«Θρηνούμε όλοι και αποτελεί καθήκον η διερεύνηση της αλήθειας», ανέφερε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Μεταφορών επί 18 μήνες, από το δεύτερο ήμισυ του 2013 έως το 2015, κατά την αρχική τοποθέτησή του για τη σύμβαση 717 στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.
Ο κ. Χρυσοχοΐδης σημείωσε ότι «από το 2010 συγκροτήθηκαν ομάδες εργασίας στην ΕΡΓΟΣΕ με σκοπό την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης καθώς και της ηλεκτροκίνησης του σιδηροδρόμου. Συγκεκριμένα, το 2010 συγκροτήθηκαν δύο ομάδες εμπειρογνώμων της ΕΡΓΟΣΕ. Το 2011 παρέδωσαν τα πορίσματά τους και το ίδιο έτος συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας της ΕΡΓΟΣΕ για τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης του έργου που αφορούσε την ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης. Το 2012 η ΕΡΓΟΣΕ συνέταξε τα τεύχη δημοπράτησης και τα υπέβαλλε για παρατηρήσεις στον ΟΣΕ που ήταν ο διαχειριστής της γραμμής και τα ενέκρινε. Ακολούθησε η έγκριση σκοπιμότητας του έργου από την αντίστοιχη Αρχή Μεταφορών και την αντίστοιχη διεύθυνση της ΕΕ με ταυτόχρονη έγκριση της χρηματοδότησης του έργου από το Ταμείο Συνοχής. Το έργο εγκρίθηκε για τη σκοπιμότητά του από όλα τα καθ' ύλην εθνικά και ευρωπαϊκά όργανα και πήρε τον δρόμο της δημοπράτησης το 2014 με προϋπολογισμό 52.753.300 ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ».
«Στον διαγωνισμό που ακολούθησε ανάδοχος αναδείχθηκε ο υποψήφιος με τη χαμηλότερη προσφορά και μετά την έκπτωση το ύψος του έργου διαμορφώθηκε στο ποσό των 41.297.147ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ. Ακολουθήθηκε η ενημέρωση της Βουλής και ο έλεγχος νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο που ενέκρινε τη σύμβαση. Έτσι, τέλη Σεπτεμβρίου 2014 η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ υπέγραψε τη σύμβαση για ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας. Ο χρόνος υλοποίησης ήταν 2 έτη, δηλαδή παράδοση τέλος Σεπτεμβρίου 2016. Η πρώτη δουλειά του αναδόχου, σύμφωνα με τη σύμβαση και την ειδική συγγραφή υποχρεώσεων, ήταν να κάνει λεπτομερή καταγραφή του υφιστάμενου δικτύου, του εξοπλισμού, ώστε στη συνέχει να μπορεί να γίνει ο προγραμματισμός για την ανάταξη και αναβάθμιση του δικτύου», πρόσθεσε.
Ο κ. Χρυσοχοΐδης, τόνισε ότι «το έργο ήταν απόλυτα αναγκαίο, διότι εν μέσω μνημονίων και κρίσης η Ελλάδα, σε συνεργασία με την ΕΕ, αποφάσισε τον εκσυγχρονισμό του δικτύου από το Ρίο έως τον Προμαχώνα». Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι γνωστό ότι «το σύστημα του σιδηροδρομικού δικτύου είχε υποστεί δολιοφθορές σε συστήματα που είχαν τοποθετηθεί, δημιουργώντας σημαντικά έργα ασφάλειας και λειτουργικότητας που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Για αυτό από ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ αποφασίστηκε να γίνουν οι γρηγορότερες εργασίες στα συστήματα ασφαλείας του δικτύου. Το έργο έπρεπε να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν».
Ο πρώην υπουργός διευκρίνισε πως «ανάταξη σημαίνει ότι έχουμε πάνω στη γραμμή πολλά διαφορετικά συστήματα από διαφορετικούς παρόχους, εκ των οποίων ορισμένα είναι εκτός λειτουργίας, είτε εξαιτίας βλαβών είτε κλοπής υλικών, που πρέπει να γίνουν και πάλι λειτουργικά και σε μία ενιαία λειτουργία τους. «Αναβάθμιση σημαίνει ότι μετά την ανάταξή τους, ο ανάδοχος θα πρέπει να τα ανατάξει και να λειτουργούν και σε επίπεδο ασφαλείας σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και οδηγίες. Τα παλαιά συστήματα σηματοδότησης, είναι προφανές ότι δεν είχαν πιστοποίηση όπως απαιτούσαν οι πιο σύγχρονοι κανονισμοί της ΕΕ». Η δε τηλεδιοίκηση, σύμφωνα με τον ίδιο, «είναι η απεικόνιση και οι εξ αποστάσεως χειρισμοί των συστημάτων λειτουργίας και ασφαλείας».
