Του Παναγιώτη Γ. Αλεκάκη, Φιλόλογου – Ιστορικού, Δρ Ιστορικού και Αρχαιολογικού Τμήματος Α.Π.Θ., Διευθυντή 2ου ΓΕΛ Κατερίνης
Εκτός από τον Πούσκιν και ένας άλλος σπουδαίος ποιητής από τη Ρωσία έγραψε ποιήματα για την Ελλάδα και τους Έλληνες αγωνιστές στον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1821. Πρόκειται για τον Ιβάν Κοζλόφ και περνάμε αμέσως σε αποσπάσματα από δύο ποιήματά του.
«Αιχμάλωτος Έλληνας φυλακισμένος» του Ιβάν Κοζλόφ (1822)
Πατρίδα μου ιερή! / Θαυμάσιε τόπε! / Μονάχα εσένα ονειρεύομαι / Και μόνο εσένα η ψυχή μου λαχταρά! / Όμως αλίμονο, εδώ φυλακισμένο / Με κρατούν / Μακριά απ’ τα πεδία της μάχης.
Για τη μοίρα σου μερόνυχτα / Βασανίζομαι / Και βαθιά στην καρδιά μου αντηχεί / Των αλυσίδων σου ο ήχος, γιατί / Πώς μπορώ να ξεχάσω / Τα ομογάλακτα αδέλφια μου! / Αχ, ελεύθερος να ζει κανείς / Ή να μη ζει καθόλου!
Με τους συντρόφους μου γενναία μαζί / Σαν καταιγίδα ολέθρια / Ριχτήκαμε στον πόλεμο / Για τον ιερό σκοπό. ….
Μα μέσα μου μια θύελλα ωριμάζει! / Καρπός δικός σου. Ελευθερία, για δες! / Η φωτεινή σου μέρα ξημερώνει / Μέσα σε μία φλεγόμενη αυγή! / Κι όσο για μένα, ας υποφέρω, / Εγώ ένας άγνωστος δεσμώτης. Αχ, / Φτάνει, πατρίδα μου γλυκιά, / Εσένα ελεύθερη να δω!
Σχόλιο:
Με υποσελίδια σημείωση διευκρινίζεται ότι «αφιερώνεται στον Αλέξανδρο Υψηλάντη».
«Μπάυρον» του Ιβάν Κοζλόφ (1824)
“But I have lived and have not lived in vain” (= Όμως έζησα και δεν έζησα μάταια), Λόρδος Βύρων από το έργο του Childe Harold’s Pilgrimage
Καταμεσής στους ομιχλώδεις λόφους της Αλβιώνας (= Αγγλίας), / Στη γαλήνια κοιλάδα, / Στον πύργο του τον πατρογονικό, κάτω από τις βαθύσκιωτες βελανιδιές / Αύξαινε ο μεγαλόπνοος ποιητής / Που μες στις φλέβες του αίμα βασιλικό κυλούσε, ενώ / Η μοίρα του γενναιόδωρη πλούτο του χάριζε / Αλλ’ αυτός, ο τόσο υπερήφανος και ωραίος, / Κι απ’ τον λαμπρό του τίτλο ακόμα φωτεινότερη είχε την ψυχή του, / Ώστε την αρωγή του εγνώριζαν τα ορφανά και οι χήρες / Το ίδιο καθώς εγνώριζαν τους εξαίσιους της άρπας του ήχους.
