Η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει για το οικονομικό πακέτο της ΔΕΘ, με τις τελικές αποφάσεις να «κλειδώνουν» στα τέλη του μηνός, όταν ολοκληρωθεί και η διαβούλευση του υπουργείου Οικονομικών με την Κομισιόν για τον δημοσιονομικό χώρο που θα διατεθεί για παροχές.
Την ίδια ώρα, τραπεζικές αναλύσεις αποκαλύπτουν το βαρύ τίμημα της ακρίβειας για μισθωτούς και συνταξιούχους, συνθέτοντας τον «καμβά» των πεδίων στα οποία θα στραφούν οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού.
Όχι μειώσεις ΦΠΑ
Στο οικονομικό επιτελείο θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα μόνιμα μέτρα στήριξης των εισοδημάτων τις αυξήσεις μισθών και τις μειώσεις άμεσων φόρων. Αποκρούουν όμως τις εισηγήσεις για μειώσεις ΦΠΑ και επαναφορά των δώρων στις συντάξεις και στο Δημόσιο.
Για τις μειώσεις εμμέσων φόρων κατανάλωσης και ΦΠΑ, η Αθήνα υποστηρίζει πως εκπλήρωσε πλήρως τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τις κοινοτικές οδηγίες. Από εκεί και πέρα είναι θέμα πολιτικής κάθε κράτους να σταθμίσει και να αποφασίζει τους συντελεστές, με βάση την κατάσταση και τις δυνατότητες της οικονομίας της. Επιπλέον τονίζει ότι, λόγω των πολλαπλών εξαιρέσεων, ο πραγματικός συντελεστής είναι ήδη πολύ χαμηλότερος από 24%. Ενώ για την επαναφορά 13ου και 14ου μισθού ή σύνταξης, επικαλείται πως το υψηλό κόστος (άνω των 3 δισ. ετησίως) καθιστά απαγορευτικό το μέτρο.
Η ακρίβεια ανατρέπει τα σχέδια
Από την άλλη, για τη μείωση της άμεσης φορολογίας, μελέτη της Eurobank με τίτλο «Πληθωρισμός και Φορολογική Επιβάρυνση των Νοικοκυριών» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το φαινόμενο της «ολίσθησης κλιμακίου» (δηλαδή την σιωπηρή αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης που συμβαίνει όταν ο πληθωρισμός «φουσκώνει» τους ονομαστικούς μισθούς, σπρώχνοντας τους φορολογούμενους σε υψηλότερους συντελεστές φόρου) και τονίζει τα οφέλη που θα είχε για τους πολίτες η «τιμαριθμοποίηση» της φορολογικής κλίμακας, δηλαδή η σύνδεσή της με τον πληθωρισμό κάθε έτους.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες του newmoney.gr, η κυβέρνηση φαίνεται να εγκαταλείπει οριστικά τις εισηγήσεις των ειδικών για «τιμαριθμοποίηση» της φορολογικής κλίμακας, δηλαδή την αυτόματη προσαρμογή της με βάση τον πληθωρισμό. Ο λόγος είναι ότι αν ο πληθωρισμός επιμείνει ή και αυξηθεί (κινείται στο 3,7% και είχε φτάσει και στο 9% προ λίγων ετών), το δημοσιονομικό ρίσκο από μια μόνιμη τιμαριθμοποίηση θα απειλούσε τον προϋπολογισμό και την οικονομική σταθερότητα της χώρας.
Αντ’ αυτών, στο οικονομικό επιτελείο προκρίνουν μια «γενναία» -αλλά εφάπαξ και όχι επαναλαμβανόμενη κάθε χρόνο- αλλαγή της φορολογικής κλίμακας, που θα δίνει «ανάσα» σε μεσαία εισοδήματα έως 50.000 ευρώ το χρόνο, με έμφαση σε οικογένειες με παιδιά. Ενώ για τις επιπτώσεις της ακρίβειας επιλέγει την περαιτέρω αύξηση του κατώτατου μισθού και ειδικά μέτρα στήριξης όπου και όταν οι συνθήκες το απαιτήσουν.
Έως 1 δισ. το «κρυφό» κόστος του πληθωρισμού
Η μελέτη της Eurobank όμως δείχνει ότι, λόγω μη τιμαριθμοποίησης της κλίμακας, η πραγματική φορολογική επιβάρυνση στα εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα εκτοξεύθηκε από 9,9% το 2021 σε 11,1% το 2023. Εκτιμά ότι η «ολίσθηση κλιμακίου» κόστισε περί τα 800 εκατ. ευρώ το 2023 στους φορολογούμενους.
