Του Παναγιώτη Γ. Αλεκάκη, Φιλόλογου – Ιστορικού, Δρ Ιστορικού και Αρχαιολογικού Τμήματος Α.Π.Θ., Διευθυντή 2ου ΓΕΛ Κατερίνης
Η Επανάσταση του 1821 στην ελληνική και ξένη ποίηση
Οι κορυφαίοι ξένοι ποιητές, όπως ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Γκαίτε, ο Πούσκιν, δεν θα μπορούσαν να μείνουν ασυγκίνητοι από τα ηρωικά κατορθώματα των Ελλήνων αγωνιστών μας. Παραθέτουμε ευθύς αμέσως σχετικά ποιήματά τους.
«Το Ελληνόπουλο» του Βίκτωρος Ουγκώ (1802-1885)
Τούρκοι διαβήκαν. Χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα. / Η Χίο, τ’ ολόμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα, / με τα κρασιά, με τα δεντρά / τ’ αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια / και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια / καθρέφτιζε μέσ’ στα νερά.
Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο, / στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο / κάθεται, σκύβει θλιβερά / το κεφαλάκι, στήριγμα και σκέπη του απομένει / μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη / μέσ’ στην αφάνταστη φθορά.
– Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες / για να μην κλαις λυπητερά, τ’ ήθελες τάχα να ‘χες / για να τα ιδώ τα θαλασσά / ματάκια σου ν’ αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι, / και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι / με τα μαλλάκια τα χρυσά;
Τι θέλεις, άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω / για να τα πλέξεις ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω / ριχτά στους ώμους σου πλατιά / μαλλάκια που του ψαλιδιού δεν τα ‘χει αγγίξει η κόψη, / και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη / και σαν την κλαίουσα την ιτιά;
Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι; / Μήπως το κρίνο απ’ το Ιράν που του ματιού σου μοιάζει; / Μην ο καρπός απ’ το δεντρί / που μέσ’ στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει, / κι έν’ άλογο χρόνια εκατό κι αν πιλαλάει, δε σώνει / μέσ’ απ’ τον ίσκιο του να βγει;
Μη το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύχτα μέρα / και με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα; / Τι θες κι απ’ όλα τ’ αγαθά / τούτα; Πες! Τ’ άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;
– Διαβάτη, / μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι: / Βόλια, μπαρούτη θέλω, να!
Σχόλια:
Το ποίημα ο Βίκτωρ Ουγκώ το έγραψε στις 8-10 Ιουλίου του 1828, όπως σημειώνει ο ίδιος στη γαλλική έκδοση των ποιημάτων του για τις ανατολικές χώρες (Les Orientales). Το μετέφρασε στα ελληνικά ο Κωστής Παλαμάς (Άπαντα, τ. ΙΑ΄, Αθήνα χ.χ., εκδ. Μπίρης, σ. 220-221).
Ο Βίκτωρ Ουγκώ (Μπεζανσόν 1802 – Παρίσι 1885) ήταν μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος και ποιητής και θεωρείται ο κορυφαίος εκπρόσωπος του γαλλικού ρομαντισμού. Με το πολύπλευρο έργο του συνέβαλε καθοριστικά στη μετάβαση προς τη λογοτεχνία της νεωτερικότητας. Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 συνθέτοντας πολλά ποιήματα σχετικά με τον Αγώνα για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Αναφορικά με τα κλαπέντα μάρμαρα του Παρθενώνα πήρε θέση υπέρ της Ελλάδας. Συνέχισε το ενδιαφέρον του για την Ελλάδα και μετά την ίδρυση του κράτους μας, καθώς και για το Κρητικό Ζήτημα γράφοντας ποιήματα. Τα έργα του έτυχαν ιδιαίτερης δημοφιλίας από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.
«…το κρίνο απ’ το Ιράν…»: το κρίνο του Ιράν (Fritillaria persica), φυτό ανθοφόρο, συχνά διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ποίηση και την τέχνη της Περσίας από την αρχαιότητα.
«Μην ο καρπός απ’ το δεντρί / που μέσ’ στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει»: το δέντρο Tuba φυτρώνει στην Al – Jannah, τον μουσουλμανικό παράδεισο, καταλαμβάνοντας με τα κλαδιά του ολόκληρη την έκτασή του.
(συνεχίζεται)
