Η Κατερίνη του 1929: Προσφυγική αποκατάσταση, σχέδιο πόλεως και τα δάση του Δασαρχείου Κατερίνης

Στην Κατερίνη, γράφει ο ιστορικός Βλάσης Βλασίδης, τον Ιανουάριο του 1929, «οι Ξενοφών Γιοσμάς (ανταποκριτής εφημερίδας της Θεσσαλονίκης) και Κυριάκος Ζορμπάς, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, εξέδωσαν την εβδομαδιαία εφημερίδα Ολύμπια Νέα.

Με την εφημερίδα συνεργάστηκε και ο δημοσιογράφος Σάββας Κανταρτζής. Επρόκειτο για πολιτική εφημερίδα που ασχολούνταν με τα πολιτικά, τα αγροτικά ζητήματα και την εγκατάσταση των προσφύγων στην Πιερία. Συνέχισε να κυκλοφορεί μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους». (Ο διαβόητος Γιοσμάς, πρόσφυγας συνομίληκος περίπου με τον Σάββα Κανταρτζή, είναι ο μετέπειτα φον Γιοσμάς, εμβληματική προσωπικότητα του δωσιλογισμού εν Μακεδονία).

Μόνο στη Μακεδονία, στο διάστημα της επταετούς περίπου λειτουργίας της ΕΑΠ, αποκαταστάθηκαν ως αγρότες μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 1929, 330.810 από τους 446.094 πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές της.

Στην Κατερίνη αποκαταστάθηκαν σε 25 συνοικισμούς 3.205 οικογένειες, σύνολο ατόμων 12.846.

Η Κατερίνη αποκτά το πρώτο ρυμοτομικό της σχέδιο στον 20ό αιώνα. Οι πρώτες προσπάθειες για την εκπόνηση και εφαρμογή ενός ρυμοτομικού σχεδίου ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’20. Οι προσπάθειες αυτές οδήγησαν στην έγκριση του Σχεδίου Πόλεως το 1929, το οποίο κυρώθηκε το 1932 και άρχισε τελικά να εφαρμόζεται λίγα χρόνια αργότερα.

Ενδιαφέρουσες είναι και οι απόψεις που ακούστηκαν την εποχή εκείνη στο δημοτικό συμβούλιο: για παράδειγμα προτείνεται από τον Ιωάννη Σιδηρόπουλο η διεύρυνση του δρόμου Κατερίνης–Ελασσόνας από 16 σε 20 μέτρα. Άλλη πρόταση, την οποία στηρίζει μεταξύ των άλλων και ο πρόεδρος της Κοινότητας Νικόλαος Κούλας, είναι η διεύρυνση του κεντρικού δρόμου (Μ. Αλεξάνδρου) σε 10 μέτρα αντί για 7 που προέβλεπε το πολεοδομικό σχέδιο. Υπήρξαν ακόμα πιο καινοτόμες προτάσεις σύμφωνα με τις οποίες έπρεπε το ελάχιστο πλάτος κάθε δρόμου της πόλης να οριστεί στα 20 μέτρα.

Στην ολιγοσέλιδη καταγραφή του με τίτλο «Τα Δάση της Μακεδονίας», ο Επιθεωρητής Δασών, Κ. Δαμιανός, μας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τα δάση της περιοχής του «Δασαρχείου Κατερίνης». Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, ο πληθυσμός της περιοχής του Δασαρχείου Κατερίνης ανέρχεται σε 49.436 κατοίκους, η συνολική έκταση σε 1.371.600 στρ., η έκταση των δασών σε 616.380 στρ. (η μεγαλύτερη από όλα τα δασαρχεία της Μακεδονίας) και των δασικών βοσκών σε 118.075 στρ. Σε κάθε Πιεριέα «ανήκαν» 27.75 στρ. και από αυτά τα 14.86 ήταν δάση και δασικές βοσκές.

Τέλος, το 1929 εγκαθίσταται στην Κατερίνη ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας Πολύκαρπος Χάϊτας (1901-1985) όπου και έζησε μέχρι το 1943. Παράλληλα, στην εμβληματική «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» (1929) του Στρατή Δούκα, ο ήρωας Νικόλας Καζάκογλου (το Κοζάκογλου το έβαλα, λέει ο Δούκας, σαν πιο εντυπωσιακό) αφηγείται σε ένα καφενείο στο χωριό Σπι ή Στουπί (σημερινή Νέα Εφεσος) -στα «προσφυγοχώρια της επαρχίας Αικατερίνης»- το πώς κατάφερε να σωθεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή μεταμφιεζόμενος σε Τούρκο.