Ο κ. Χρυσοχοΐδης επεσήμανε ότι «τον Γενάρη του 2015 ανέλαβε η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ για να υλοποιήσει εντός του συμβατικού χρόνου την εκτέλεση της σύμβαση με χρόνο ολοκλήρωσης τον Σεπτέμβριο του 2016». Στη συνέχεια κατέθεσε στα πρακτικά χρονολόγιο όλων των γεγονότων που προανέφερε.
ΧΕ. ΣΠΡΙΤΖΗΣ: Ο ΣΥΡΙΖΑ παρέδωσε εγκατεστημένο το σύστημα gsmr – Μεθοδεύσεις και σκόπιμη παραπληροφόρηση με διάχυση ευθυνών
Για μεθοδεύσεις με άθλια δημοσιεύματα με στόχο να διαχυθούν οι ευθύνες, παραπληροφόρηση αλλά και ψέματα είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα έκανε λόγο στην Επιτροπή Θεσμών της βουλής, ο πρώην υπουργός Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστος Σπίρτζης, στην οποία είχαν κληθεί όλοι οι πρώην και νυν αρμόδιοι υπουργοί να ενημερώσουν σχετικά με την πορεία και την εξέλιξη των έργων της σύμβασης 717.
«Δεν είμαστε όλοι ίδιοι ούτε έχουμε όλοι ευθύνη», ανέφερε ο κ. Σπίρτζης και τόνισε ότι «υπάρχουν ευθύνες και είναι προσωποποιημένες που οδήγησαν σε απαξίωση το σιδηρόδρομο», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο κ. Σπίρτζης χαρακτήρισε πολύ κακή, πλημμελή και μη συμβατή με τη νέα τεχνολογία η οποία όπως οδήγησε στην ανάγκη συμπληρωματικής σύμβασης, ενώ υποστήριξε ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ παρέδωσε εγκατεστημένο το σύστημα gsmr.
«Είναι προφανές ότι από την επόμενη μέρα του δυστυχήματος υπήρχε μεθόδευση να διαχυθούν οι ευθύνες πριν καν ταφούν τα 57 παιδιά. Υπήρχε μία προσπάθεια με άθλια δημοσιεύματα και μπαράζ ανακοινώσεων. Η σημερινή συνεδρίαση με μόνη συζήτηση τη σύμβαση 717 με ευθύνη της ΝΔ αδικεί τη βουλή. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι ούτε έχουμε όλοi ευθύνη. Η λογική του όλοι ίδιοι είμαστε αι όλοι έχουμε ευθύνη οδηγεί στο κανείς δεν έχει ευθύνη. Και υπάρχουν πολιτικές ευθύνες και είναι οι συντηρητικές πολιτικές σε όλη την Ευρώπη που οδήγησαν σε παθογένειες. Πολλά ακούγονται που περισσότερο παραπληροφορούν παρά φωτίζουν την υπόθεση και λέγονται ψέματα είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα και μάλιστα από επίσημα χείλη», τόνισε ο κ. Σπίρτζης.
Όπως υποστήριξε «το σύστημα gsmr, παραδόθηκε τον Ιούλιο του 2019 εγκατεστημένο και έγιναν όλες οι δοκιμές και οι εκπαιδεύσεις όλων των εργαζομένων και έμεινε μόνο η πιστοποίηση, αλλά μέχρι σήμερα δυστυχώς δεν μπήκε σε λειτουργία».
