Η χώρα μας γιορτάζει μαζί με την Παναγία μας και τον τορπιλισμό της Έλλης. Ας κάνουμε μια αναδρομή σε εκείνες τις αποφράδες ημέρες του έθνους μας.
Η προκλητικότητα και η βία των Ιταλών πολύ πριν τον τορπιλισμό, είχε φθάσει στο αποκορύφωμά της, ώστε ανενόχλητοι να βομβαρδίσουν αντιτορπιλικά μας ακόμα και μέσα στον κόλπο του Σαρωνικού, με τη Γερμανία να μην αντιλαμβάνεται και την Αγγλία και την Αμερική να κάνουν την πάπια.
Ο Τορπιλισμός της Έλλης
Ας αφήσουμε τον Άγγελο Τερζάκη να διηγηθεί το ιστορικό της παρανοϊκής πράξης των Ιταλών.
«Ανατέλλει η 15η Αυγούστου του 1940. Πλήθη προσκυνητές κατακλύζουν τη λευκή Τήνο, στο βαθυγάλανο ελληνικό Αιγαίο. Στον όρμο του νησιού, για να απονείμει τις καθιερωμένες τιμές, έχει φτάσει από τα ξημερώματα η “ΈΛΛΗ”, το παλαιό, ιστορικό εύδρομο του ελληνικού στόλου. Σημαιοστολισμένη, κάνει να κυματίζουν τα χρώματα του έθνους πλάι στον θρησκευτικό πανηγυρισμό. Δεν έχει όμως προχωρήσει το πρωί, είναι ακόμα οκτώμισι η ώρα, όταν κρότος τρομαχτικός συγκλονίζει το πλοίο και το νησί. Μαύροι καπνοί σηκώνονται αμέσως, τριγυρίζουν την “ΈΛΛΗ”, που χτυπημένη κατάσαρκα στα ύφαλά της, από εχθρό κρυμμένο, γέρνει. Ποιος έκαμε το έγκλημα; Ποιος πέταξε από μακριά το στιλέτο; Καμιά ελληνική ψυχή δεν αμφιβάλλει; Η γενναία πράξη έχει αποτυπωμένη την ταυτότητά της στον τρόπο της. Η έρευνα άλλωστε που θα γίνει στο βυθό του όρμου αμέσως την επόμενη ημέρα, θα φέρει στο φως το τσακισμένο επισκεπτήριο του δολοφόνου: Κομμάτια από τις τορπίλες, με πάνω αριθμό μητρώου και στοιχεία ιταλικά.
Κι όμως: αν και αμφιβολία δεν χωράει, η ελληνική κυβέρνηση αποφασίζει να μην φανερώσει την αλήθεια, για ν’ αποφύγει κάθε προστριβή. Σε ανακοινωθέν της δηλώνει πως δεν κατόρθωσε να εξακριβώσει την εθνικότητα του υποβρυχίου που χτύπησε την “ΈΛΛΗ”. (Άγγελος Τερζάκης, Ελληνική Εποποιία 1940-1941) »
Αλλά πως έχουν τα ιστορικά γεγονότα της μαύρης αυτής ημέρας για την παγκόσμια ιστορία; Τα ξημερώματα της 15ης Αυγούστου 1940 το «Έλλη» κατέπλευσε στο λιμάνι της Τήνου, από τη Μήλο όπου βρίσκονταν μαζί με το «Αετός». Αγκυροβόλησε 800 μέτρα περίπου από το λιμενοβραχίονα και ετοιμάζονταν να αποβιβαστεί το Άγημα για την Εικόνα. Το πλοίο ήταν σημαιοστολισμένο, οι αξιωματικοί ήταν ενδεδυμένοι με τη μεγάλη στολή. Πλήθος κόσμου βρίσκονταν στην προκυμαία προκειμένου να παρακολουθήσει το Άγημα, προτού κατευθυνθεί προς την εκκλησία. Όλα έμοιαζαν να κυλούν ήρεμα μέχρι τις 3 εκρήξεις που σημειώθηκαν στις 8.30 στο λιμάνι.
