Η Κονταριώτισσα, χωριό του Νομού Πιερίας μοιάζει σαν να βγήκε από παραμύθι δίχως τέλος. Και εμείς που ταξιδέψαμε στο χωροχρόνο της θα σας αποκαλύψουμε τα πιο μύχια μυστικά της και τα πιο θεία μυστήρια, μια μοναδική γεύση μυσταγωγίας.
Η πρότερη της ονομασία « Πιερίς» , όπως μαρτυρούν οι συγγραφείς που την φλέρταραν για την γνωρίσουν φέρεται να είναι η απαρχή της ιστορία και ο τόπος λατρείας του θεού Ορφέα. Πιθανολογέιται ότι ιδρύθηκε το 1400 π.Χ και ο Στράβων επισημαίνει “Πιερία γαρ και Όλυμπος και Πίμπλεια και Λείβηθρον το παλαιόν Θράκια χωρία και όρη νυν δε Μακεδόνες έχουσι…” “Τεκμαίροιτ' αν τις Θράκας είναι τους τον Ελικώνα ταις Μούσαις καθιερώσαντες, οι και την Πιερίδα και το Λείβηθρον και την Πίμπλειαν ταις αυταίς Θεαίς ανέδειξαν, εκαλούντο δε Πίερες“. Ο τόπος ήταν ομαλός και αυτό πιστοποιείται από το γεγονός πως ήταν τόπος λατρείας του θεού Διόνυσου, που δεν ήταν θεός ποιμενικός .
Οι εκδοχές της προέλευσης ονοματοδοσίας ποικίλουν , αλλά προσδίδουν ταυτόχρονα μια διαφορετική προσέγγιση άλλοτε με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και άλλοτε με κατεύθυνση στα «θεία». Εμείς συγκεντρώσαμε τις επικρατέστερες και σας τις παρουσιάζουμε.
Αρχικά η πρότερη ονομασία « Κουντουριώτισσα» παρέπεμπε στο « κουντούρι», που σήμαινε ξυλάλευρο δηλαδή χαρακτηριστικό δείγμα γεωργικής ασχολίας. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει πως συγγενεύει ετυμολογικά με τα «κούντουρα», κοντές ουρές αλόγων που μοιάζουν με αυτές των αλόγων του Μέγα Αλέξανδρου, εκδοχή που ενισχύει και το κεντρικό μνημειώδες έργο που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο και τα άλογα του.
Μια διαφορετική εκδοχή , η οποία προσεγγίζει τα θεία , αφορά τον Ι.Ν Παναγίας Κουντουριώτισσας και συγκεκριμένα τα «άγια κούντουρα». Τα «άγια κούντουρα» είναι οι Άγγελοι που εικονίζονται στον τρούλο του ναού και προαναγγέλουν την Ανάληψη του Κυρίου. Η πίστη των κατοίκων αποκαλύπτεται και από το πλήθος των ναών που χτίστηκαν εκεί.
- Βυζαντινός Ναός της Παναγίας
- Αγία Παρασκευή
- Κωνσταντίνου και Ελένης
- Αγίας Βαρβάρας
- Άγιος Ευστάθιος
- Αποστόλου Θωμά
- Άγιος Αθανάσιος
- Ευαγγελίστρια
- Αγία Ειρήνη
- Ιερά Μονή Οσίου Εφραίμ.
Ξεχωρίσαμε δύο ναούς.
Στον πρώτο Κωνσταντίνου και Ελένης ιδιαίτερη μνεία αξίζει η υπόγεια πηγή που αναβλύζει αγίασμα με κεντρικά παρουσία την Παναγία , που εικονίζεται να ανοίγει τα χέρια της για να αγκαλιάσει και να προστατέψει το ποίμνιο της.
Σε άλλο ναό της Αγίας Παρασκευής μαθαίνουμε για μια ιδιαίτερη ιστορία καθώς αντικρίζοντας τις αγιογραφίες βλέπουμε να αντανακλώνται ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά , κάποια από αυτά προσιδιάζουν σε αρχαιοελληνικά χαρακτηριστικά. Αξίζει να σημειωθεί πως οι αγιογραφίες σχεδιάστηκαν από έναν ξένο περιηγητή που αγάπησε τον τόπο και έμεινε εκεί.
