Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Ο Οκτώβριος ονομάζεται και Αγιοδημήτρης ή Αγιοδημητριάτης, από τη μεγάλη χριστιανική γιορτή του Αγίου Δημητρίου (στις 26 Οκτωβρίου). Επίσης, Βροχάρης και Σποριάς για τις ευεργετικές βροχές στη σπορά.
Είναι ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου. Έχει 31 ημέρες κι είναι ο πιο κατάλληλος για την καλλιέργεια και τη σπορά των χωραφιών.
Τον Οκτώβριο, σύμφωνα με την παροιμία, πρέπει κανείς να πίνει το κρασί ανέρωτο: «Όποιος μήνας έχει ΡΟ, δε θέλει στο κρασί νερό».
Τρυγομηνάς
Ήταν ο τέταρτος μήνας του αττικού έτους. Ονομάστηκε Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα.
Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Οκτώβριος ήταν ο 8ος μήνας, γι` αυτό κι ονομάστηκε Οκτόμπερ. Ήταν αφιερωμένος στον Άρη και τον παρίσταναν με μορφή κυνηγού, που έχει λαγό στα πόδια του, πουλιά πάνω απ` το κεφάλι του και ένα είδος κάδου κοντά του.
Σύμφωνα με τους Έλληνες κτηνοτρόφους είναι ο μήνας «των χειμαδιών», δηλαδή της επιστροφής των προβάτων από το βουνό (που ήταν το καλοκαίρι) στις πεδινές μάντρες για τον χειμώνα.
Στα νησιά του Αιγαίου ονομάζεται και Τρυγομηνάς λόγω του (συνεχιζόμενου από τον Σεπτέμβριο) τρύγου στα αμπέλια.
Τον Οκτώβριο μαζεύουμε τα ακτινίδια, τα ρόδια, τα κυδώνια και τα κάστανα.
Μαζεύουμε τα θερινά ρούχα και βγάζουμε τα χειμερινά.
Τον Οκτώβριο γιορτάζεται
Τον Οκτώβριο γιορτάζεται και η μνήμη του Ευαγγελιστή Λουκά, στις 18.
Ο Οκτώβριος συνδέεται επίσης στενά και με τρία σημαντικά ορόσημα της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας.
16 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώθηκε από τους Τούρκους η Κατερίνη
26 Οκτωβρίου απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη
28 Οκτωβρίου 1940 γιορτάζουμε το ΟΧΙ, δηλαδή την απόρριψη του φασιστικού τελεσίγραφου του Μουσολίνι.
12 Οκτωβρίου 1944 απελευθέρωση της Αθήνας από τη γερμανική κατοχή.
Πρωτοβρόχια και τα χρυσάνθεμα
Ο Οκτώβριος είναι η εποχή με τα πρωτοβρόχια και τα χρυσάνθεμα, που βαφτίστηκαν αϊδημητριάτικα και στην Κύπρο οχτωβρούδια.
Είναι η εποχή που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα σε πλαγιές και βράχια, όπως τόσο χαρακτηριστικά τραγουδάει ο Γιάννης Ρίτσος:
«Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα,
πού βρήκες χρώματα κι ανθείς, πού μίσχο και σαλεύεις;».
Προσοχή χρειάζονται οι κυνηγοί, γιατί συχνά συμβαίνουν ατυχήματα με το χαμηλό τουφέκισμα ορτυκιών και πέρδικας.
Οι παροιμίες για τον Οκτώβριο είναι αρκετές και χαρακτηριστικές:
- Οκτώβρη και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις.
- Οκτώβρης βροχερός, ο χρόνος καρπερός.
- Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
- Αι-Δημητράκη μικρό καλοκαιράκι.
- Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.
- Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οχτώ σειρές στ’ αλώνι.
- Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.
- Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.
- Τ’ άη – Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.
- Βαθιά τ’ αυλάκια τον Οκτώβρη, να φουντώσουνε τα στάχυα.
- Τ’ Αη-Λουκά σπείρε τα κουκιά (στις 18 Οκτωβρίου).
- Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
- Ο Οκτώβρης συγυρίζει, ναφθαλίνη θα μυρίσει.