Από τη μελέτη προκύπτει πάντως και το δημοσιονομικό κόστος που θα είχε η τιμαριθμοποίηση κάθε χρόνο. Για φέτος, η μελέτη υπολογίζει ότι μία πλήρης τιμαριθμοποίηση θα μείωνε τα φορολογικά έσοδα του 2025 κατά σχεδόν 1 δισ. ευρώ, φέρνοντας το πρωτογενές πλεόνασμα οριακά στο 2,0% του ΑΕΠ. Μια πιο ήπια, μερική τιμαριθμοποίηση «τύπου Πορτογαλίας», θα περιόριζε την απώλεια στα 600 εκατ. ευρώ, διατηρώντας το πλεόνασμα στο ασφαλές 2,2%.
Σε «συμπληγάδες» φόρων η μεσαία τάξη
Ωστόσο η επίπτωση της μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας για τους πολίτες, διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με την πηγή προέλευσης των εισοδημάτων:
– σε αυτήν οφείλεται σχεδόν η μισή (47%) αύξηση του αναλογούντος φόρου στα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και συντάξεις μεταξύ 2021 και 2023.
– αντιθέτως, η αύξηση φόρου στα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα λόγω μη τιμαριθμοποίησης ήταν ελάχιστη: ο αναλογών φόρος ως ποσοστό των φορολογούμενων εισοδημάτων αυξήθηκε κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα (π.μ.) για τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά μόνο 0,1 π.μ. εξ αυτών προήλθε από τη μη τιμαριθμοποίηση.
– η μη τιμαριθμοποίηση της κλίμακας πλήττει αναλογικά εντονότερα τα μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα των μισθωτών. Πιο συγκεκριμένα, ο μέσος φόρος των εισοδημάτων από μισθούς όσων βρίσκονται μεταξύ του 40% και του 70% στη σχετική εισοδηματική κατανομή θα ήταν μειωμένος από 19% έως 32%, αν η κλίμακα είχε τιμαριθμοποιηθεί πλήρως και από 11% έως 22% αν είχε τιμαριθμοποιηθεί μερικώς όπως στην Πορτογαλία.
– για τα χαμηλότερα στρώματα, αντιθέτως, δεν θα υπήρχε κανέναν όφελος από την τιμαριθμοποίηση, (ούτε καν από την πλήρη αντί της μερικής που εφαρμόστηκε στην Πορογαλία), αφού ούτως ή άλλως στη χώρα μας πληρώνουν μηδενικό φόρο, ενώ για τα υψηλότερα εισοδήματα το όφελος θα ήταν μικρότερο από 12%.
Κατώτατος μισθός: «Ικανοποιητικές οι αυξήσεις»
Στο μέτωπο της αύξησης των εισοδημάτων, ως ανάχωμα στην κρίση ακρίβειας, άλλη ανάλυση της Alpha Bank για τον κατώτατο μισθό διαπιστώσει ότι «ικανοποιητικές ήταν οι αυξήσεις στις χώρες του Νότου, όπως στην Ελλάδα (6,1%), στην Πορτογαλία (6,1%) και την Ισπανία (4,4%)».
Εκ προοιμίου και σε αυτήν τη μελέτη τονίζεται ότι «ένας σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να ενισχύσει τα εισοδήματα είναι η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξημένη φορολογική επιβάρυνση λόγω του υψηλού πληθωρισμού τα τελευταία χρόνια και της ονομαστικής αύξησης των εισοδημάτων».
Από την άλλη αναφέρει ότι «το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί περαιτέρω στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα» με άλλους τρόπους όπως η συνεχιζόμενη αύξηση της απασχόλησης και μείωση της ανεργίας, η αύξηση του κατώτατου μισθού και το «ξεπάγωμα» των τριετιών στον ιδιωτικό τομέα που εφαρμόζεται από τις αρχές του περασμένου έτους και εκτιμάται ότι θα επιδράσει θετικά επί των μέσων μισθολογικών προσαρμογών, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μία ποσοστιαία μονάδα, η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, η αύξηση των συντάξεων με βάση τον ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού και του ΑΕΠ, η αύξηση των επενδύσεων κλπ.