Ο πιο ξεχωριστός ναός όμως είναι ο Ι.Ν της Παναγίας Κονταριώτισσας. Ιδιάζουσα σημασία έχει ο αρχιτεκτονικός του τύπος και η λιτή διακόσμηση. Πρόκειται για το παλαιότερο σωζόμενο βυζαντινό μνημείο στην Πιερία. Είναι ναός μεταβατικού τύπου με τρούλο και περίστωο. Σώζεται ένα σπάνιο εικονογραφικό πρόγραμμα με το Χριστό Παντοκράτορα στον τρούλο και την Κοίμηση της Θεοτόκου πάνω από το τρίβηλο
Δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα του που το καθιστούν μοναδικό είναι ο θόλος και τα δύο παρεκκλήσια στη δυτική πτέρυγα. Εκεί κοντά βρίσκεται και νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου. Τι σημαίνει το προσωνύμιο Κονταριώτισσα; Υπάρχουν πολλές πιθανές εκδοχές.
Το όνομα Κουντουριώτισσα και όχι Κονταριώτισσα ετυμολογικά συνδέεται με τα «Άγια κόντουρα», τις Δυνάμεις που προαγγέλλουν την Ανάληψη του Κυρίου. Η περιοχή της Κονταριώτισσας ήταν από τα αρχαία ακόμα χρόνια πέρασμα που ένωνε τη νότια με τη δυτική και κεντρική Πιερία. Ίσως στην περιοχή να υπήρχε «αλλάγιον» δηλαδή ένας σταθμός όπου άλλαζαν άλογα οι αγγελιοφόροι και οι ταχυδρόμοι της αυτοκρατορίας για να είναι πιο ξεκούραστα. Τα άλογα αυτά ονομαζόταν «κόντουρα» γιατί είχαν κοντές ουρές. Ίσως λοιπόν το όνομα Κοντουριώτισσα να προέρχεται από τα άλογα αυτά.(Αριστοτέλης Μέντζος, Η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Πιερίας στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο.)
Στην κορυφή του τρούλου του ναού της Παναγίας εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας μέσα σε έναν κύκλο -ονομάζεται «δόξα»-, που συγκρατούν τέσσερις αρχάγγελοι. Η παράσταση αυτή θυμίζει την Ανάληψη του Χριστού. Απουσιάζουν βέβαια οι μαθητές και η Παναγία.
Μάλιστα οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο ναός κάποια στιγμή ξανακτίστηκε από τη μέση και πάνω και ίσως η πρώτη παράσταση του τρούλου να ήταν η Ανάληψη του Χριστού, όπως συμβαίνει και σε άλλους ναούς της μεσοβυζαντινής εποχής, για παράδειγμα στην Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης. Άρα ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στην Ανάληψη του Χριστού και τα «άγια Κούντουρα» δηλαδή οι αρχάγγελοι, που προαναγγέλλουν την Ανάληψη θα πρέπει να έδωσαν το όνομα τους στο ναό και στο χωριό.
Ο επίσκοπος Κίτρους Παρθένιος Βαρδάκας χαρακτηριστικά επισημαίνει πως, το όνομα Κονταργιώτισσα έλαβε το χωρίον εκ του προρρηθέντος βυζαντινού εξωκκλησίου της Παναγίας, ήτις ωνομάζετο Κονταργιώτισσα Παναγία, εκ του ότι καθ΄ ημάς εξήγοντο κοντοί και κοντάρια εκ του περί αυτήν δάσους. Το όνομα Κονταργιώτισσα πήρε το χωριό από το βυζαντινό εξωκλήσι της Παναγίας, που προαναφέραμε, το οποίο ονομαζόταν Παναγία Κονταργιώτισσα, γιατί από το δάσος που υπήρχε γύρω από το ναό κατασκευάζονταν ξύλινα κοντάρια.