«Έγγραφο της Κοινοπραξίας των εργοληπτών που ζητάνε απομείωση των εγγυητικών τους στο 72%, αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να μη έχουμε υλοποιήσει το έργο. Στους κανόνες του δημόσιου χρήματος δεν μπορεί να γίνει. Αν το κάνει κάποια υπηρεσία πρέπει να πάνε φυλακή. Αν απομειώσουν εγγυητικές περισσότερο από το ποσοστό του έργου που έχει υλοποιηθεί είναι για να πάνε φυλακή. Αν το έκανε κανείς αυτό εδώ είμαστε για να τον στείλομε φυλακή. Επίσης, στο πρακτικό 9/10/2020 λέει ότι το ποσοστό υλοποίησης του έργου είναι στο 74%. Στη συμπληρωματική που έχει υπογραφεί το 2023 έχει υλοποιηθεί σε ποσοστό 17% ενώ είχε 14 μήνες χρόνο περαίωσης», επεσήμανε και συνέχισε: «Η 717 ήταν μια κακή σύμβαση με ελλιπείς μελέτες, με αμφιβόλου ακρίβειας προϋπολογισμό και αυτό το επιβεβαιώνει, όχι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Σπίρτζης, αλλά η ΕΔΕΛ και το ελεγκτικό Συνέδριο. Το πόρισμα της ΕΔΕΛ αναφέρει απίστευτα κενά της σύμβασης και για αυτό έκρινε τον αναθεωρητικό πίνακα. Οι λόγοι καθυστέρησης, όπως αναλύονται σε σειρά από τις εισηγήσεις της υπηρεσίας προς το διοικητικό συμβούλιο, είναι ότι οι μελέτες που έπρεπε να γίνουν δεν έχουν σχέση με τη πραγματικότητα, ότι ο υπάρχον ηλεκτρονικός εξοπλισμός είναι παλιός και δεν υποστηρίζεται από τους κατασκευαστές. Δηλαδή υπήρχαν υλικά που δεν παράγονταν πια και έπρεπε να πάρει ο ανάδοχος και να τα αντικαταστήσει. Αδυναμία διασύνδεσης του νέου υφιστάμενου ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Ακούω ότι αυτά που δεν έχουν εγκατασταθεί από τον 717 δεν μπορούσαν να συνεργαστούν. Όχι, αυτά που προϋπήρχαν εγκατεστημένα δεν μπορούσαν να συνεργαστούν με τα νέα συστήματα. Υπήρχε μη συμβατότητα μεταξύ αναλογικών και ψηφιακών. Το ελεγκτικό συνέδριο λέει ότι “συνεπώς από τα ως άνω έγγραφα προκύπτει ότι στις συμπληρωματικές εργασίες της ελεγχόμενης πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών δεν περιλαμβάνονται στην αρχική σύμβαση και είναι αναγκαίες για την εκτέλεση του. Αντίθετα από τα στοιχεία του φακέλου, προκύπτει ότι η μελέτη με βάσει την οποία προσδιορίστηκε το τεχνικό αντικείμενο του έργου και οι λύσεις που επιλέχθηκαν, ήταν πλημμελείς”».
Κ.ΑΧ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ: Παραλάβαμε τη σύμβαση σηματοδότησης 717 στο 18% και την φτάσαμε στο 70%
Τις πέντε δικλείδες ασφαλείας που υπήρχαν ώστε να μη συμβεί το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, αλλά δεν τηρήθηκαν, ανέδειξε κατά την τοποθέτησή του ο τέως υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.
Αναφέρθηκε σε «ανακρίβειες και ψεύδη» που συσκοτίζουν τα γεγονότα, όπως «ο απολύτως ψευδής ισχυρισμός» ότι δεν υπήρχε σύστημα τηλεδιοίκησης στο σταθμό της Λάρισας.
Κατέθεσε έγγραφα σύμφωνα με τα οποία η κρίσιμη σύμβαση της τηλεδιοίκησης και της σηματοδότησης (717) όταν ανέλαβε το χαρτοφυλάκιό του ήταν «κολλημένη» και του παραδόθηκε από τον προκάτοχό του στο 18%, ενώ επί της θητείας του αυτή προχώρησε στο 70%, «δυστυχώς όμως όχι στο 100% ακόμη».
Απέναντι στα όσα υποστήριξε προηγουμένως ο πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστος Σπίρτζης ο κ. Καραμανλής αντέτεινε: «Είναι μία σύμβαση που, αν είχε ολοκληρωθεί, τότε σαφώς η λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου θα ήταν ασφαλέστερη. Η πραγματικότητα είναι ότι παραλάβαμε το έργο βαλτωμένο και το προχωρήσαμε από το 18% στο 70%. Η προηγούμενη κυβέρνηση παρέδωσε λειτουργικό μόνο το 18% και εν συνεχεία αντιμετώπισε δυσκολίες και το εγκατέλειψε. Από το 2017 ως το 2019 δεν έγινε απολύτως τίποτα».
