Σε διάφορες ποικιλίες, στριφτές, γλασαρισμένες με μαύρη και λευκή σοκολάτα, με γέμιση κάστανο και πραλίνα, αλλά και με γέμιση ειδική γαλλική κρέμα.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Η βασιλόπιτα αποτελεί ένα από τα πιο παραδοσιακά έθιμα, έχοντας ένα «κρυμμένο» φλουρί στο εσωτερικό της για τον τυχερό της χρονιάς.
Οι αρτοποιοί και οι ζαχαροπλάστες έχουν βάλει όλο το μεράκι και τη φαντασία τους για να ικανοποιήσουν τα γευστικά γούστα των πελατών τους, κρατώντας παράλληλα τις τιμές σχεδόν στα ίδια επίπεδα με την περσινή χρονιά, με μια μικρή επιβάρυνση Οι βασιλόπιτες πωλούνται από 13 έως 18 ευρώ το κιλό, ανάλογα με το εάν οι καταναλωτές επιθυμούν την κλασική εκδοχή ή κάποια άλλη, με γέμιση και ευφάνταστα σχέδια. Υπάρχουν, βέβαια, και οι πολύ σπέσιαλ που ξεπερνούν τα 20 ευρώ.
Πάντως, τα «σκήπτρα» των πωλήσεων, κρατάει η κλασική βασιλόπιτα, τύπου τσουρεκιού, αν και έχει ισχυρό ανταγωνισμό με όλες τις υπόλοιπες.
Ακολουθούν σε πωλήσεις οι τριφτές, ενώ σε μικρότερες ποσότητες επιλέγονται οι βασιλόπιτες τύπου κέικ. Αρκετοί πάντως λάτρεις της γαλλικής κουλτούρας που ζουν στη Θεσσαλονίκη επιλέγουν να κάνουν προπαραγγελία και να ζητήσουν από τους ζαχαροπλάστες να τους φτιάξουν μία «Gallete des roi», την πίτα των βασιλιάδων. Πρόκειται για μια πίτα με δύο φύλλα σφολιάτας που περιέχουν μια γλυκιά κρέμα αμυγδάλου.
Η βασιλόπιτα παρασκευάζεται από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος. Σύμφωνα με την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση έχει τις ρίζες της στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Οι Μικρασιάτες καθιέρωσαν την γλυκειά βασιλόπιτα, τη λεγόμενη «πολίτικη» ή «σμυρνέικη» Βασιλόπιτα, η οποία παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, παρασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη και είδη αλλά συνήθως είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Έτσι συναντάται στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία. Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι παρασκευής με μπαχαρικά κ.α.
Στη δυτική Μακεδονία συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα, συνήθως κοινό όμως σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο.
Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργας ή ελιάς ή, σε κτηνοτροφικές περιοχές, ένα μικρό κομμάτι τυρί, για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή.
Το έθιμο της βασιλόπιτας πιθανόν έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική εορτή των Κρονίων και των ρωμαϊκών Σατουρναλίων» που παρέλαβαν οι Φράγκοι.
Πέρα όμως αυτού του φράγκικου εθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχει και μία θρησκευτική παράδοση που συνδέεται και με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισάρεια της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει.
Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ΄ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή.
Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού.
Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (εορτή του Αγίου και του Μεγάλου Βασιλείου).
