Στο στόμα του λύκου βρίσκεται και πάλι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αλλά τώρα θα έχει μαζί του και τους ευρωπαίους ηγέτες. Μετά την καταστροφική επίσκεψη του ουκρανού προέδρου στον Λευκό Οίκο τον Φεβρουάριο, οι Ευρωπαίοι θέλησαν να αποφύγουν ένα παρόμοιο σενάριο και θα προσπαθήσουν με την παρουσία τους να μετατοπίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ που βιάζεται να κλείσει μία ειρηνευτική συμφωνία έχοντας ήδη παζαρέψει τα εδάφη της Ουκρανίας με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Παραγκωνισμένοι από τις εξελίξεις, οι ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν να υποστηρίζουν τη σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία και να φαντασιώνονται την Ουκρανία ως έναν «ατσαλένιο σκαντζόχοιρο», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Πέρα όμως από τη ρητορική, η Ευρώπη δεν πάει στον Λευκό Οίκο για να παρουσιάσει ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά για να πείσει τον Ντόναλντ Τραμπ να προσφέρει ένα στρατιωτικό μπακ απ στο Κίεβο καθώς οι χώρες της Ε.Ε. αλλά και της Βρετανίας δεν θα μπορούσαν να αναλάβουν μόνες τους αυτόν τον ρόλο.
Παρτίδα πόκερ
Η σημερινή συνάντηση μοιάζει με ακόμα μία παρτίδα πόκερ όπου ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι θα προσπαθήσουν να κερδίσουν κάποιες υποσχέσεις από τον Τραμπ χωρίς φυσικά να κινδυνεύσουν να αμφισβητήσουν την «ιδιοφυΐα» του και τους «ειρηνικούς σκοπούς» του.
Το παζάρι που βρίσκεται σε εξέλιξη μπροστά στα μάτια όλης της ανθρωπότητας αφορά φυσικά τα εδάφη της Ουκρανίας και το πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον της.
Η «ανταλλαγή εδαφών» έχει στην πραγματικότητα σταματήσει να αποτελεί ταμπού εδώ και μήνες από τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ κατσάδιασε τον Ζελένσκι δημοσίως στο Οβάλ Γραφείο. Οι ευρωπαίοι ηγέτες αν και λένε ότι τα σύνορα της Ουκρανίας δεν θα πρέπει να αλλάξουν με τη βία, επισημαίνουν το τελευταίο διάστημα αρκετά εμφατικά ότι η όποια απόφαση για τα εδάφη πρέπει να περιλαμβάνει το Κίεβο.
Οι εξελίξεις στο πεδίο της μάχης επίσης έχουν παίξει ρόλο στο να πιέζεται αυτή τη στιγμή η Ουκρανία να παραχωρήσει και περιοχές που η Ρωσία δεν έχει ακόμα καταλάβει.
Το κρισιμότερο ίσως σημείο για τους Ευρωπαίους στη σημερινή συνάντηση είναι οι λεγόμενες «εγγυήσεις ασφαλείας» και πώς θα κερδίσουν μία πιο συγκεκριμένη δέσμευση από τις ΗΠΑ, όπως αναφέρουν τα περισσότερα διεθνή ΜΜΕ.
Ασάφειες για τις «εγγυήσεις ασφαλείας»
Ο απεσταλμένος του Λευκού Οίκου Στιβ Γουίτκοφ που συμμετείχε στη συνάντηση Τραμπ – Πουτιν, δήλωσε χθες στο CNN ότι η Ρωσία συμφώνησε να δοθούν εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία:
«Καταφέραμε να κερδίσουμε την ακόλουθη παραχώρηση: ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να προσφέρουν προστασία τύπου Άρθρου 5, η οποία είναι ένας από τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους η Ουκρανία θέλει να είναι στο ΝΑΤΟ», είπε.
Παρόμοια ήταν όσα είπε ο Τραμπ στους ευρωπαίους ηγέτες μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν, ότι δηλαδή χωρίς να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ η Ουκρανία θα μπορεί να πάρει τις εγγυήσεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δεν έχει την ίδια εκτίμηση με τον Γουίτκοφ αναφορικά με το τι έχει συμφωνήσει η Μόσχα.
«Οι Ουκρανοί δεν θέλουν να επιστρέψουν εδώ ξανά. Θέλουν να μπορούν να συνεχίσουν να ανοικοδομούν τη χώρα τους και να ζουν τη ζωή τους. Αυτό είναι ένα πολύ λογικό αίτημα. Αυτό είναι κάτι πάνω στο οποίο εργαζόμαστε. Και αυτό είναι κάτι που η ρωσική πλευρά πρέπει να καταλάβει», είπε ο Ρούμπιο, αφήνοντας αν εννοηθεί ότι δεν το έχει καταλάβει ακόμα.
Δύο γραμμές στο επιτελείο Τραμπ
Για ακόμα μία φορά και στο παρά πέντε μίας κρίσιμης συνάντησης το επιτελείο του Τραμπ εμφανίζεται διχασμένο. Ο Ρούμπιο είναι από αυτούς που με άλλα «γεράκια» ανησυχούν για τη φιλική στάση του Τραμπ απέναντι στη Ρωσία.
