Στα δώδεκα χρόνια που παρέμεινε Ποντίφικας, ταρακούνησε την Εκκλησία με έναν πρακτικό τρόπο, που υπερβαίνει τις δηλώσεις που απασχολούσαν κατά καιρούς τα μέσα ενημέρωσης. Και προσπάθησε να μεταρρυθμίσει σύνθετες δομές χρησιμοποιώντας όλους τους νόμιμους μηχανισμούς που είχε στη διάθεσή του.
του Jorge Marirrodriga (*)
Οι επιλογές του Φραγκίσκου ήδη από τότε που ήταν αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Αϊρες χαρακτηρίζονταν από μια απλότητα που προκαλούσε συζητήσεις, στις οποίες ο ίδιος δεν έδινε καμιά σημασία. Μετά την εκλογή του ως Πάπας, για παράδειγμα, επέλεξε να μείνει στην κατοικία της Σάντα Μάρτα αντί για το Αποστολικό Παλάτι, να κυκλοφορεί με ένα απλό αυτοκίνητο αντί για λιμουζίνα και να συναναστρέφεται τους ανθρώπους που εργάζονταν στο Βατικανό, όπως εκείνον τον Ελβετό φύλακα που αιφνιδίασε μια μέρα πηγαίνοντάς του ένα σάντουιτς.
Ο Φραγκίσκος είχε βέβαια πλήρη επίγνωση της εξουσίας του και δεν δίσταζε να το αποδείξει όταν το έκρινε σκόπιμο. Στα 12 χρόνια που έμεινε στο Βατικανό υπέγραψε 47 motu proprio, ένα είδος διαταγμάτων που μπορεί να μην έχουν τη βαρύτητα των εγκυκλίων, αλλά φέρουν τη σφραγίδα της παπικής εξουσίας και επηρεάζουν τη διακυβέρνηση της Εκκλησίας. Οι προηγούμενοι Πάπες δεν κατέφευγαν συχνά σε αυτόν τον μηχανισμό. Ο Ιωάννης Παύλος Β’, για παράδειγμα, υπέγραψε 30 διατάγματα σε 27 χρόνια και ο Βενέδικτος 13 σε 8 χρόνια.
Μέχρι την τελευταία ημέρα, ο Φραγκίσκος αποδείκνυε τη σημασία που έδινε στη μάχη κατά της παιδεραστίας ή στην αναγνώριση της αξιοπρέπειας των μεταναστών. Με ένα από τα τελευταία του διατάγματα, διέλυσε την Αδελφότητα Χριστιανικής Ζωής, μια ισχυρή περουβιανή οργάνωση που ήταν αντικείμενο έρευνας για σεξουαλικά σκάνδαλα, και διέταξε την πώληση των ακινήτων της για να αποζημιώσει τα θύματα. Την ίδια στιγμή, έστελνε ακριβείς οδηγίες στους επισκόπους των Ηνωμένων Πολιτειών για να μην εφαρμόσουν την αντιμεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ. Κι εκείνοι, από τους θεωρούμενους πιο προοδευτικούς μέχρι τους πιο συντηρητικούς, ακολούθησαν κατά γράμμα τις οδηγίες αυτές, αιφνιδιάζοντας τον αμερικανό πρόεδρο. Ακολουθώντας την ίδια γραμμή, οι ισπανοί επίσκοποι παρέσχον τη στήριξή τους στην τακτοποίηση μισού εκατομμυρίου παράτυπων μεταναστών.
Όσο ήταν Πάπας ο Φραγκίσκος εκδιώχθηκαν αρκετοί ιερείς που αρνήθηκαν την εξουσία του ή αμφισβήτησαν την εκλογή του. Πολλά θρησκευτικά τάγματα ελέγχθηκαν ή, όπως στην περίπτωση του Opus Dei, αναγκάστηκαν να αλλάξουν τα καταστατικά τους. Η Ρωμαϊκή Κουρία υπέστη τον μεγαλύτερό της μετασχηματισμό εδώ και πολλά χρόνια, καθώς αναδιαρθρώθηκε η ιεραρχία των διοικητικών της οργάνων. Η Τράπεζα του Βατικανού ξεκίνησε μια διαδικασία καταπολέμησης της απάτης που έστειλε ακόμη κι έναν καρδινάλιο στο δικαστήριο, ενώ λαϊκοί και γυναίκες ανέλαβαν τη διοίκηση οργανισμών για πρώτη φορά στην ιστορία.
Το πιο σημαντικό απ’ όλα όμως ίσως να είναι ότι ξεκίνησε μια μεταρρύθμιση στον ίδιο τον τρόπο διοίκησης της Εκκλησίας μέσω της έννοιας της «συνοδικότητας», που ήδη συζητείται πολύ. Ανεξαρτήτως λοιπόν του αν οι μεταρρυθμίσεις του θα στεφθούν ή όχι από επιτυχία, το βέβαιο είναι ότι ο Φραγκίσκος μπορεί να χαρακτηριστεί ένας μεταρρυθμιστής.
(*) O Χόρχε Μαριροδρίγα είναι αρθρογράφος της El Pais
(Πηγή: El Pais)
