Σήμερα απέμειναν λίγοι που θυμούνται τις σκηνές του τρύγου και το παραδοσιακό πάτημα των σταφυλιών, όπου μικροί και μεγάλοι έμπαιναν στα πατητήρια με γυμνά πόδια να «χορέψουν» με διονυσιακή χαρά πάνω στα σταφύλια μέχρι να βγει ο χυμός τους, ο μούστος.
Τον συγκέντρωναν σε μεγάλα βαρέλια και περίμεναν να ζυμωθεί για να πάρουν το κρασί της χρονιάς τους.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Εκείνη την εποχή, στο χωριό, οι γυναίκες συνήθιζαν να βράζουν ένα μέρος από αυτόν τον αζύμωτο ακόμα μούστο, μαζί με μια κουταλιά αλυσσίβα (στάχτη) για να φτιάξουν είτε τη μουσταλευριά, είτε το πετιμέζι, τον πηχτό μούστο που με το βράσιμο αποκτά ένα βαθύ χρυσό-καφετί, χρώμα. Σε μερικά μέρη με το μούστο έφτιαχναν και τα «σουτζούκια» ή μουστολούκουμα.
Τα δυο αυτά προϊόντα είναι τα κατεξοχήν δώρα του μήνα, του «Τρυγητή».
Το αμπέλι το καλλιεργούσαν στην αρχαία Ελλάδα από την 4η χιλιετία π.Χ Για τροφή, για παραγωγή κρασιού και αργότερα της σταφίδας. Τα αρχαία πατητήρια (ληνοί) λειτουργούσαν παρόμοια με τα σημερινά. Ήταν πρότυπες κατασκευές σε επικλινές έδαφος ώστε ο χυμός να κυλά και να συλλέγεται στο χαμηλότερο κτίσμα (υπολήνιο). Κατά την πανηγυρική αυτή διαδικασία, οι πατητές κάνοντας ρυθμικές κινήσεις τραγουδούσαν τους Επιλήνιους ύμνους Κατόπιν συνέλεγαν τον χυμό σε μεγάλα πιθάρια τα οποία τα σφράγιζαν και τα έθαβαν για να επέλθει η ζύμωση
Οι παραγωγοί λοιπόν που είχαν το αμπέλι είχαν και πατητήρι, για το πάτημα των σταφυλιών. Το έχτιζαν σε μια γωνιά της αποθήκης του σπιτιού, με τις διαστάσεις του να είναι περίπου 2×2 και 1,5 μ στο ύψος. Όταν λοιπόν ξεκινούσε ο τρύγος, το πατητήρι καθαριζόταν σχολαστικά για να μπουν τα σταφύλια, τα οποία τότε τα κουβαλούσαν σε κοφίνια με τα γαϊδουράκια.
Αφού έριχναν τα σταφύλια στο πατητήρι, ξεκινούσε η διαδικασία. Πρώτα άφηναν τα σταφύλια 2-3 μέρες να ωριμάσουν ακόμα περισσότερο, ανάλογα με το χρώμα που ήθελαν να έχει το κρασί. Στη συνέχεια ολοκλήρωναν τη διαδικασία του πατήματος, στράγγιζαν τα σταφύλια για να βγει ο μούστος, τον σούρωναν και τον έβαζαν στα βαρέλια, τα οποία πολλοί άνοιγαν στις 3 Νοεμβρίου ανήμερα του Αη Γιώργη του Μεθυστή.
Η διαδικασία συνεχιζόταν με τα τσίπουρα (ό,τι φλούδια είχε απομείνει από τα σταφύλια) πού έμπαιναν στα βαρέλια. Μετά από ένα μήνα τα τσίπουρα πήγαιναν στο καζάνι για να βγει το ούζο ή το ρακί. Αυτό ήταν το δεύτερο πανηγύρι, που συνοδευόταν από μεζέδες, τραγούδια και χορό!
