Η Μακεδόνες οφείλουμε διαχρονική ευγνωμοσύνη στους Κρήτες. Παλικάρια της έσπευσαν στην έκκληση των προγόνων μας για βοήθεια και θυσιάστηκαν, όταν η Μακεδονία διέτρεχε σοβαρότατο κίνδυνο λόγω της βουλιμίας των Βουλγάρων εθνικιστών. Λίγα έτη αργότερα τα ίδια μαζί με άλλα παλικάρια της Μεγαλονήσου έσπευσαν και πάλι να καταταχθούν εθελοντές στον ελληνικό στρατό, ο οποίος πολέμησε μαζί με τους στρατούς των συμμαχικών βαλκανικών χωρών για την απώθηση των Οθωμανών κατακτητών από τη Βαλκανική χερσόνησο. Κρήτες εθελοντές απελευθέρωσαν τα Γρεβενά. Σε μάχη που διεξήχθη στο χωριό Άγιος Γεώργιος άφησαν την τελευταία τους πνοή οι Παντελής Χατζηδάκης, φοιτητής από το Ρέθυμνο και Γιάννης Βιολάκης από την Κίσαμο, πατέρας οκτώ τέκνων. Κρήτες πρωτοστάτησαν στη μάχη της Σιάτιστας, που εν πολλοίς έκρινε την έκβαση του Α΄ βαλκανικού πολέμου. Κρήτες έσπευσαν να δηλώσουν παρόντες στο συλλαλητήριο της Αθήνας κατά της εκχώρησης τμήματος της ιστορίας της Μακεδονίας σε σλαβικό, κατά πλειοψηφία, λαό.
Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, ο Βενιζέλος, πρωθυπουργός τότε, έσπευσε να ικανοποιήσει την κομματική του πελατεία διορίζοντας στη Μακεδονία πλήθος Κρητών χωροφυλάκων. Οι Κρήτες αποτέλεσαν έκτοτε τη δεύτερη σε ισχύ δύναμη παρεμβάσεων στην πολιτική σκηνή, μετά τους Πελοποννήσιους. Είχαν πέραν της πολιτικής ισχύος και πολλά άλλα πλεονεκτήματα έναντι του βορείου ελληνισμού. Τροφοδοτούσαν την Αθήνα με κηπευτικά προϊόντα πρώιμης παραγωγής. Η πρωιμότητα εντάθηκε με την κατασκευή θερμοκηπίων. Οι λιμενεργάτες του Πειραιά σε κάθε απεργία τους είχαν αντιμέτωπους τους Κρήτες αγρότες. Στα κηπευτικά προϊόντα προστίθεται το λάδι της ευλογημένης ελιάς, η οποία ευδοκιμεί εξόχως στην Κρήτη. Φημισμένα όμως είναι και τα τυροκομικά τους προϊόντα, τα οποία έχουν κατακλύσει την αγορά της Μακεδονίας.
Με την πάροδο του χρόνου και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των λαών της Δυτικής Ευρώπης, η Κρήτη έγινε σημαντικός τουριστικός προορισμός. Οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, συνεπώς και την αύξηση του συναλλάγματος που εισρέει. Πέραν αυτού η δαπάνη για θέρμανση των οικιών είναι μηδαμινή.
Ευλογημένο νησί οφείλουμε να ομολογούμε και να αποφεύγουμε την καλλιέργεια φθόνου. Όμως πολλά θλιβερά συνέβαιναν και συμβαίνουν εκεί, που προκαλούν θλίψη, θλίψη μεγάλη. Πώς κατάντησαν τα τέκνα της λεβεντογέννας Κρήτης; Τί απόγιναν οι απόγονοι εκείνων, που έδωσαν απαράμιλλα δείγματα ηρωισμού αποκρούοντας τους Γερμανούς εισβολείς, ώστε να υποστούν φοβερές τις συνέπειες της αγριότητάς τους; Παρασυρμένοι κάποιοι θεώρησαν ευκαιρία νέου ηρωισμού την αντίσταση κατά της ξενοκίνητης χούντας. «Η Ελλάδα στους Έλληνες και η Κρήτη στους Κρητικούς» υπήρξε σύνθημα, το οποίο ευτυχώς έσβησε έγκαιρα χάρη σε συνετούς κατοίκους της Μεγαλονήσου. Αλήθεια οι απόγονοι εκείνων που αγωνίστηκαν να ενσωματωθεί η Κρήτη στον εθνικό κορμό θα ήθελαν τώρα να αποκοπεί, επειδή κάποιοι απεργάζονται συμφορές για τον ελληνισμό;
Το χρήμα διαφθείρει κατά γενική ομολογία. Και αυτό συνέβη στην Κρήτη και όχι μόνο εκεί. Η αυξημένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας επέβαλλε την εγκατάσταση σταθμών παραγωγής στο νησί. Ξεσηκώθηκαν τότε κάποιοι, που θεώρησαν ότι θα υποβαθμιστεί το περιβάλλον και διακήρυξαν: «Δεν θα επιτρέψουμε να γίνει η Κρήτη Πτολεμαΐδα»! Και οι Δυτικομακεδόνες σιώπησαν. Πρωθυπουργός, το κόμμα του οποίου υπερψηφιζόταν στην Κρήτη, υποσχέθηκε τη σύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μη έχοντας υπολογίσει το κόστος του έργου και την πόντιση καλωδίου σε τόσο μεγάλο βάθος. Το έργο, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, εκτελέστηκε (2021). Το ίδιο εκείνο έτος εκτελέστηκε και η Δυτική Μακεδονία με την απόφαση να τερματιστεί εσπευσμένα η λειτουργία των σταθμών παραγωγής ενέργειας με καύση λιγνίτη. Και είχε μεσολαβήσει δεκαετία από την έναρξη των μνημονίων, τα οποία έπληξαν ιδιαίτερα τη βόρεια Ελλάδα. Δεν γνωρίζω πόσο αισθητή έγινε στην Κρήτη η αγοραστική αδυναμία, δεν νομίζω πάντως να επηρέασε σημαντικά τους κατοίκους της η κρίση.
