβενών.