Σήμερα είναι Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων και πολλά λέγονται και γράφονται για τα οικόσιτα ζώα συντροφιάς, όπως π.χ. για τις γάτες και τα σκυλιά. Ίσως είναι ευκαιρία να δούμε ένα άλλο γνωστό μας ζώο, μάλλον παρεξηγημένο.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Ακούμε συχνά εκφράσεις όπως “είσαι γαϊδούρι”, “αντέχει σαν γομάρι”, “έχει γαϊδουρινή υπομονή”, χωρίς να ξέρουμε πολλά γι’ αυτό το πολύ συμπαθητικό ζώο, που για πολλά χρόνια δούλεψε δίπλα στον άνθρωπο της υπαίθρου, κουβάλησε, υπόμεινε, στήριξε αδιαμαρτύρητα.
Όταν τα μηχανήματα πήραν τη θέση του στη δουλειά, το γαϊδούρι παραμερίστηκε, με κίνδυνο την εξαφάνιση του. Κι όμως, πρόκειται για ένα πολύ ιδιαίτερο ζώο με πολλά χαρίσματα , όπως ότι είναι Ιδιαίτερα κοινωνικό, έξυπνο, γεμάτο περιέργεια, παιχνιδιάρικο και εντυπωσιακά τρυφερό.
Να μη ξεχνάμε ακόμα ότι, όταν ο Χριστός μπήκε θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα, ήταν καθισμένος πάνω σε ένα γαϊδουράκι!
Το γαϊδούρι είναι ξαδερφάκι με το άλογο και την ζέβρα. Θεωρείται το δεύτερο μετά την καμήλα ανθεκτικότερο ζώο στην έλλειψη νερού. Είναι ιδιαίτερα καρτερικό και φιλότιμο με πολύ δυνατή μνήμη και αυξημένη κρίση (γι αυτό και πολλές φορές παρεξηγείται ως πεισματάρικο). Μπορεί να ζήσει έως και 50 χρόνια και είναι εξαιρετικός οδοιπόρος σε κακοτράχαλα εδάφη.
Έχει βροντερή φωνή και τεράστια αυτιά. Η φωνή του ακούγεται μέχρι και τρία χιλιόμετρα μακριά.
Από την διασταύρωσή του με το άλογο γεννιέται το μουλάρι.
Πολλοί νομίζουν ότι το γαϊδούρι είναι αργό ζώο ή ότι δεν τρέχει καθόλου. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί να τρέξει όσο ένα άλογο που έχει την ίδια σωματική διάπλαση και κατάσταση. Για παράδειγμα τα ιπποδρομιακά άλογα συνήθως φτάνουν τα 70χλμ /ώρα. Ο ασιατικός άγριος γάιδαρος (που είναι μεγαλόσωμος) επίσης μπορεί να φτάσει τα 70χλμ/ώρα. Η ταχύτητα των εξημερωμένων γαϊδουριών μπορεί να αγγίξει τα 65χλμ/ωρα και μέσο όρο τα 50 έως 55 χλμ/ώρα.
Ο άνθρωπος παίρνει ένα γαϊδουράκι και το εγκλωβίζει σε ένα στάβλο ή το δένει στο χωράφι απέναντι από το σπίτι του. Και στις δύο περιπτώσεις το έχει αποκόψει από την φύση του. Τα γαϊδούρια όπως είπαμε είναι ζώα που ζουν σε αγέλη. Και οι αγέλες κινούνται ασταμάτητα. Το ιδανικό λοιπόν είναι να ζει παρέα με άλλα γαϊδουράκια και να μπορεί να μετακινείται. Ο στάβλος πρέπει να παίζει το ρόλο του καταφυγίου στο οποίο το ζώο μπαίνει όταν και αν το κρίνει αναγκαίο. Αλλά τις υπόλοιπες ώρες πρέπει να είναι ελεύθερο και είναι σημαντικό να έχει αρκετό χώρο να κινηθεί όπως εκείνο επιθυμεί.