Σύμφωνα με πληροφορίες που η ίδια η Μονή συνέλεξε γίνεται γνωστό ότι στους πρόβουνους του Ολύμπου, στην θέση «Παναγία», στον υψηλότερο γήλοφο, στη ράχη του Αδριανού της Αρχαίας Πιερίας, στην κορυφή του τριγώνου Δίον – Κατερίνη – Μοναστήρι, στα σύνορα των υπωρειών του Ολύμπου και των Πιερίων, κοντά στο χωριό Κονταριώτισσα Κατερίνης, βρίσκεται κτισμένο το Μοναστήρι του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ημών και Οικουμενικού Διδασκάλου Εφραίμ του Σύρου του Θαυματουργού.
Ήταν θέλημα Θεού, «ο οικιστής του Ολύμπου», ο Όσιος Διονύσιος, να ενώσει χρονικά, δώδεκα περίπου αιώνες, και να συγγενέψει πνευματικά, με έναν άλλον «οικιστήν της ερήμου», τον Όσιο Εφραίμ τον Σύρο.
Αγία Τριάς
Δεν υπάρχουν, εξ όσων γνωρίζουμε, ακριβή ιστορικά στοιχεία για την περιοχή αυτή. Αλλά, όπως μαρτυρούν οι παλαιότεροι, ο Όσιος Διονύσιος, όταν σαν άλλος Πρόδρομος του Πατροκοσμά, περιήρχετο τα χωριά για να κηρύξει και να εξομολογήσει, πέρασε και από τούτο το χωριό, κι ευχήθηκε και εδεήθηκε για τούτον τον τόπο, ο Κύριος γνωρίζει τί, ίσως και να έκτισε κάποιο μοναστήρι ή εκκλησία προς τιμήν της Αγ. Τριάδος (στην σημερινή τοποθεσία όπου ευρίσκεται η Μονή), αφού, εκατό μέτρα νοτίως της Μονής, βρέθηκε αποκαλυπτικά, εικόνα παλαιά της Αγ. Τριάδος, και ήδη είναι κτισμένο ένα ταπεινό εξωκκλήσι προς τιμήν και πάλι της Αγ. Τριάδος.
Και έτσι, «τριαδικά», μετά τον Όσιο Διονύσιο και τον Όσιο Εφραίμ, να ευαρεστηθεί και η Αγία και ένδοξος Μεγαλομάρτυς Νύμφη του Χριστού, Παρθένος και Πάνσοφος Αικατερίνα, που είναι και η Πολιούχος της Επαρχίας, με την δημιουργία ενός γυναικείου Μοναστηριού, πού οι Μοναχές του, ως Νύμφες Χριστού, όπως κι Εκείνη, αφιερώθηκαν στην Λατρεία του Μοναδικού Θεού και, «…οι οποίες προσπαθούν να διατρανώνουν την προσδοκία και την χαρά του Χριστού, την παράδοση του Ορθοδόξου Ανατολικού Μοναχισμού, το κήρυγμα και τη Μαρτυρία του Μεγάλου Οσίου και Προστάτου των».
Είσοδος Ι. Μονής με θέα τον Όλυμπο
« Ήρα τούς οφθαλμούς μου εις τα όρη,
όθεν ήξει η βοήθειά μου. Η βοήθειά μου παρά Κυρίου
του ποιήσαντος τον ουρανόν και την γην».
( Ψαλμ. ΡΚ΄ 1 – 2 )
Άποψις Ι. Μονής
Η Ιερά Μονή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, ιδρύθηκε το έτος 1983, σαν Ιδιωτικό Ησυχαστήριο με την ευλογία του Μακαριστού Μητροπολίτου κυρού Βαρνάβα και αργότερα το έτος 1985, υπήχθηκε επίσημα, στην Ιερά Μητρόπολη Κίτρους και Κατερίνης.
Κτίσθηκε και συνεχώς ανακαινίζεται, σε ιδιόκτητα χωράφια, που αγόρασαν οι Μοναχές από τους «Βλάχους» της περιοχής.