Σχετικώς με την υπόθεση της HELLENIC TRAIN, είπε ότι ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ πούλησε στην ιταλική εταιρεία την ΤΡΑΙΝΟΣΕ αντί 45 εκατ., αφού προηγουμένως διέγραψε από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ 692 εκατ. χρέη προς το Δημόσιο, η σημερινή κυβέρνηση ήταν αυτή που την υποχρέωσε να επιβεβαιώνει τα δρομολόγια που πραγματικά εκτελεί, να πληρώνει για τη μίσθωση της σιδηροδρομικής υποδομής και να πραγματοποιήσει επενδύσεις (με 600 εκατ. όφελος για το Δημόσιο) εκτός από τη συμμετοχή στα κέρδη, αφού συμφώνησε το ελληνικό Δημόσιο να λαμβάνει το 20% των κερδών της εταιρείας ετησίως.
Μίλησε για το λόγο της παραίτησής του και απευθύνθηκε σε προσωπικούς τόνους στη Βουλή, λέγοντας ότι για τις παθογένειες δεκαετιών φέρει κι ίδιος μερίδιο πολιτικής ευθύνης. «Παραιτήθηκα γιατί στον τομέα της πολιτικής μου εποπτείας συνέβη μια ανείπωτη τραγωδία. Παραιτήθηκα ενάντια στην πεπατημένη της πολιτικής πρακτικής σε τέτοιες περιστάσεις: να θέσω σε διαθεσιμότητα ή να ζητήσω τις παραιτήσεις των υφισταμένων μου. Δεν το έπραξα. Ανέλαβα εγώ την πολιτική ευθύνη. Και αυτό το έκανα από εκεί, από τον τόπο της τραγωδίας», είπε.
Οι δικλείδες ασφαλείας που δεν τηρήθηκαν
Κατά την τοποθέτησή του ενώπιον της Επιτροπής, ο κ. Καραμανλής, με βάση τα «όσα αναληθώς προβάλλονται, ότι δήθεν δεν υπήρχαν δικλείδες ασφαλείας», σημείωσε ότι «υπήρχαν δικλείδες ασφαλείας. Δυστυχώς απεδείχθησαν ανεπαρκείς. Γι' αυτό και ενισχύονται. Όμως υπήρχαν» και ειδικότερα ανέφερε:
– Δικλείδα ασφαλείας ήταν το τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης που υπήρχε και έπρεπε να χρησιμοποιηθεί. Όμως δεν χρησιμοποιήθηκε.
– Δικλείδα ασφαλείας ήταν ο δεύτερος σταθμάρχης και ο τρίτος σταθμάρχης που έπρεπε να είναι στη θέση τους. Όμως δεν ήταν.
– Δικλείδα ασφαλείας ήταν ο γενικός κανονισμός κινήσεως του ΟΣΕ που αγνοήθηκε.
– Δικλείδα ασφαλείας ήταν τα πρωτόκολλα για το πώς ακριβώς έπρεπε να γίνουν οι αναγγελίες για το δρομολόγιο. Όμως δεν ακολουθήθηκαν.
– Δικλείδα ασφαλείας ήταν ότι επί 12 λεπτά περίπου, υπήρχε η δυνατότητα να δει κανείς στον πίνακα ότι το τραίνο βρίσκεται σε λανθασμένη πορεία. Δυστυχώς, όμως, αυτοί που έπρεπε, δεν το είδαν.
Ανακρίβειες και ψεύδη
Με πρώτη την κατηγορηματική διάψευση του ισχυρισμού ότι δεν υπήρχε σύστημα τηλεδιοίκησης στο σταθμό της Λάρισας, ο τέως υπουργός Μεταφορών αφού ξεκαθάρισε ότι ο σταθμός της Λάρισας διαθέτει τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης, προχώρησε σε αναλυτική παρουσίαση ακόμη πέντε σημείων, που κυκλοφορούν στον δημόσιο διάλογο και θολώνουν την εικόνα γύρω από το τραγικό δυστύχημα.
Για το σύστημα της τηλεδιοίκησης στον σταθμό της Λάρισας είπε ότι είναι εγκατεστημένο από τον Νοέμβριο του 2022 και χρησιμοποιήθηκε έως και τις 22:12 τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου, δηλαδή έως μία ώρα και κάτι πριν από την ώρα του δυστυχήματος. Αυτό φανερώθηκε από το «μαύρο κουτί» του συστήματος. Επαναχρησιμοποιήθηκε δοκιμαστικά τις πρώτες πρωινές ώρες της 1ης Μαρτίου, μετά το δυστύχημα, και λειτούργησε κανονικά, αποκλείοντας την περίπτωση τεχνικής βλάβης. Συνεπώς ο σταθμάρχης, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν προκύψει μέχρι τώρα και μπορούσε και έπρεπε να χαράξει τη διαδρομή ηλεκτρονικά, ώστε να μη γίνει λάθος. Όπως ακριβώς έκαναν οι σταθμάρχες που κάθονταν στην ίδια θέση, στον ίδιο σταθμό, νωρίτερα την ίδια μέρα. Δυστυχώς δεν το έκανε.
