Ήταν τέτοιες μέρες πριν από 144 χρόνια όταν 2.500 νοματαίοι όλοι κι όλοι σήκωσαν ανάστημα, με επικεφαλής στη μάχη τον παρτιζάνο του Ολύμπου Ευάγγελο Κοροβάγκο, απέναντι σε μια ολόκληρη Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η Επανάσταση του Λιτοχώρου – Ολύμπου είναι μια διαφορετική επανάσταση γιατί οι Λιτοχωρίτες πάλεψαν για την ένωση της Μακεδονίας με τη μητέρα Πατρίδα παρόλο που είχαν όλες τις ελευθερίες που απολάμβαναν οι κάτοικοι στο ελεύθερο κράτος.
«Διά τούτο ηναγκάσθημεν να καταφύγωμεν εις τα όπλα, ίνα αποθάνωμεν τουλάχιστον ως άνθρωποι και Έλληνες, εάν δεν μας επιτραπή να ζήσωμεν ως άνθρωποι λογικοί και ελεύθεροι…»
Παρά την αποτυχία της, που συνοδεύτηκε από καταστροφές χωριών και βιαιοπραγίες, η Επανάσταση στο Λιτόχωρο κατάφερε ίσως να ενισχύσει τη διπλωματική θέση της Ελλάδας στο συνέδριο του Βερολίνου. Έτσι, αναθεωρήθηκαν οι όροι της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου και η Βουλγαρία περιορίστηκε στα παλαιά της σύνορα.
Αυτό όμως που δεν κατάφεραν οι επαναστάτες, πέρα από την επιτυχή κατάληξη, ήταν το γεγονός ότι ο εποικισμός της περιοχής από γκέγκηδες και κιρσασίους άλλαξε τον χαρακτήρα της.
Από εκείνη την ημέρα το Λιτόχωρο έπαψε να είναι το ίδιο μιας και οι λίγες οικογένειες που απέμειναν ζωντανές, από τη φωτιά της μάχης και τον ξεριζωμό, είχαν να αντιμετωπίσουν την χλεύη και την κακία των εποίκων.
Παρόλα αυτά, έστω και καθυστερημένα, η επέτειος της Επανάστασης του Λιτοχώρου – Ολύμπου άρχισε να εορτάζεται το 1967. Ως χρέος τιμής στα λαμπερά μυαλά που κοίταξαν “μακρύτερα” και έβαλαν τη λευτεριά του τόπου μας πάνω από το προσωπικό τους συμφέρον.
Ι. Ζ. Παπαζαχαρίας