Συμπληρώθηκαν περίπου περισσότερο από δύο δεκαετίες, από το τολμηρό εκείνο, κατόπιν υπακοής, ξεκίνημα και την αρχή του έργου από το μηδέν. Άγονος, άνυδρος και σχεδόν απαράκλητος τόπος, στον οποίον οδηγούσε από το χωριό ένα μικρό μονοπατάκι, πότε ανηφορικό και πότε κατηφορικό, μόλις που μπορούσες να αλλάξεις βήμα, γιατί ήταν πέρασμα των βοσκών με τα γιδοπρόβατά τους, μέσα από τα ξεραμένα ανισόπεδα χωράφια, που αν τύχαινε και έβρεχε, χωνόσουν στα λασπωμένα χώματα.
Ο Θεός, όμως, είχε προετοιμάσει τον τόπον αυτόν «Αγιον κατοικητήριον Αυτού».
«Ως πόλις επάνω όρους κειμένη», μεγαλόπρεπα στέκει με την αγιορείτικη αρχιτεκτονική του και την παλιά παραδοσιακή όψη του, το Μοναστήρι του Οσίου Εφραίμ του Σύρου.
Μπροστά σου, ανατολικά, βλέπεις, όχι πολύ μακριά τις καταγάλανες και φημισμένες Πιερικές ακτές μέχρι τον Θερμαϊκό κόλπο, την Νύμφη του Βορρά, την όμορφη Θεσσαλονίκη και τα περίχωρα και στο βάθος ψυχική ανάσα προς το Αγιώνυμον Όρος, τον Άθωνα, με την καταπληκτική φυσική και πνευματική ακτινοβολία, το Περιβόλι της Παναγίας μας, που στέλνει συχνά τις πνευματικές ευωδίες του στο μικρό κήπο της Μονής
Βορειοανατολικά, ξεχύνεται η όμορφη πόλη της Κατερίνης, η καρδιά του Ν. Πιερίας, που μοιάζει να την κρατά το Μοναστήρι στην αγκάλη του, για να θυμίζει τον αναχωρητισμό των μοναχών από τον σύγχρονο κόσμο, μέσα σ΄ αυτή την υλιστική και ισοπεδωτική εποχή, αλλά και το χρέος που έχει για το λαό της, να εύχεται και να προσεύχεται αδιάλειπτα γι΄ αυτόν
Δυτικά, βλέπεις τα δασωμένα Πιέρια, με τα όμορφα χωριά, που παίρνουν μια υπερκόσμια όψη στο ξεψύχισμα του ήλιου, δίπλα στον επιβλητικό και πολυσυζητημένο Όλυμπο, που προβάλλει Νοτίως της Μονής, με τις σπάνιες φυσικές ομορφιές και τα δροσερά νερά του και τις πάντοτε νυμφοστολισμένες από τα χιόνια, ψηλότερες κορφές του, για να μας θυμίζει με το λευκό του χρώμα, την αγνότητα τούτου του βουνού και τη φωτεινότητά του, που την οφείλει σε μία μεγάλη και υπέροχη ασκητική φυσιογνωμία, τον Όσιο Διονύσιο.
Παναγία «11ου αι. μ.Χ.»
Μια παρηγοριά στο Μοναστήρι, ανηφορίζοντας από το χωριό, πολύ κοντά, αριστερά, είναι η «Παναγία», ένας μεγαλοπρεπής Μοναστηριακός Ναός του 11ου αι. μ.Χ
Έτσι, ο λοφωτός περίγυρος του Μοναστηριού και οι περιβάλλουσες την Μονή ανισοϋψείς κοιλάδες, συνθέτουν όλα μαζί, ένα πνευματικό τοπίο ψυχικής γαλήνης και περισυλλογής. Η θέα της Μονής σε απωθεί από τα εγκόσμια και σε παρωθεί προς τα ουράνια. Ανηφορίζεις προς τον Θεό!
«Ως αγαπητά τα σκηνώματά σου, Κύριε των Δυνάμεων
επιποθεί και εκλείπει η ψυχή μου
εις τας αυλάς του Κυρίου»
( Ψαλμ. ΓΙΓ ΄ 2 – 3 )
Η Ιερά Μονή κτιριακά δεν έχει ολοκληρώσει το σχέδιό της, είναι όμως συν Θεώ, πάρα πολλά, αξιόλογα και θαυμαστά όσα έγιναν σε αυτά τα ολίγα χρόνια, με πίστη, με υπομονή, με αδιάλειπτο προσευχή, με υπεράνθρωπες και αιματηρές θυσίες της Αδελφότητος.