Τα γαϊδούρια χρειάζονται προστασία από τη βροχή και τον παγωμένο αέρα. Ένα υγιές γαϊδουράκι δεν έχει πρόβλημα ούτε στο κρύο, ούτε στη ζέστη. Όσο για εκείνα τα ζώα που ζουν μόνιμα δεμένα σε ένα χωράφι, εκτός του ότι πολλές φορές δεν έχουν τίποτα να τα προστατεύει από την βροχή και τον ήλιο, πρέπει να τονίσουμε ότι δεν μπορούν να κινηθούν όπως θα έπρεπε. Όταν είναι ελεύθερα, τα γαϊδούρια τρέχουν, τινάζονται, κυλιούνται, ξαπλώνουν. Ένα δεμένο ζώο δεν κάνει τίποτε από αυτά. Προσέχει μόνο να μην μπερδευτεί στο σχοινί του.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αγύμναστο και άκαμπτο ζώο χωρίς μύες στη πλάτη που τραυματίζεται ευκολότερα από το σαμάρι και πολύ πιο γρήγορα αποκτά προβλήματα από το κουβάλημα φορτίου.
Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι το γαϊδουράκι είναι πολύ απλό ζώο στη φροντίδα του. Ιδιαίτερα σε σύγκριση με το άλογο, η διατροφή του είναι πολύ πιο απλή και η υγεία του λιγότερο ευαίσθητη. Τέλος, είναι το ιδανικό ζώο για το κλίμα της Ελλάδας καθώς αντέχει στη ζέστη του καλοκαιριού και προσαρμόζεται πολύ καλά στον ελληνικό χειμώνα. Και επί πλέον δεν υπάρχει πιο κατάλληλος οδοιπόρος για τα πετρώδη και σκληρά εδάφη της.
Αμέτρητα είναι τα γνωμικά και οι παροιμίες για τα γαϊδούρια:
- Αν ένας γάιδαρος σε κλωτσήσει, δεν έχει νόημα να τον κλωτσήσεις και εσύ (Σωκράτης)
- Δεν μπορεί να μοιράσει δυο γαϊδουριών άχυρα.
- Ήλιος και βροχή παντρεύονται οι φτωχοί, ήλιος και φεγγάρι παντρεύονται οι γαϊδάροι.
- Πας μετά Χριστόν προφήτης γάιδαρος εστί.
- Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα.
- Ψάρι μπαρμπούνι διάλεγε και γάιδαρο καμπούρη, γυναίκα ψηλοκάβαλη και χοίρο μακρυμούρη.
- Αντί να βογκάει ο γάιδαρος βογκάει ο καβαλάρης.
- Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
- Κι αν έχει ο γάιδαρος φωνή, για ψάλτη δεν τον κράζουν.
- Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.
- Μητ’ ο σκύλος τρώει τ’ άχυρο μήτε τον γάιδαρο αφήνει.
- Όποιος κεντάει το γάιδαρο, μυρίζεται τις πορδές του.
- Κατά φωνή και γάιδαρος.
- Βαράει το σαμάρι ν’ ακούσει ο γάιδαρος.
- Δεν γνωρίζουν οι γαϊδάροι πώς το τρώνε το χαβιάρι.
- Εγώ μιλάω, γαϊδούρια κλάνουνε.
- Ήταν στραβό το κλήμα, το ‘φαγε κι ο γάιδαρος.
- Γάιδαρος είναι γάιδαρος, ας εφορεί και σέλλα και η γριά κι αν ομορφίζεται δεν γίνεται κοπέλα.
- Γκαστρώνει γαϊδούρα στην ανηφόρα.
- Όταν σου χαρίζουν έναν γάιδαρο, μην τον κοιτάς στα δόντια.
- Κάθε πουλί με τη λαλησιά του και κάθε γάιδαρος με την γκαρισιά του.
- Ο πεινασμένος γάιδαρος, ξυλιές δε λογαριάζει.
- Τον γάιδαρο δεν τον ρωτούν όταν τον σαμαρώνουν.
- Καβάλα στο γάιδαρο και τον γάιδαρο γύρευε.
- Πρώτα πάρε το γαϊδούρι και μετά το σαμάρι.
- Φταίει ο γάιδαρος και δέρνουν το σαμάρι.
- Απολύθηκε ο γάιδαρος; Αλίμονο στα λάχανα.
- Κι αν στόλισες το γάιδαρο, γι’ άλογο δεν περνιέται!
- Κάνε αστείο σε γαϊδούρι και θα φας κλοτσιά στη μούρη.
- Σκάει γάιδαρο.
- Έδεσε το γάιδαρό του.
- Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει!