Τώρα πέρα από τους ευνοϊκούς λόγους ανάπτυξης, που προαναφέραμε, ήλθαν στο φως και άλλοι εκ της «παραοικονομίας». Βέβαια κάποιος λόγος ήταν ήδη γνωστός, αλλά το προϊόν έπρεπε να διακινείται με εχεμύθεια. Πλοία με προορισμό το Ρόττερνταμ της ελευθεριάζουσας Ολλανδίας καταφθάνουν στο λιμάνι του Ηρακλείου. Κάποιο προϊόν του νησιού φημίζεται για την εξαιρετική του ποιότητα. Δεν είναι από τα κηπευτικά ούτε το λάδι. Τώρα που το εισόδημα των κατοίκων της έχει σημαντικά αυξηθεί δεν καταφεύγουν σε πρόσωπα πολιτικά να ενταχθούν στο αστυνομικό σώμα. Σε αστυνομικό από το Τσοτύλι της Δυτικής Μακεδονίας ανετέθη η αποστολή για έρευνα στον χώρο καλλιέργειας του προϊόντος. Οι συνάδελφοί του τον παρέλαβαν βαρειά τραυματισμένο. Δεν συνήλθε ποτέ και κατέληξε μετά από μήνες. Κρίμα που σήμερα οι συνθήκες ευνοούν τη μεταφορά της σωρού στη γενέτειρα. Θα ήταν ωφέλιμο για τους Κρήτες να ταφεί εκεί, ώστε να θυμούνται ότι και οι Μακεδόνες προσέφεραν λίγο αίμα για τη σωτηρία της Κρήτης από εντονότερη κατρακύλα.
Δεν έφθανε όμως το όφελος από τη «βαρειά βιομηχανία», τον τουρισμό, και το άλλο προϊόν. Οι αφηνιασμένοι για εύκολα κέρδη και διαπλεκόμενοι με πολιτικά πρόσωπα ήθελαν πρόσθετα εισοδήματα. Το σκάνδαλο επιδοτήσεων με πλαστά στοιχεία, εν γνώσει βέβαια των αρμοδίων του Κράτους, συγκλόνισε τον λαό μας. Έτσι εξηγείται γιατί οι αγρότες στη βόρεια Ελλάδα αποζημιώνονταν με ψίχουλα για την απώλεια της σοδιάς τους από παγετό ή χαλάζι και μάλιστα με σημαντική καθυστέρηση! Ήταν τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι των διαπλεκομένων, που έφθασαν να εκτρέφουν κοπάδια στον Γράμμο, ενώ οι κτηνοτρόφοι στη Μακεδονία βρίσκονται στα όρια της απόγνωσης! Και σαν να μην έφθανε αυτό, εντοπίστηκε εγκληματική οργάνωση, η οποία αποκόμιζε τεράστια κέρδη με μαφιόζικες μεθόδους. Άραγε θα εξιχνιαστεί σε βάθος η υπόθεση και θα κατονομαστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι ή για μία ακόμη φορά θα φανεί ανίσχυρη η δικαιοσύνη στη χώρα μας;
Σε αντίθεση με την υπερκινητικότητα των Κρητών, η αδράνεια των τοπικών κοινωνιών τη Δυτικής Μακεδονίας και ιδίως των εκπροσώπων του λαού της οδηγεί στην τελική υποβάθμιση την περιοχή με την επιλογή της για την εγκατάσταση σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την καύση απορριμάτων όχι μόνο της περιφέρειας αλλά και άλλων περιφερειών. Ανεχθήκαμε στο παρελθόν την αδράνεια της ΔΕΗ στην οφειλόμενη αντικατάσταση των φίλτρων, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, πλήρως ικανοποιημένοι από κάποιες παροχές, από τις οποίες επωφελούνταν οι ασκούντες τοπικά την εξουσία (ψηφοθηρία). Τώρα πώς να μας πείσουν ότι ιδιώτες θα νοιαστούν για το περιβάλλον περισσότερο απ’ ότι η κρατική ΔΕΗ, κατά το παρελθόν; Υπάρχει και άλλο σημαντικό πρόβλημα. Ο σταθμός θα σχεδιαστεί για καύση απορριμμάτων μεσογειακής διατροφής με πλήθος χυμών ή θα εγκατασταθεί κάποιος με προδιαγραφές καύσης αυτών των βορείων λαών;
Τελικά η δίκαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο φαίνεται να εκδηλώνεται, προς το παρόν, με ανεκπλήρωτες υποσχέσεις σε πειθήνιους και αφελείς πολίτες. Αν είχαμε και εμείς εδώ κάποιους σαν τους διαπλεκόμενους της Κρήτης, ασφαλώς θα μας πρόσεχαν περισσότερο. Είναι όμως αυτό λύση για μια χώρα, που οραματίζεται καλύτερο μέλλον; Ασφαλώς όχι. Γι’ αυτό τίτλος του άρθρου είναι «Οδύνη για τη Μεγαλόνησο». Ας προσθέσω ως κατακλείδα και το «οδύνη για τον εφησυχασμό μας».
«Μακρυγιάννης»