Ιερόν Παρεκκλήσιον Οσ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου ( 28 Ιουλίου )
Υπάρχουν ήδη δύο κτιριακά συγκροτήματα που ενώνονται και σχηματίζουν γωνία. Τα κοσμούν τρία υπέργεια βυζαντινά κατανυκτικά Παρεκκλήσια του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου και των Αγίων Αποστόλων. Το Σκευοφυλάκιον, η Γραμματεία, το Ηγουμενείον, το Συνοδικόν (διά τις συνάξεις της Αδελφότητος), η Τραπεζαρία, το Μαγειρείον, το Προσφορείον, το Αρτοποιείον (με τον παραδοσιακό φούρνο) και άλλοι βοηθητικοί χώροι και βεβαίως τά Κελλιά των Αδελφών και τα Εργαστήρια της Ιεράς Μονής, συμπληρώνουν τα Κτίρια
Ο Μικρός Ζωολογικός Κήπος της Μονής
Επίσης, η Έκθεση Εργοχείρων, το Θυρωρείον, το Εξομολογητήριον, με το κατάλυμα του Πνευματικού και του Εφημερίου της Μονής. Το Κιόσκι και το φιλόξενο Αρχονταρίκι που έχει άμεση λειτουργικότητα με τον Ναό. Στην συνέχεια σε περίοπτη θέση που βλέπει στον Όλυμπο και στέκει σαν παρατηρητήριο, διακρίνονται ο Πύργος της Μονής, το Παρεκκλήσιον του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, η Βιβλιοθήκη και το Παρεκκλήσιον της Αγίας Πρω¬το-μάρτυρος και Ισαποστόλου Θέκλης. Συνεχίζουν το Εκθετήριο των παραδοσιακών προϊόντων, το Βιβλιοπωλείον, ο μικρός Ζωολογικός κήπος και άλλοι εξωτερικοί επισκέψιμοι χώροι.
Ιερόν Παρεκκλήσιον Αγίων Αποστόλων (29 – 30 Ιουνίου )
Ιερόν Παρεκκλήσιον Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου )
Στο Μοναστήρι του Οσίου Εφραίμ του Σύρου κοινοβιάζει πολυμελής Αδελφότητα ταπεινών ψυχών – μοναζουσών – υπό την πνευματική, με την Χάρη του Θεού, καθοδήγηση της Οσιολογιωτάτης Μοναχής Αικατερίνης, Πρώτης Καθηγουμένης και Κτίτορος της Ιεράς Μονής, όπου εξαγοραζόμενες τον καιρό του παρόντος αιώνος – του απατεώνος -, αγωνίζονται να ζουν την κοινωνία της εν Χριστώ αγάπης, μοιραζόμενες τις χαρές και τις δοκιμασίες με επίγνωση και έχοντας τις καρδιές τους προσηλωμένες στον κοινό τους στόχο, χωρίς να απομακρύνονται από την αγάπη προς τον πλησίον. Αγωνίζονται νύχτα – μέρα να μελετούν την αγία ζωή και τη θεόπνευστη διδασκαλία του Οσίου Εφραίμ και με το παράδειγμά τους να διοχετεύουν αθόρυβα και κατανοητά την αξία της μαρτυρίας του κηρύγματός Του στον σύγχρονο κόσμο. Διότι ο βίος και η Διδασκαλία του Οσίου Εφραίμ αφυπνίζουν και διεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση που δεν έχασε τελεσίδικα την ικανότητα της αυτοκριτικής και την αίσθηση της ευθύνης για την καταξίωση της υπάρξεως «υπό το πρίσμα της αιωνιότητος»!
