Του Γιάννη Κορομήλη
Τέτοιες μέρες το μακρινό 1973 γεννήθηκε στη μακρινή επίσης Ουρουγουάη της Αμερικής η εκεί στρατιωτική δικτατορία. Η δική μας των συνταγματαρχών είχε προηγηθεί κατά έξι και πλέον χρόνια και διήνυε τους τελευταίους 16 περίπου μήνες της. Η της Ουρουγουάης είχε μπροστά της 12 χρόνια. Έπεσε το 1985. Οι ανά τον κόσμο δικτατορίες έχουν τις ίδιες, ως επί, το πολύ, αδυναμίες. Μισούν την ελευθερία, τη δημοκρατία, τις εκλογές. Μισούν επίσης και βασανίζουν ή εκτοπίζουν ή και τα τρία τους αντιφρονούντες. Αυτούς δηλαδή που διαφωνούν με τις απόψεις και τα έργα τους. Αγαπούν τη βία και πιο πολύ τα ψέματα.
Θα θυμάστε οι παλιότεροι τους δικούς μας δικτάτορες, Αγαπημένο τους σύνθημα: « Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών»(«καθολικώς διαμαρτυρομένων», είχε προσφνώς συμπληρώσει ο φυλακισμένος στην αρχή και σε κατοίκον περιορισμό αργότερα, «γέρος της Δημοκρατίας» Γεώργιος Παπανδρέου, ο Α΄). Τώρα πού, και πότε δίδαξε ο Χριστός τις φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, τη στέρηση της ελευθερίας ώστε να νομιμοποιούνται οι χουντικοί να Τον επικαλούνται, άγνωστο. Εξάλλου είναι κοινό χαρακτηριστικό των δικτατόρων και των δήθεν δημοκρατών διαφόρων αποχρώσεων, να μην έχουν και τις καλύτερες σχέσεις με τη νομιμότητα. Την οποία παραβαίνουν συστηματικά. Οι μεν αντιδημοκράτες και ολοκληρωτικά, οι δε ψευδοδημοκράτες, τηρώντας κάποια προσχήματα, όπου και όταν τους βολεύει.
Συμβαίνει δε και το εξής παράδοξο: Όλοι (με ελάχιστες ως μηδενικές εξαιρέσεις) δηλώνουν… δημοκράτες! Και οι κομμουνιστές, οι αρστεριστές κ.λ.π. και οι ακροδεξιοί όλων των «ιδεολογιών» και των προτιμήσεων. Αλλά η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα – το καλύτερο απ΄όλα όσα μέχρι σήμερα εφαρμόστηκαν, αλλά – με αυξημένες απαιτήσεις. Πρώτα απ΄όλα αποκλείει τα μονοπώλια. Πολιτικά, οικονομικά και άλλα. Για παράδειγμα δεν νοείται Δημοκρατία με ένα μόνο κόμμα. Κι όμως όλες οι δικτατορίες μαύρες, κόκκινες, πορφφυρές κ.α. στηρίζονται και πιστεύουν στην εξουσία του ενός προσώπου ή κόμματος. Όταν υπάρχουν και τα δυο τότε το πρόσωπο ηγείται και του κόμματος.
Η Δημοκρατία έχει αξίες απαράβατες. Όπως η αλήθεια, η ελευθερία, η αξιοκρατία, η ισονομία, η Δικαιοσύνη και η αμερόληπτη Δικαιοσύνη κ.α. Έχει ασφαλώς δικαιώματα. Δίκαια, προκαθορισμένα και θεσμοθετημένα. Όμως έχει και υποχρεώσεις. Σε κάθε δικαίωμα αντιστοιχεί και μια υποχρέωση. Μάλιστα η υποχρέωση προηγείται συνήθως του δικαιώματος. Με δυο λόγια η Δημοκρατία είναι σίγουρα το καλύτερο, δικαιότερο, καταλληλότερο για την ανάπτυξη των χωρών, προσφορότερη για την κατάκτηση, από μέρους των πολιτών της, επιτυχίας και της ευτυχίας. Αλλά έχει και απαιτήσεις. Κι εδώ είναι που σκοντάφτουμε. Γιατί υπάρχουν οι άμετρα φιλόδοξοι, οι ιδιοτελείς, οι ανίκανοι που τα θέλουν όλα δικά τους, τα συμφέροντα που «πρέπει» να υπηρετηθούν, οι δυνατοί οικονομικά, θεσμικά κ.λ.π. που δεν βολεύονται με την αλήθεια και την δικαιοσύνη.
Έτσι εύκολα καταλαβαίνουμε γιατί και η πρώτη στον κόσμο δημοκρατία ( με τις παραλείψεις της) της αρχαίας Αθήνας δεν άντεξε και πολύ. Ούτε καν δυο αιώνες. Ακολούθησαν τυραννικά καθεστώτα, αυτοκρατορίες, Βασίλεια και φτάσαμε στη νεωτερικότητα με τις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες. Κοινοβουλευτικές, φιλελεύθερες, μαζικές, λαϊκίστικες και πάει λέγοντας. Αλλά αν σε ένα ουσιαστικό κολλήσεις και έναν επιθετικό προσδιορισμό πόση απ΄ την ουσία του ουσιαστικού απομένει; Το Δημοκρατία σκέτο φτάνει και περισσεύει. Όμως βολεύει στους πονηρούς, τους ισχυρούς και τους λαϊκιστές. Όλοι αυτοί και άλλοι ακόμα «ων ουκ έστιν αριθμός» προτιμούν το ψέμα.
Λέγαμε στην αρχή για την Ουρουγουάη και τη δικτατορία της. Ας κλείσουμε μ΄ αυτήν. Ο γνωστός και βραβευμένος από πολλές χώρες συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο, ισόβιος πολέμιος της αδικίας και από τους πιο θερμούς υπερασπιστές της αλήθειας και των κοινωνικών, πολιτικών ελευθεριών σε όλο τον κόσμο, γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο, την πρωτεύουσα της Ουρουγουάης το 1940. Το 1973 εξορίστηκε από τη δικτατορία. Κατέφυγε στην Αργεντινή και εκείθεν στην Ισπανία. Επέστρεψε στην πατρίδα του όταν έπεσε, το 1985, η δικτατορία. Όταν ήταν στην εξορία, έλαβε ένα γράμμα, που, όπως έγραψε ο ίδιος, έλεγε τα εξής:
«Είναι φρικτό να λες ψέματα, είναι φρικτό που συνηθίζεις να λες ψέματα.
Όμως χειρότερο κι από το να λες ψέματα, είναι να διδάσκεις το ψέμα. Εγώ έχω τρία παιδιά.»…
Οι δικοί μας οι πολιτικοί, και προπάντων αυτοί που το παίζουν και ψευδοπροφήτες, νιώθουν, λέτε, φρίκη με τα ψέματα που συνεχώς λένε στο λαό και με τα ψέματα που διδάσκουν στους νέους κυρίως, αλλά και γενικότερα, με τη συμπεριφορά τους (ο παιδαγωγικός ρόλος της πολιτικής); Καταφανώς όχι. Αντίθετα. Κάποιες φορές συγχαίρουν «εαυτούς και αλλήλους» για τα, όπως νομίζουν, πετυχημένα ψέματα που εκστομίζουν!