Χριστός Ανέστη !
«Λίθοι τε και πλίνθοι και ξύλα και κέραμος ατάκτως μεν ερριμμένα, ουδέν χρήσιμά εστίν» ( Ξενοφώντος Απομν.). Πολύ όμορφα το λέει η αρχαία ελληνική σοφία, γιατί μπορεί τα σπίτια, τα καταστήματα, οι αποθήκες κλπ να είναι φτιαγμένα από πέτρες, τούβλα, ξύλα και κεραμίδια, αλλά ένας σωρός ανακατεμένος από τα υλικά αυτά δεν είναι βέβαια σπίτι, ούτε κάτι άλλο χρήσιμο. Την εξήγηση στο προφανές, δηλ. ότι αυτός ο άτακτος σωρός δεν είναι για τίποτα χρήσιμος, την έδωσε η Φυσική ύστερα από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, λέγοντας ότι αυτός ο άτακτος σωρός έχει μεγάλη εντροπία και άρα είναι άχρηστος.
Η εντροπία μετράει τη χρησιμότητα της ενέργειας και όσο πιο χρήσιμη είναι η ενέργεια του σώματος τόσο μικρότερη είναι η εντροπία του. Σ’ ένα καταρράκτη ποιο νερό μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, αυτό που είναι ψηλά πριν τον καταρράκτη ή αυτό που ρέει χαμηλά στο κάμπο; Φυσικά αυτό που είναι ψηλά. Άρα αυτό έχει μικρότερη εντροπία. Μετράει ακόμα την τάξη (ή την αταξία) και όσο μεγαλώνει η τάξη μικραίνει η εντροπία (γι’ αυτό ο άτακτος σωρός που λέγαμε έχει μεγάλη εντροπία). Στο γραφείο μας όταν πολεμάμε να βάλουμε τάξη, απλά μικραίνουμε την εντροπία των πραγμάτων μας. Μετράει ακόμα την πιθανότητα μιας κατάστασης και όσο μικραίνει η πιθανότητα μικραίνει και η εντροπία. Πετάμε ταυτόχρονα πέντε ζάρια. Το να φέρουν και τα πέντε «εξάρι» είναι ένας μόνο συνδυασμός από πάρα πολλούς άλλους, άρα αυτή η περίπτωση έχει πολύ μικρή πιθανότητα, άρα έχει και πολύ μικρή εντροπία.
Ο 2ος νόμος της θερμοδυναμικής λέει ότι σε κάθε μετάδοση ενέργειας η (συνολική) εντροπία αυξάνεται δηλ. οτιδήποτε για να συμβεί πρέπει ν’ αυξάνεται η εντροπία στο χώρο αυτό. Τα ξύλα καίγονται στο τζάκι ; Με το γεγονός της καύσης αυξάνεται η εντροπία στο χώρο , γι’ αυτό και καίγονται. Η ενέργεια που ήταν τακτοποιημένη μέσα στο ξύλο, διασκορπίστηκε στη στάχτη, στον καπνό, στον αέρα που ζεστάθηκε κλπ. Η κιμωλία που ξέφυγε από το χέρι μας κι έπεσε κάτω, τα νερά που παγώνουν στους δρόμους όταν πέσει η θερμοκρασία κάτω από τους 0 οC, η ζάχαρη που διαλύεται μέσα στο καφέ μας, τα κάγκελα που σκουριάζουν στα μπαλκόνια μας συμβαίνουν (όπως και οτιδήποτε βλέπουμε να συμβαίνει στον υλικό κόσμο), επειδή με τις διαδικασίες αυτές αυξάνεται η συνολική (σώματος + περιβάλλοντος) εντροπία.
Βέβαια το σώμα μας (όπως και όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί) είναι αντιεντροπικό. Μέσα στο σώμα μας γίνονται κάθε στιγμή χιλιάδες διαδικασίες (π.χ. συνθέσεις πολύπλοκων ουσιών όπως οι πρωτεΐνες) στις οποίες επέρχεται τάξη, άρα ελάττωση της εντροπίας. Όμως ταυτόχρονα διασκορπίζεται η ενέργεια που είναι τακτοποιημένη μέσα στις τροφές που έχουμε φάει (το 40 % της ενέργειας της τροφής γίνεται θερμότητα). Στη διάρκεια ενός χρόνου διαχέουμε στο περιβάλλον ενέργεια πάνω από 500 εκατομμύρια θερμίδες και όπως καταλαβαίνετε τελικά αυξάνουμε την εντροπία.
Επομένως μπορούν « λίθοι τε και πλίνθοι και ξύλα και κέραμος ατάκτως ερριμμένα » να μπουν σε τάξη και να γίνουν ένα όμορφο σπίτι ; Επειδή αυτό θα μείωνε την εντροπία στο χώρο αυτό, από μόνο του δε θα γίνει ποτέ! Μόνο αν ταυτόχρονα συμβαίνει μεγαλύτερη αύξηση της εντροπίας, που αυτή φυσικά την προκαλούν οι εργάτες που δουλεύουν, τα μηχανήματα που καίνε βενζίνη, ξοδεύουν ηλεκτρική ενέργεια, θερμαίνουν τον αέρα γύρω τους κλπ.