Είχαν εκτοξευθεί τρεις τορπίλες. Η μια βρήκε το στόχο της. Τα πλοίο «Έλλη» βλήθηκε στα δεξιά του, ανάμεσα στις δύο καπνοδόχους του. Τη στιγμή της έκρηξης λειτουργούσε ο λέβητας, και καθώς το λεβητοστάσιο βρίσκονταν στο σημείο που εξερράγη η τορπίλη, υπήρξε διάρρηξή του με αποτέλεσμα να πάρει φωτιά το πετρέλαιο. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αδυναμία του πλοίου «Έλλη» να κινηθεί. Έτσι προκειμένου να σωθεί το πλοίο, και αφού δεν ήταν δυνατό να μετακινηθεί από μόνο του, έσπευσε να το ρυμουλκήσει ένα εμπορικό πλοίο, που βρίσκονταν στο λιμάνι, το «Έσπερος». Δυστυχώς όμως, δύο φορές τα σχοινιά που δέθηκαν για τη ρυμούλκηση, έσπασαν. Εν τω μεταξύ η πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει στο «Έλλη» ανάγκασε το πλήρωμά του να το εγκαταλείψει. Τελευταίοι το εγκατέλειψαν οι αξιωματικοί και ο κυβερνήτης Χατζόπουλος. Στις 9.45 το «Έλλη» βυθίστηκε σε βάθος 30 μέτρων. Νεκρός από το πλήρωμα ήταν ο κελευστής Παπανικολάου και τραυματίες άλλοι 29, τέσσερις ήταν τέλος οι αγνοούμενοι Άλλες δύο τορπίλες εκτοξεύτηκαν κατά τον πολιτικών πλοίων «Έσπερος» και «Έλση». Ευτυχώς, δε βρήκαν στόχο διότι τότε τα θύματα θα ήταν πολύ περισσότερα. Και οι δύο τορπίλες χτύπησαν στο κρηπίδωμα του λιμανιού, δημιουργώντας ένα μεγάλο, σε ύψος, πίδακα νερού στη θάλασσα. Το γεγονός της προσπάθειας του «άγνωστου» υποβρυχίου να πλήξει και μη πολεμικά πλοία δείχνει ότι οι επιτιθέμενοι επιθυμούσαν να προκαλέσουν μεγάλο αριθμό θυμάτων με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πανικός στον ελληνικό λαό. Ακόμα και στο μυστικό ανακοινωθέν όμως η ελληνική κυβέρνηση απέκρυψε το γεγονός ότι οι άλλες δύο τορπίλες δεν είχαν σαν στόχο το «Έλλη», αλλά τα άλλα πλοία
Τα προηγούμενα του τορπιλισμού γεγονότα της ιταλικής προκλητικότητας έδειχναν το δράστη της επίθεσης. Η ανεύρεση από έναν δύτη κομματιών από τις τορπίλες που αστόχησαν του στόχου τους απλώς επιβεβαίωσε τις υποψίες για το δράστη. Η μία ήταν 45 εκατοστών και προκάλεσε το ρήγμα στον λιμενοβραχίονα της Τήνου ενώ η δεύτερη 53 εκατοστών, τύπου Ουάιτχεντ, που εξερράγη τρίτη.
Διακρίνονται με ευκολία οι ιταλικές αναγραφές UNIONE ΤΙΜ VERT και οι αριθμοί μητρώου κατασκευής, ενώ στο πόρισμα της 21ης Αυγούστου 1940 αναφέρει ότι στα τεμάχια των τορπίλων φαίνονται καθαρά τα γράμματα RM (Regia Marina) . Δράστης της επίθεσης ήταν το ιταλικό υποβρύχιο DΕLFΙΝΟ με κυβερνήτη τον G.Aicardi). Το DELFINO είχε αποπλεύσει από την ιταλοκρατούμενη Λέρο με εντολή του Ιταλού κυβερνήτη της Ιταλικής Διοικήσεως των Νήσων του Αιγαίου, και εχθρικού προς τον δωδεκανησιακό λαό, Ντε Βέκι.
Έστι δίκης οφθαλμός
Ο τορπιλισμός της Έλλης, την 15η Αυγούστου του 1940 στην Τήνο είναι γνωστός, Πολύ λιγότερο γνωστή είναι η μοίρα των υποβρυχίων που έδωσαν το χτύπημα , χωρίς να κηρυχθεί ο πόλεμος
Ο 13ος στολίσκος υποβρυχίων, που ήταν υπεύθυνος για την επιχείρηση, είχε, έδρα την Ναυτική Βάση Λέρου με διοικητή τον Guido Cordero di Montemozolo Τα σκάφη του πλήρωσαν το τίμημα
Το υποβρύχιο Delfino, που πήρε μέρος στην αποστολή της Τήνου, βρήκε κι αυτό υγρό τάφο το 1943, στον Τάραντα, κατά την διάρκεια ναυτικών γυμνασίων το πηδάλιο του έπαθε βλάβη, συγκρούστηκε με το πλοηγό σκάφος και βυθίστηκε αύτανδρο
Το υποβρύχιο Ametista αυτοβυθίστηκε στην Ανκονα, στις 12 Σεπτεμβρίου 1943 για να μην παραδοθεί στο βρετανικό Ναυτικό
Το Janthina βυθίστηκε από το αγγλικό υποβρύχιο HMS Torbay στις 5-7-1941 έξω από την Μύκονο
Πιο εντυπωσιακή, όμως, από πλευράς συμβολισμού ήταν η τύχη του υποβρυχίου Gemma που πήρε μέρος στην μοιραία αποστολή του Αυγούστου ως σκάφος υποστήριξης. Δεν είχαν συμπληρωθεί ούτε δυο μήνες από τότε, όταν, περιπολώντας μεταξύ Κάσου και Κρήτης, διατάχθηκε να αλλάξει χώρο ευθύνης και να πλέει μεταξύ Ρόδου και Καρπάθου Η Διοίκηση Υποβρυχίων δεν πρέπει να λειτούργησε άψογα από πλευράς επικοινωνιών καθώς το υποβρύχιο Tricheco που περιπολούσε εκεί δεν το πληροφορήθηκε Την νύχτα μεταξύ 7ης και 8ης Οκτωβρίου 1940 εντόπισε την σιλουέτα του υποβρυχίου Gemma και χτύπησε με δυο τορπίλες To Gemma βυθίστηκε αμέσως, αύτανδρο με 44 ναύτες