Τη χάραξε χειροκίνητα και επιπλέον ξέχασε σε λάθος θέση ένα από τα κλειδιά, με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα.
Ακριβώς επειδή είχε τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης που λειτουργούσε, μπορούσε επί 12 λεπτά, να δει ότι το τραίνο βρισκόταν σε λάθος πορεία. «Αλλά ούτε αυτό το είδε. Ενώ η αναγκαία τεχνολογία υπήρχε. Αυτή είναι η αλήθεια». Είπε ο κ. Καραμανλής.
– Δεύτερον, σχετικώς με αυτό που ακούγεται ότι «αν είχε έστω ολοκληρωθεί το ETCS, θα είχε αποτραπεί το δυστύχημα, τόνισε ότι «ούτε αυτό είναι βέβαιο, καθώς και το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας, θα προέβλεπε την εναλλακτική της χειροκίνητης λειτουργίας». Όπως έγινε στην προκείμενη περίπτωση, όπου ενώ ήταν διαθέσιμο το τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης, ο σταθμάρχης το παρέκαμψε και έκανε τη χάραξη της διαδρομής χειροκίνητα.
– Τρίτον, αναφέρθηκε στους ισχυρισμούς ότι «αν είχαμε ραδιοκάλυψη GSMR, θα μπορούσαν να προλάβουν το κακό» και στον ισχυρισμό ιδίως στελεχών της αντιπολίτευσης ότι το σύστημα είχε παραδοθεί και η κυβέρνηση της ΝΔ επί 3,5 χρόνια απλώς αμελούσε να το χρησιμοποιήσει για να απαντήσει ότι παραλείπουν να διευκρινίσουν ότι από το εν λόγω σύστημα έλειπε η απαραίτητη πριν από τη χρήση του αξιολόγηση και πιστοποίηση. «Αυτά τα στάδια προχώρησαν την τελευταία τριετία, με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την έκδοση πιστοποιητικού συμμόρφωσης του συστήματος ραδιοκάλυψης. Το GSMR, που υποτίθεται ότι δεν χρησιμοποιείται, είναι αυτό μέσω του οποίου έγιναν οι διάλογοι μεταξύ διαφόρων σταθμών που ακούσαμε επανειλημμένως τις τελευταίες ημέρες στα δελτία ειδήσεων» εξήγησε.
– Τέταρτον, ο κ. Καραμανλής επισήμανε πως ενώ ισχυρίζονται πως έως το 2019 υπήρχε ένας «Πύργος Ελέγχου» που θα απέτρεπε το δυστύχημα, αυτό που υποθέτει ότι θα εννοούν είναι το άτυπο κέντρο της οδού Καρόλου, «αφού κανένας Πύργος Ελέγχου, ούτε υπάρχει, ούτε υπήρχε ποτέ φυσικά στο σιδηρόδρομο». Διευκρίνισε ότι αυτό το άτυπο κέντρο που υπήρχε, λειτουργεί και σήμερα αλλά χωρίς εκπροσώπους της Hellenic Train, η οποία πλέον είναι ιδιωτική εταιρεία.
– Πέμπτον, για αυτό το οποίο διατείνονται ότι δήθεν «μέχρι το 2019 υπήρχε και δεύτερος σταθμάρχης τις νύχτες σε κάθε σταθμό, μέτρο που καταργήθηκε από αυτήν την κυβέρνηση», είπε χαρακτηριστικά πως δεν υπάρχει τίποτα πιο αναληθές και κατέθεσε στα πρακτικά τις βάρδιες των ετών 2017, 2018 και 2019 με έναν σταθμάρχη. Σημείωσε επιπλέον πως αυτό το οποίο προέκυψε από την ανάκριση, την κρίσιμη ώρα είναι ότι έπρεπε να βρίσκονται στο σταθμαρχείο όχι μόνο ακόμη ένας, αλλά δύο σταθμάρχες, οι οποίοι αδικαιολόγητα έφυγαν νωρίτερα.
Αντιγόνη Πανέλλη