Στο ωραίο βιβλίο του Νίκου Δ. Βαρμάζη, «ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ. Από τα μέσα του 18ου ως τα μέσα του 20ου αιώνα», Κυριακίδης 2017, αντιγράφω ένα ωραίο απόσπασμα που περιγράφει τις προσπάθειες δημιουργίας ενός αξιοπρεπούς σχολικού θεσμού στην πόλη μας αλλά και τους πρώτους απόφοιτους όπως επίσης και την κοινωνική προέλευση των μαθητών της περιόδου εκείνης (1905-1939).
«Το σχολικό έτος 1905/1906 είναι η χρονιά κατά την οποία αυξήθηκε εντυπωσιακά ο αριθμός των μαθητών των ελληνικών σχολείων, αφού τον προηγούμενο χρόνο, το 1904, χάρη στις συντονισμένες ενέργειες του μητροπολίτη Παρθενίου Bαρδάκα και των κατοίκων της πόλης, έκλεισε το σχολείο που λειτουργούσε η ρουμανική προπαγάνδα με πολλούς μαθητές.
Διευθυντής της Αστικής Σχολής είναι ο Ξεν. Kωνσταντινίδης, ο οποίος, κατά την άποψη του Σάρρου, είναι “καλώς κατηρτισμένος διδάξας λίαν ευδοκίμως, στερείται όμως διοικητικών τινών προσόντων πρωτόπειρος ων”. O ίδιος ο Ξεν. Kωνσταντινίδης δέκα χρόνια αργότερα, το σχολικό έτος 1915/1916, τρία δηλαδή χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης (16 Oκτωβρίου 1912), υπογράφει ως σχολάρχης τον παλαιότερο Γενικό Έλεγχο που σώζεται και ανήκει στο “Hμιγυμνάσιον Αικατερίνης” σύμφωνα με τη σφραγίδα του βιβλίου.
H παρουσία του ίδιου προσώπου στα δυο σχολεία με την ιδιότητα του διευθυντή είναι ένα στοιχείο ενδεικτικό αλλά και βάσιμο ότι το Hμιγυμνάσιο αποτελεί συνέχεια της Αστικής Σχολής και προήλθε απ’ αυτήν. Mε κάθε επιφύλαξη μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι 11 μαθητές της πρώτης τάξης αυτού του σχολικού έτους πρέπει να είναι οι πρώτοι μαθητές με τους οποίους αρχίζει την ιστορία του το Γυμνάσιο Κατερίνης.
Παραθέτω τα ονομαεπώνυμα και τον τόπο καταγωγής τους:
- Βουγιάζα Σοφία από το Λιβάδι
- Ζησιάδης Ιωάννης από τον Κοκκινοπλό
- Λαμπάδου Άννα από την Μακρυνίτσα
- Νικολαϊδης Ιωάννης από την Κατερίνη
- Οικονόμου Δημήτριος από την Κατερίνη
- Οικονομόπουλος Παναγιώτης από την Ακράτα
- Κώστογλου Ελένη από το Ορτάκιοϊ Αδριανουπόλεως
- Παπαδημητρίου Κωνσταντίνος από τη Ρητίνη
- Στραβάκος Γεώργιος από τον Πειραιά
- Τσαλόπουλος Ιωάννης από την Κατερίνη
- Ταζέ Ελίζα από το Λιβάδι
Από το σχολικό έτος 1921-1922 το σχολείο προάγεται σε Γυμνάσιο: “Γυμνάσιον Αικατερίνης” είναι ο τίτλος του, όπως φαίνεται από την επίσημη σφραγίδα του. Το επόμενο σχολικό έτος 1922-1923 λειτουργεί με έξι τάξεις, δεν ακολουθεί δηλαδή τον τύπο των άλλων Γυμνασίων, τα οποία είναι τετρατάξια και παραμένουν τέτοια ως το 1929, όταν καθιερώνονται για πρώτη φορά τα εξατάξια Δημοτικά και τα εξατάξια Γυμνάσια. H τελευταία τάξη, η έκτη, έχει 4 μαθητές, από τους οποίους όμως αποφοιτούν οι 3. Είναι οι πρώτοι απόφοιτοι του Γυμνασίου Κατερίνης και για την ιστορία αναφέρω τα ονόματά τους: Aναγνωστόπουλος Γεώργιος από το Λιτόχωρο, Kούλας Iωάννης από την Κατερίνη και Tσιουκανάρης Eυάγγελος από το Λιτόχωρο.
Το σχολικό έτος 1923-1924 λ.χ. από τους 130 μαθητές που έχει συνολικά το Γυμνάσιο, οι 20, δηλαδή το 15% περίπου, εγγράφονται ατελώς ως πρόσφυγες.
Στην τάξη των αποφοίτων της χρονιάς αυτής περιλαμβάνεται και ο Kων. Mπότσογλου, ο πρώτος πρόσφυγας απόφοιτος του Γυμνασίου Kατερίνης, μετέπειτα φιλόλογος και για πολλά χρόνια καθηγητής στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, γυμνασιάρχης προς το τέλος της εκπαιδευτικής σταδιοδρομίας του στο Γυμνάσιο Κατερίνης και πρώτος διευθυντής του Iνστιτούτου Nεοελληνικών Σπουδών, του Iδρύματος δηλαδή Mανόλη Tριανταφυλλίδη, που εξαρτάται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Pαιδεψός, Γανόχωρα, Σαμψούς, Oρδού Πόντου ή Kοτύωρα Tραπεζούντας, Προύσσα, Kερασούς, Aυδήμιον Θράκης, Kαισάρεια, Σχολάριον Θράκης, είναι μερικά ονόματα από τις αλησμόνητες πατρίδες, που σημειώνονται στο Γενικό Έλεγχο ως τόπος καταγωγής των μαθητών. Το Γυμνάσιο λειτουργεί με πολλές παραχωρήσεις, συμβιβασμούς και μεγάλη κατανόηση: Πολλοί μαθητές με απόφαση του συλλόγου των καθηγητών εγγράφονται εκπρόθεσμα και άλλοι μαθητές μεγάλης ηλικίας γίνονται δεκτοί ύστερα από εξετάσεις και μαρτυρίες συγγενών ότι είχαν τελειώσει στην πατρίδα τους το δημοτικό σχολείο και συνεπώς είχαν τα απαιτούμενα προσόντα να συνεχίσουν.
Από το 1928, λίγο δηλαδή πριν η Κατερίνη προαχθεί από κοινότητα σε δήμο, το Γυμνάσιο, σύμφωνα με σφραγίδα του σχολείου, μετονομάζεται και τιτλοφορείται εφεξής “Εξατάξιον Γυμνάσιον Πιερίας”. Μέσα σε μια πενταετία (1924-1929 ) έχει διπλασιάσει τη δύναμη των μαθητών του και ως το τέλος αυτής της περιόδου έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί. Το σχολικό έτος 1938-1939, τελευταίο έτος πριν από το B΄ παγκόσμιο πόλεμο, οι εγγραφέντες είναι 422 (306 μαθητές και 116 μαθήτριες). Το Γυμνάσιο δηλαδή είναι πια μια υπολογίσιμη σχολική μονάδα που λειτουργεί με ομαλότερες συνθήκες και σημειώνει εντυπωσιακές επιτυχίες στις πανεπιστημιακές σχολές».
Μικροϊστορικά του Αντώνη Κάλφα