Και τις ατίθασες των νεανικών του ορμών εξάρσεις / Πάντοτε ο έρως της ελευθερίας διαπερνούσε / Ενώ φλόγα ακατασίγαστη μοιραίων παθών / Κατάκαιγε την υπερήφανη ψυχή του. / Ώσπου το ακμαίο πνεύμα του εξεγέρθηκε και η θλίψη του / – που για αίτιο δεν είχε κάποια συμφορά – / Στα ξένα τον οδήγησε πιστά ν’ ακολουθήσει το μυστικό του όραμα / Και ιδού! Παφλάζουν από κάτω του τα κύματα! / Και αρπάζοντας με χέρια που έτρεμαν την άρπα / Βαρύθυμα επάνω του τη σφίγγει ώσπου / Μυστήρια αρχίζουν οι χορδές να ηχούν. / Καιρό περιπλανώμενος σε μέρη της Ανατολής, / Τη φύση υμνώντας τη μαγευτική / Και τραγουδώντας, κάτω από τον χαμογελαστό ουρανό, / Στα εύοσμα δάση, τραγούδια όλο της λεφτεριάς, / Ο παθιασμένος υμνωδός αυτός του έρωτα και των παθών του / Πώς στις καρδιές ιστόρησε τα μυστικά όλα της καρδιάς / Λάμποντας σαν ουράνιο τόξο ή αλλιώς με το ραβδί του αυτός το μαγικό / Καλούσε σκιές μέσα στο πιο βαθύ σκοτάδι / – Και τι ωραίες, τρομερές ήσαν οι εικόνες του. …..
Αλλά οι μάχες μαίνονταν στην Ελλάδα του / Για την Ελευθερία, την πίστη, την τιμή. / Η δόξα αναγεννήθηκε απ’ την τέφρα της κι η εκδίκηση πυρή (= φλογισμένη) – / Πυρπολημένη η αυγή και ματωμένη! / Ενώ αυτός, πρώτος με τις κλαγγές (= κρότος) ελεύθερων σπαθιών, / Με όλο το βιος του, με στρατό και με την άρπα του, / Ορμά για της ελευθερίας την ολοκλήρωση, / Παρών να δώσει στον μοιραίο αγώνα, / Στο ύψιστο έργο της ιερής ψυχής – / Για της Ελλάδας την ιερή ανεξαρτησία!
Να το σπαθί γυμνώθηκε κι η άρπα ηχεί / Προφήτισσα της θείας ελευθερίας! / Όλο φουντώνει η φλόγα η ιερή, / Και πλέον ομόψυχα χτυπούν οι αρχηγοί. / Ω, χώρα εσύ των τραγουδιών και των ενάρετων έργων! / Γη της Επαγγελίας και των ακαταμάχητων ανδρών – / Ελλάδα! Την ύψιστη στιγμή της ύπαρξής σου, / Αυτός τη μοίρα του με τη δική σου μοίρα ενώνει, / Ενώ στο θόλο σου η έμπνευσή του η φωτεινή / Σαν δόξας και αναγέννησης υψώνεται αστέρι! / Νάτος εκεί! Πώς μάχεται! Μα ο θάνατος επάνω του αιωρείται! / Με μία λάμψη ξαφνική θα μαραζώσει το άνθος! / Και έργα ωραία δεν θα πράξει πλέον! / Βουβάθηκαν οι ουράνιες χορδές! / Οδύρεται, στενάζει η Ανατολή και απλώνεται είδηση / Ότι ακόμα και την ύστατη στιγμή του μυστηρίου / Ο ήρωας που τόσο βασανίστηκε, τα περασμένα ονειρευόταν: / Ότι το χώμα της πατρίδας του πατούσε, / Και η καρδιά για τη γυναίκα και την κόρη του σκιρτούσε / Ίσως γιατί ακόμα και στον ουρανό με τα επίγεια ήταν ενωμένος.
Σχόλιο:
Και τα δυο ποιήματα δημοσιεύτηκαν στην Εστία το 2001 με τον τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στον καθρέφτη της ρωσικής ποίησης», σ. 121-122 το πρώτο και σ. 123-128 το δεύτερο ποίημα, σε μετάφραση Κώστα Παπαγεωργίου και επιμέλεια Σόνια Ιλίνσκαγια.
Ο Ιβάν Κοζλόφ (Μόσχα 1779 – Αγία Πετρούπολη 1840) ήταν Ρώσος ρομαντικός ποιητής, ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους της εποχής του Πούσκιν (1799-1837). Το 1820 έμεινε παράλυτος και τυφλός και έκτοτε άρχισε να γράφει ποίηση. Τα ποιήματά του ήταν μακρά αφηγηματικά και γνώρισαν ιδιαίτερη απήχηση στη Ρωσία. Κάποια μελοποιήθηκαν.