Η θεωρία της εξέλιξης με λίγα λόγια υποστηρίζει ότι πριν από τριάμισι δισεκατομμύρια χρόνια δημιουργήθηκε πάνω στη Γη το πρώτο κύτταρο, αυτό εξελίχθηκε σε απλούς οργανισμούς π.χ. βακτήρια, αυτοί εξελίχθηκαν σε συνθετότερους οργανισμούς πχ ψάρια, αυτοί εξελίχθηκαν σε ακόμα συνθετότερους πχ πτηνά, ερπετά, θηλαστικά, και τελικά από τον Δρυοπίθηκο προέκυψε εξελικτικά ο γορίλας, ο χιμπαντζής και ο άνθρωπος. Δηλαδή από ατελέστερους οργανισμούς προέκυπταν συνεχώς συνθετότεροι και τελειότεροι οργανισμοί και άρα συνεχώς συνέβαινε μείωση της εντροπίας.
Αυτή όμως η μείωση της εντροπίας μπορεί να συμβεί μόνο αν ταυτόχρονα συμβαίνουν διαδικασίες που αυξάνουν την εντροπία περισσότερο από την μείωση που της προκαλεί η εξέλιξη των οργανισμών. Να υποθέσουμε ότι ξοδεύεται ενέργεια για να γίνει η εξέλιξη και άρα αυτό είναι που αυξάνει την εντροπία ; Ναι αλλά η φύση ξοδεύει ενέργεια όταν πρόκειται να συμβούν συγκεκριμένες και προγραμματισμένες εργασίες όπως πχ η σύνθεση των πρωτεϊνών, ο διπλασιασμός του DNA, ενώ η εξέλιξη βασίζεται σε τυχαίες διαδικασίες όπως, αν συμβεί κάποια μετάλλαξη που είναι ωφέλιμη (επειδή οι περισσότερες είναι βλαβερές), αν τύχει και απομονωθούν σε κάποιο νησί οι επωφελώς μεταλλαγμένοι οργανισμοί κλπ.
Για παράδειγμα το μολύβι που είναι στο τραπέζι μπορεί για κάποιο τυχαίο λόγο να πέσει κάτω (αυξάνεται η εντροπία), αλλά με τίποτα δεν θα επιτρέψει η φύση να έρθει πάλι πάνω στο τραπέζι (μειώνεται η εντροπία),αν δεν ξοδέψει κάποιος ενέργεια και φυσικά όχι η φύση. Η μήπως φαντάζεται κάποιος ότι με κάποιο σεισμό ή ακτινοβολίες ή ανέμους, θα μπορούσε το μολύβι να ανέβει στο τραπέζι ;
Πριν χρόνια σε συνέδριο Βιολογίας μου εκμυστηρεύτηκε ένας Πανεπιστημιακός, ότι όποιος εκφράσει αμφιβολίες ή δισταγμούς για την ορθότητα της θεωρίας δεν του επιτρέπουν να διδάξει στα Βιολογικά Τμήματα (ευτυχώς στα Λύκεια μας επιτρέπουν). Προφανώς ο φανατισμός προέρχεται από την επιθυμία των άθεων επιστημόνων να κτυπηθεί η Πίστη ότι καταγόμαστε από τον Αδάμ και την Εύα(και φυσικά τους στηρίζουν οι κυβερνήσεις).
Ξέρω ότι παγκόσμια διαχέεται (νοητά) η άποψη ότι είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι είναι σωστή η θεωρία και οι συνάδελφοι του ΙΕΠ για να δείξουν ότι είναι «βασιλικότεροι του βασιλέως» το έγραψαν κιόλας στην Βιολογία της Β΄ Λυκείου. Φαίνεται δεν γνωρίζουν πολλοί βιολόγοι ότι για τίποτα στις Φυσικές Επιστήμες δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι είναι οπωσδήποτε σωστό. Και φανταστείτε ότι η Βιολογία χρησιμοποιεί μόνο την (λάθος) κλασική Φυσική και καθόλου την (πιο σωστή) Κβαντομηχανική !
Αυτά μου θυμίζουν το παραμύθι του Άντερσεν : «Ένας βασιλιάς επιθυμούσε να εμφανίζεται στον λαό του με καινούργια ρούχα. Κάποια στιγμή εμφανίστηκαν δυο ράπτες απατεώνες που τον έπεισαν ότι θα του φτιάξουν πολύ όμορφα ρούχα αλλά θα μπορούσαν να τα βλέπουν μόνο οι πολύ έξυπνοι. Το νέο διαδόθηκε σε όλο το βασίλειο και οι δυο ράπτες έκαμναν δήθεν ότι δουλεύουν και ετοιμάζουν τα ρούχα και κανείς δεν τολμούσε να πει ότι δεν βλέπει τίποτα για να μην χαρακτηριστεί κουτός. Όταν τελείωσε η στολή ο βασιλιάς την φόρεσε και εμφανίστηκε στον λαό του. Ενώ όλοι έβλεπαν ότι ήταν γυμνός κανείς δεν τολμούσε να το πει, μέχρι που φώναξε ένα παιδάκι «ο βασιλιάς είναι γυμνός» και τότε φώναξαν όλοι και έσκασαν στα γέλια και ο βασιλιάς επέστρεψε ντροπιασμένος στο παλάτι».