Το Φιλόξενο Αρχονταρίκι της Ιεράς Μονής
Ο Όσιος Εφραίμ, αποτελεί ιδιαίτερα διά τον άνθρωπο της εποχής μας, ισχυρή πρόκληση αφυπνίσεως από το λήθαργο της παραλυτικής του εγωλατρίας!. Όπως διαβάζουμε στις διδαχές Του, έχει μια καταπληκτική σύγχρονη επικαιρότητα. Είναι ο χαρακτηριστικότερος προφήτης της εποχής μας, καθώς αυτή αποδεικνύεται σαφέστατα εσχατολογική και παρουσιάζει έκδηλα τα σημεία του Αντίχριστου…»
Ενώπιον της προσδοκίας της ένδοξης επιφάνειας της ημέρας του Χριστού, κηρύττει την μετάνοια και σαλπίζει την προετοιμασία για την υποδοχή του Κυρίου… Φωνάζοντας σε όλους το «Μετανοείτε!»
Στο κέντρο της Ανατολικής αυλής του Μοναστηριού, είναι θεμελιωμένο, το μεγαλύτερο θαύμα της Αγάπης του Θεού σε τούτη τη Μονή. ” Το Καθολικό της”, ( Κεντρικός Ναός ), Αγιορείτικου τύπου. Ο Ιερός αυτός Ναός, η καρδιά της Μονής, εξεκίνησε δι' ευχών, προσευχών και ευλογιών του Οσίου Γέροντος Πορφυρίου, και Ο οποίος εξ αρχής, θεία νεύσει, ονοματοδότησε αυτόν τον Ναόν προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου, Ζωοδόχου Πηγής, διά να θυμίζει στις μοναχές, την Πρώτη Γερόντισσα και Έφορο του Μοναχικού Βίου, την Παναγία μας, αλλά και σε όλους τους φιλόθεους προσκυνητές, τα ζωοπάροχα νάματα που χαρίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, διά της Θεοτόκου, στον κόσμο.
Η Ι. Μονή πανηγυρίζει στις 28 Ιανουαρίου, γιορτή του Οσίου Εφραίμ, ημέρα κατά την οποία συρρέουν πλήθη προσκυνητών.
Η μεταγενέστερη ιστορία του τόπου συνδέεται με το πάντρεμα ντόπιων κατοίκων και προσφύγων από την Μ. Ασία. Έτος ορόσημο 1922, η Μικρασιατική Καταστροφή. Είναι γνωστό πως δεν ήταν εύκολη υπόθεση η γνωριμία, η αμοιβαία πολιτισμική ανταλλαγή γνώσης και εμπειρία και φυσικά η πλήρης αποδοχή. Όμως οι μεταγενέστεροι γάμοι επιβεβαίωσαν πως το όμαιμο , το ομόθρησκο, ομόγλωσσο ανέδειξε την ενιαία ελληνική πατρογονική εστία, η οποία δεν διαιρείται. Σήμερα, στο χωριό υπάρχει αναμνηστική στήλη στην πλατεία του συνοικισμού , αποτίοντας φόρο τιμής στους νεκρούς . Πιο συγκεκριμένα , μετέφεραν ταφόπλακες από τα πάτρια εδάφη της Μ. Ασίας για να στεριώσουν στη νέα γη και να λειτουργήσουν συμβολικά.
Όλη αυτή η ιστορία των ανθρώπων αναβιώνει σε ένα πολύ ξεχωριστό Λαογραφικό Μουσείο (Λαογραφικό Μουσείο Κονταριώτισσας). Πρόκειται για μια σπουδαία σύλληψη αποτύπωσης της παλαιάς γενιάς και της νεότερος μέσα από τον φακό του κ. Γεώργιου Κατσάγγελου Καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών ,στο τμήμα εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης .
Αξίζει να παρατηρήσουμε γεωργικά εργαλεία , στοιχεία καθημερινής χρήσης , κούνιες βρεφικές, τον περίφημο αργαλειό και πολλά ακόμη που σύνθετου το ιστορικό παζλ της εποχής.
Η ιστορία της Κονταριώτισσας ενέχει λοιπόν τον άνθρωπο ως κεντρική περσόνα , την οποία αγκάλιαζε με στοργή πάντα το «Θείο» και την ενθάρρυνε να αναδείξει τα πιο μύχια σπάργανα ιστορίας, μύθου και λαογραφίας.