Του Κώστα Δαλακιουρίδη
Συζητούσαμε τις προάλλες για τις ανοιχτές και κλειστές κοινωνίες. Ανοιχτές κατά κανόνα είναι οι δημοκρατικές ενώ κλειστές όσες ελέγχονται από ολοκληρωτικά καθεστώτα. Ένας μεγάλος αυστριακός φιλόσοφος ο Καρλ Πόπερ βάζει σαν παράδειγμα μιας ανοιχτής κοινωνίας την επιστημονική κοινότητα όπου η διακίνηση ιδεών είναι ελεύθερη αλλά όχι ανεξέλεγκτη. Οποιοσδήποτε επιστήμονας μπορεί να γράψει ένα άρθρο αλλά για να το δημοσιεύσει ένα από τα μεγάλα επιστημονικά περιοδικά και να αποκτήσει κάποια οντότητα περνά από κόσκινο. Δεν μπορεί να γράφει ο καθένας ότι αρλούμπα του κατέβει. Στην Ελλάδα υπόδειγμα ανοιχτής κοινωνίας είναι οι φυλακές όπου μπαίνουν νέες ιδέες και μπαινοβγαίνουν οι κρατούμενοι,
Μια ανοιχτή κοινωνία δεν μπορεί να βασίζεται σε ιστορικούς «νόμους» και κοινωνικούς σχεδιασμούς εκ των άνω (Μαρξ, Πλάτωνας). Είναι ελεύθερη και ο πολίτης έχει υπευθυνότητα γι’ αυτά που λέει και γι’ αυτά που κάνει. Δεν πιάνει το διαδίκτυο και βγάζει τα απωθημένα του. Μια τέτοια κοινωνία λύνει τα προβλήματά της με σταδιακές μεταρρυθμίσεις και όχι με άλματα όπου επάνω στο άλμα φυτρώνουν οι τσουκνίδες.
Για τις κλειστές δεν είναι ανάγκη να γράψουμε. Δεν αερίζονται σαπίζουν και καταρρέουν παρασύροντας στα συντρίμμια αυτούς που πάντα την πληρώνουν, τους φτωχούς και αδύναμους.
Νομίζουμε ότι ο κ. Πόπερ ξέχασε έναν ακόμα τύπο ή μάλλον η αυστριακή του καταγωγή δεν του επέτρεψε ούτε να διανοηθεί. Τις κοινωνίες τύπου τέντα-ρέντα ή μπάτε σκύλοι αλέστε και αλεστικά μη δίνετε.
Υπόδειγμα μια τέτοιας κοινωνίας είναι να μην αβασκαθούμε η δική μας. Δεν έχουμε ελευθερία αλλά ασυδοσία. Ο καθένας κάνει κυριολεκτικά ότι του κατέβει. Φυσικά δεν είναι υπεύθυνος για τίποτε και μπροστάρηδες στην ανευθυνότητα οι πολιτικοί και ιδίως οι υπουργοί.
Σε μια ευνοούμενη πολιτεία αν γίνει μια στραβή ο υπεύθυνος βρίσκεται αμέσως. Εδώ είναι όλοι υπεύθυνοι και όλοι ανεύθυνοι. Όταν για το παραμικρό εμπλέκονται ένα σωρό αλληλοϋποβλεπόμενες υπηρεσίες και φορείς άντε να τα ξεμπερδέψεις να βρεις το υπεύθυνο.
Δεν ακούσαμε κανένα πολιτικό που να πει «ήμαρτον», έκανα λάθος. Ένας Αντρέας, κι αυτός το είπε στα λατινικά «mea culpa». Ο κ. Πάγκαλος το έθεσε χωρίς υπεκφυγές: «μαζί τα φάγαμε!»
Κώστας Δαλακιουρίδης
