«Ο Αιμίλιος Ξανθόπουλος γεννήθηκε στη Φάτσα του Πόντου το 1903. Τις εγκύκλιες σπουδές του έκανε στο Γυμνάσιο Γαλατά στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1923 ήρθε με την οικογένειά του στην Κατερίνη. Διετέλεσε υπάλληλος του Εποικισμού μέχρι το 1929. Το 1930 εκδίδει μαζί με τον Σάββα Κανταρτζή την εφημερίδα ‘Ηχώ των Πιερίων’. Το 1933 εκλέγεται δήμαρχος Κατερίνης.
Ήταν συζευγμένος με την Βασιλική Σουρβανή και είχε δύο παιδιά, τον Άρη και τη Σοφία. Διορισμένος επιμελητής για την τροφοδοσία των εργατών του μεταλλείου χρωμίου στον Άη-Δημήτρη εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το 1943 με την κατηγορία ότι τροφοδοτούσε και βοηθούσε με κάθε τρόπο τους αντάρτες της περιοχής. Βλ. Κανταρτζή Απομνημονεύματα, τ. Η΄, σ. 1134, Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού στο λ. Ξανθόπουλος Αιμίλιος, σ. 137» (Πάρις Παπαγεωργίου, από το βιβλίο: Αντώνης Κάλφας-Πάρις Παπαγεωργίου, «Ο Συνοικισμός Ευαγγελικών Κατερίνης (1923-2000).
Τοπική ιστορία και κίνηση των θρησκευτικών ιδεών», Κατερίνη 2001, σ. 79). Το 1990, Κυριακή 11 Φεβρουαρίου, τελούνται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του δημάρχου Αιμίλιου Ξανθόπουλου στον συνοικισμό Ευαγγελικών. Το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Ευθύμης Καλεβράς.
Ο Ελευθέριος Ελευθεριάδης (Λαραχανή Ματσούκας Πόντου, 1910-Τραπεζούντα, 16 Αυγούστου 1988) ήταν Έλληνας πολιτικός και συγγραφέας, ποντιακής καταγωγής. Διετέλεσε βουλευτής Πιερίας με την ΕΠΕΚ το 1952 και με τη Νέα Δημοκρατία το 1974 και 1977.
Ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ποντιακών Σωματείων (Π.Ε.Π.Σ.). Ήταν επίσης ιδρυτικό στέλεχος του Ιερού Πανελλήνιου Ιδρύματος της Παναγίας Σουμελά, στο Δ.Σ. του οποίου μετείχε ενεργά ως το 1987. Συνέγραψε λαογραφικά και θεατρικά έργα στην ποντιακή γλώσσα και στη δημοτική.
Ο Ελευθέριος Ε. Ελευθεριάδης θα μας δώσει το 1977 το θεατρικό «Δαβίδ ο Κομνηνός. Ο τελευταίος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας», δράμα σε τέσσερεις πράξεις. Στα ανέκδοτα έργα της θεατρικής παραγωγής του Ελευθέριου Ελευθεριάδη είναι και τα εξής στην ποντιακή διάλεκτο: «Το στύμνωμαν», «’Σ σην Ρωμανίαν δέβα», «Τη κουνί’ το χάραγμαν», «Εν τούτω νίκα», «Μαρία Γκιουλ Μπαχάρ». Τα πρώτα δύο έργα βραβεύτηκαν στους διαγωνισμούς συγγραφής θεατρικών έργων στην ποντιακή διάλεκτο, που προκήρυξε ο Καλλιτεχνικός Οργανισμός Ποντίων Αθηνών.
Στο αρχείο της οικογένειας Ελευθεριάδη, σύμφωνα με τον επιμελητή του τόμου «Πόντος. Επιστροφή στην Ιθάκη» Χριστόφορο Χριστοφορίδη (σ. 11), υπάρχει και ογκώδης αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ο Λευτέρης, ο τελευταίος των Χατζηλευτεράντων» με πλούτο στοιχείων για τους προγόνους του, την οικογένειά του, τη ζωή του στο σχολείο της Λαραχανής κλπ.
«Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος (κατά κόσμον Χαρίλαος Φιλιππίδης, Γρατινή Ροδόπης, 1881 – Αθήνα, 28 Σεπτεμβρίου 1949) ήταν Έλληνας θεολόγος και ακαδημαϊκός (1940) και μία από τις μεγάλες μορφές της Ορθοδόξου Εκκλησίας των νεοτέρων χρόνων, Μητροπολίτης Τραπεζούντας (1913-1938) και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών (1938-1940).
Ως Μητροπολίτης Τραπεζούντας ο Χρύσανθος (Φιλιππίδης) είναι ίσως η σπουδαιότερη προσωπικότητα της νεώτερης ιστορίας του Πόντου. Αγάπησε τον Πόντο και τους Ποντίους και ταυτίστηκε μ’ αυτούς. Σεβαστή προσωπικότητα και από τους Τούρκους, γι αυτό και όταν επίκειτο η κατάληψη της Τραπεζούντας από τους Ρώσους το 1916, σ’ αυτόν την παρέδωσαν λέγοντας την ιστορική εκείνη φράση: ‘Από σας την πήραμε αυτή την πόλη σ’ εσάς την παραδίδουμε’. Με την έλευσή του στην Ελλάδα μετά τον ξεριζωμό, διορίσθηκε αποκρισάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Παράλληλα ασχολείται με το Ποντιακό στοιχείο που τόσο αγάπησε αλλά και αγαπήθηκε από αυτό. Με δική του ιδέα και πρωτοβουλία ιδρύθηκε το 1927 η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, η οποία έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη συγγραφή και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ποντιακού Ελληνισμού […] Το 1939 γίνεται Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Στον θρόνο του Αρχιεπισκόπου παρέμεινε μέχρι την κατοχή της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Οι λόγοι της απώλειας του Αρχιεπισκοπικού του θρόνου ήταν δύο.
Ο πρώτος ότι αρνήθηκε να χοροσταστήσει σε λειτουργία στη Μητρόπολη, παρουσία των Γερμανικών αρχών κατοχής και ο δεύτερος ότι αρνήθηκε να ορκίσει την δοτή κυβέρνηση Τσολάκογλου. Τις ενέργειες αυτές συνόδευαν τα ιστορικά εκείνα λόγια: «Ο αρχηγός της εκκλησίας δεν παραδίδει την πρωτεύουσα της πατρίδος του εις ουδένα ξένον.Ο αρχηγός της εκκλησίας ένα καθήκον έχει: Να φροντίσει δια την απελευθέρωσίν της […] Κοιμήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1949». (Πηγή: Εύξεινος Λέσχη Βέροιας).
Μικροϊστορικά του Αντώνη Κάλφα
antoniskalfas@yahoo.gr
