Η εργασία έγινε από τον Νίκο Γραίκο και αποτελείται από 109 σελίδες μεγάλου σχήματος και η κατάταξη του υλικού ολοκληρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια:
- 1. Ιστορικά στοιχεία. Σε 26 ενότητες και με την μορφή καρτελών καταγράφεται το υπάρχον ιστορικό υλικό γύρω από την κοινωνία, την εκπαίδευση και τη λειτουργία της Αστικής Σχολής (η κατάσταση της εκπαίδευσης, η Κατερίνη του 1904, ο ρόλος του Επισκόπου Παρθενίου Βαρδάκα, τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της σχολής, δωρητές και ευεργέτες κλπ).
- 2. Τρόπος λειτουργίας και παιδαγωγικές μέθοδοι της σχολής. Σε 19 ενότητες πληροφορούμαστε τον τρόπο λειτουργίας, τις αρμοδιότητες των εκπαιδευτικών οργάνων, το πρόγραμμα σπουδών καθώς και τις εξωσχολικές δραστηριότητες του σχολείου (ο πρώτος διευθυντής, εξετάσεις και βαθμοί, η εκπαιδευτική κατάσταση του νομού το 1931, τα σχολικά βιβλία, η ειδική φροντίδα για τους άπορους μαθητές, τα συσσίτια κλπ).
- 3. Αρχιτεκτονική. Εδώ, σε 11 ενότητες γνωρίζουμε τόσο την αρχιτεκτονική μορφή των κτηρίων στα τέλη του 19ου αιώνα όσο και τα δομικά χαρακτηριστικά της Αστικής Σχολής (Τι είναι ο νεοκλασικισμός, κάτοψη και φωτογραφίες, επισκευές και συντηρήσεις, ο χαρακτηρισμός του κτηρίου της Αστικής Σχολής ως έργου τέχνης το 1979).
- 4. Το ευρισκόμενο υλικό. Το κεφάλαιο περιλαμβάνει 7 ενότητες με το υλικό που χρησιμοποιούσε το σχολείο κατά την περίοδο της δράσης του (κατάλογος παλαιών βιβλίων, εποπτικά όργανα και όργανα πειραμάτων, αρνητικά φωτογραφιών κλπ).
Σύμφωνα με την άποψη του Νίκου Γραίκου η εργασία του αποτελεί μια «πρωταρχική πρόταση παιδαγωγικής χρήσης ενός θέματος της τοπικής ιστορίας” και “ξεπήδησε από την απλή ανάγκη της γνωριμίας των μαθητών […] με το ίδιο το σχολείο τους, που στεγάζεται στο ιστορικό κτίριο της παλιάς Αστικής Σχολής Κατερίνης που ιδρύθηκε το 1905”.
Παράλληλα, στόχοι της εργασίας ήταν ακόμη και οι εξής:
- 1. Η γνωριμία των μαθητών με ένα θέμα τοπικής ιστορίας, που “εκτός από βασικό στοιχείο της ιστορίας της εκπαίδευσης της περιοχής, αποτέλεσε κι ένα ιστορικό γεγονός με ευρύτερες πολιτιστικο-κοινωνικές προεκτάσεις στη ζωή της πόλης”.
- 2. Η γνωριμία των μαθητών “με το ίδιο το παλιό εκπαιδευτικό και αρχειακό υλικό που βρίσκεται στο σχολείο, όπως παλιών εποπτικών οργάνων, βιβλίων, επίπλων, αλλά ακόμα και αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στο υπόγειο του σχολείου”.
- 3. Ο τρίτος στόχος αφορούσε τα παιδαγωγικά οφέλη που αποκτούσαν οι μαθητές “από μία εκ του πλησίον μελέτη του ιστορικού υλικού, όπως η αυτενεργός μάθηση, η αγάπη και η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η αισθητική καλλιέργεια κλπ”.
Η σπουδαιότητα της εργασίας για την Αστική Σχολή Κατερίνης
Η σπουδαιότητα της εργασίας για την Αστική Σχολή Κατερίνης είναι κάτι παραπάνω από εμφανής: πρωτοποριακή στη σύλληψή της (στην ουσία πρόκειται για ένα βιβλιογραφικό corpus με θέμα του την Κατερίνη), έξυπνη στη δομή (τα τέσσερα κεφάλαια αντιστοιχούν στις τέσσερις θεματικές περιοχές εξέτασης του αντικειμένου), θεαματική στην επιλογή του υλικού (οι 61 φωτογραφίες των αντικειμένων ενισχύουν την αντιληπτικότητα των αναγνωστών της μελέτης), παιδαγωγικά εύστοχη (η συμμετοχή των μαθητών ενισχύει τον “τοπικό πατριωτισμό” για τον οποίο μίλησε ο Χαράλαμπος Μπακιρτζής), βιβλιογραφικά τεκμηριωμένη (παρατίθεται η συνετή και χρήσιμη βιβλιογραφία για τη σύνταξη του πονήματος) και , τέλος, ενδελεχής στην έρευνα και την καταγραφή του υπό εξέταση υλικού (είτε πρόκειται για τον κατάλογο των 84 ευρισκομένων παλιών βιβλίων της περιόδου 1912-1940 είτε για τις ανευρεθείσες στο σχολείο ισλαμικές αρχαιότητες).
Θα έπρεπε ωστόσο να σημειωθεί και η κοινωνιολογική διάσταση της εργασίας και η κοινωνικά ενεργός αντίληψη που υποκρύπτεται εφόσον ζητείται από τους μαθητές να ευαισθητοποιηθούν “για προβλήματα της τοπικής κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν και για την ανάγκη συμμετοχής τους προς αναζήτηση λύσης των προβλημάτων αυτών» όπως ορίζεται εξάλλου και από υπουργικές εγκυκλίους και κατευθύνσεις.
Το σχολείο καλείται να παίξει ένα πραγματικό ρόλο παίδευσης
Ειδικότερα, η μελέτη «Αστική Σχολή Κατερίνης 1905-1997)» προβαίνει και στις παρακάτω καταληκτικές παρατηρήσεις: «Μέσα στη γενικότερη αισθητική και πολιτιστική αδιαφορία, το σχολείο καλείται να παίξει ένα πραγματικό ρόλο παίδευσης και αλλαγής νοοτροπιών. Η εκπαιδευτική διαδικασία εφόσον ως κύριο στόχο της θέτει, όχι πάντα με επιτυχία, την αληθινή γενικότερη μόρφωση των μαθητών, ας προσανατολιστεί και στη μελέτη αξιόλογων τοπικών θεμάτων ώστε με την ειδικότερη αυτή μελέτη να πετύχει μία πιο σφαιρική και αυτενεργό προσέγγιση της ιστορίας»
Η εργασία πραγματοποιήθηκε από το δάσκαλο και τους μαθητές της Ε΄ τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης ως πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης τη σχολική χρονιά 1996-97. Το θέμα της ήταν “Ελληνική Αστική Σχολή Αικατερίνης 1905-1997” και αφορούσε μελέτη του κτιρίου του σχολείου με αρχειακό και άλλο πρωτογενές ιστορικό υλικό που βρίσκεται στο ίδιο το σχολείο. Αντίτυπο της εργασίας υπάρχει στο αρχείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Γραφείου Π.Ε. της Α/θμιας Εκπ/σης Ν. Πιερίας.
ΠΗΓΗ: Αντώνης Κάλφας, «Τοπική ιστορία και κίνηση των θρησκευτικών ιδεών», στον ομότιτλο τόμο Α. Γ. Κάλφας-Πάρις Α. Παπαγεωργίου, σσ. 164-167
