Σε νέα, επικίνδυνη καμπή εισέρχεται η κρίση στη Μέση Ανατολή μετά τις επιθέσεις των ΗΠΑ σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Η Τεχεράνη απειλεί πλέον με μια κίνηση που θα μπορούσε να αλλάξει τους παγκόσμιους ενεργειακούς συσχετισμούς: το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, από όπου διακινείται σχεδόν το 25% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου.
Αν το Ιράν προχωρήσει σε αποκλεισμό ή περιορισμό της ναυσιπλοΐας στον κρίσιμο αυτό δίαυλο, η επίπτωση στις αγορές ενέργειας αναμένεται καταιγιστική: εκτόξευση τιμών πετρελαίου, διατάραξη του διεθνούς εμπορίου και σοβαρές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία.
Τα Στενά του Ορμούζ είναι ένα στενό θαλάσσιο πέρασμα ανάμεσα στο Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα/Ομάν, μήκους 150 χλμ. και πλάτους περίπου 35 χλμ., με μόλις 2 μίλια πλωτών διαδρόμων ανά κατεύθυνση. Η γεωγραφική του ιδιαιτερότητα και η εγγύτητά του στο Ιράν το καθιστούν ευάλωτο σε στρατιωτικές ενέργειες, νάρκες, drone και επιθέσεις από ξηρά ή θάλασσα.
Το Ιράν δεν έχει νομικό δικαίωμα να διακόψει τη διεθνή ναυσιπλοΐα, αλλά μπορεί να προκαλέσει χάος ακόμα και χωρίς να εμπλέξει το πολεμικό του ναυτικό, χρησιμοποιώντας τακτικές παρενόχλησης πλοίων ή χτυπήματα με drones και πυραύλους. Στο παρελθόν έχει κατασχέσει πλοία – μεταξύ αυτών και δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια το 2022 – χωρίς να κλείσει ποτέ εντελώς το στενό.
Το 2024, από τα Στενά του Ορμούζ μεταφέρονταν καθημερινά 16,5 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, τα ΗΑΕ και άλλες χώρες του Κόλπου, αλλά και σημαντικές ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Οι χώρες που εξαρτώνται περισσότερο είναι:
-
Η Σαουδική Αραβία, με δυνατότητα μερικής εκτροπής φορτίων μέσω Ερυθράς Θάλασσας.
-
Τα ΗΑΕ, με εναλλακτικό αγωγό προς το λιμάνι Φουτζάιρα.
-
Το Ιράκ, το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν, που δεν έχουν εναλλακτικές.
-
Το ίδιο το Ιράν, που χρησιμοποιεί τα Στενά για τις εξαγωγές του, παρότι έχει σταθμό φόρτωσης στο ανατολικό άκρο τους.
Η ιστορία δείχνει πως κάθε φορά που το Ιράν απειλεί ή διαταράσσει τη ναυσιπλοΐα στον Περσικό Κόλπο, το κόστος ασφάλισης ανεβαίνει, οι τιμές πετρελαίου αυξάνονται και η διεθνής πολιτική πίεση εντείνεται. Το διακύβευμα σήμερα δεν είναι απλώς ενεργειακό – είναι γεωπολιτικό.