Ο ίδιος μάλιστα επανέφερε χθες με δηλώσεις του το ζήτημα της κατάπαυσης πυρός που ο Τραμπ είχε αποκλείσει μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν προτάσσοντας την απευθείας ειρηνευτική συμφωνία, γεγονός που άναψε φωτιές σε Ουκρανία και Ευρώπη καθώς ήταν ένα από τα βασικά αιτήματά τους.
Ο αμερικανός ΥΠΕΞ δεν απέκλεισε επίσης το ζήτημα των κυρώσεων ενώ προηγουμένως ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι δεν είναι κάτι που αυτή τη στιγμή εξετάζει.
Από την πλευρά της Ρωσίας τα σχόλια μετά τη συνάντηση έρχονται με το σταγονόμετρο. Ενδιαφέρον έχει ότι στο ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας υπήρξε παρέμβαση από τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Ρωσίας στη Βιέννη, Μιχαήλ Ουλιάνοφ.
Η Δύση, είπε, θα πρέπει να παράσχει στη Ρωσία τις ίδιες αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας με αυτές που υποσχέθηκε στην Ουκρανία.
«Πολλοί ηγέτες της ΕΕ τονίζουν ότι η μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία θα πρέπει να παρέχει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Η Ρωσία συμφωνεί με αυτό. Αλλά έχει κάθε δικαίωμα να περιμένει ότι η Μόσχα θα λάβει επίσης αποτελεσματικές εγγυήσεις ασφαλείας», ανέφερε σε δήλωσή του.
Σύμφωνα με τον Ουλιάνοφ, η Δύση κάνει λάθος που δεν αρχίζει να συζητά ένα τέτοιο βήμα σε σχέση με τη Ρωσία. Τόνισε ακόμα ότι αυτές οι εγγυήσεις θα πρέπει να είναι «πολύ πιο αξιόπιστες από τις διαβόητες υποσχέσεις» για τη μη επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, κάνοντας έτσι αναφορά σε αυτό που η Μόσχα επαναλαμβάνει ως «αιτία του πολέμου» που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί για να σταματήσει ο πόλεμος.
Το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ και η απειλή γενικευμένου πολέμου
Τι σημαίνουν όμως οι «εγγυήσεις ασφαλείας» που ζητούν Ζελένσκι και Ευρώπη; Το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ αναφέρει ότι εάν ένα κράτος – μέλος δεχτεί επίθεση, τότε η Συμμαχία διατηρεί το δικαίωμα να απαντήσει.
Αυτό θα σήμαινε, θεωρητικά τουλάχιστον, για την Ουκρανία ότι εάν η Ρωσία πραγματοποιούσε επίθεση εναντίον της τότε οι χώρες του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να σπεύσουν προς υπεράσπισή της, κάτι που ουσιαστικά θα ισοδυναμούσε με παγκόσμιο πόλεμο.
Το γεγονός ότι η προϋπόθεση για την ειρήνη είναι η απειλή ενός παγκοσμίου πολέμου είναι από μόνο του ενδεικτικό των κινδύνων που ελλοχεύουν σε κάθε βήμα που γίνεται – ή υποτίθεται ότι γίνεται – για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Φυσικά πολλοί θα μπορούσαν να πουν και κυρίως οι Ουκρανοί, ότι τέτοιου είδους εγγυήσεις ασφαλείας από μόνες τους δεν σημαίνουν τίποτα σε πρακτικό επίπεδο. Πόσο μάλλον όταν ο λόγος του Τραμπ δεν είναι συμβόλαιο, καθώς αλλάζει γνώμη ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Δύσκολη θέση για τον Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι ζητά στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ και της ΕΕ στην Ουκρανία. Η Βρετανία και κράτη της Ευρώπης έχουν δηλώσει την προθυμία τους να στείλουν στρατεύματα αλλά ζητούν επίσης από την Ουάσιγκτον να κάνει το ίδιο. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι θέλει να απεμπλέξει τις ΗΠΑ από τον πόλεμο ενώ και η Ρωσία έχει πει ότι δεν θα δεχόταν κάτι τέτοιο.
Η σημερινή συνάντηση ίσως να ξεκαθαρίσει το τοπίο σε σχέση με το πώς θα διαμορφωθούν οι γραμμές σε κάθε στρατόπεδο. Το σίγουρο είναι ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι στην πιο δύσκολη θέση από ποτέ. Ο συμβιβασμός που του ζητείται για τα εδάφη της Ουκρανίας συνιστά συνθηκολόγηση και αν τον δεχτεί θα έχει υπογράψει την πολιτική του καταδίκη.
Η συσπείρωση που είχε πετύχει γύρω από το πρόσωπό του μέσα στην Ουκρανία μετά την πρώτη του επίσκεψη στον Λευκό Οίκο έχει αρχίσει να ξεθωριάζει.
Στους μήνες που μεσολάβησαν έχει βρεθεί αντιμέτωπος με μαζικές διαδηλώσεις αλλά και αμφισβήτηση στο εσωτερικό. Τα προβλήματα με τα κενά στην άμυνα στο μέτωπο συνεχίζονται και μετά από 3,5 χρόνια πολέμου ο πιο στενός του σύμμαχος του έχει γυρίσει την πλάτη.
