Οι Θεωρίες συνωμοσίας
του Κων/νου Τζέκη
Πριν λίγο καιρό ξεκληρίστηκε μια οικογένεια επειδή η μάνα πίστευε σε θεωρίες συνωμοσίας και συγκεκριμένα για τον ιό που θερίζει την ανθρωπότητα ότι δήθεν ήταν μια γρίπη και δεν χρειάζονταν προφυλακτικά μέτρα.
Πριν λίγε μέρες μια μάνα οδηγήθηκε στο αυτόφωρο, γιατί δεν άφησε το γιό της να υποβληθεί στο τεστ και είχε για τον λόγο αυτόν εκδιωχθεί από το σχολείο.
Άλλοι δυστυχώς αρκετοί στο διαδίκτυο δημοσιεύουν τις απόψεις τους που είναι αρνητικές ή μηδενιστικές ή παραπληροφορημένες με αποτέλεσμα να δημιουργείται η αμφιβολία στους χρήστες των μέσων διαδικτύου, αφού οι περισσότεροι των πολιτών είναι άσχετοι με τα ειδικά θέματα πανδημίας και ιατρικής.
Σαφώς άσχετοι είναι και οι εμπνευστές αυτών των θεωριών, όπως η θεωρία του ψεκασμού ή σχετικά πρόσφατα, η θεωρία των δις που χάρισε πολίτης στο κράτος για τα χρέη τους, χωρίς φυσικά να δώσει δεκάρα αφού δεν είχε.
Αλλά πως ορίζεται η θεωρία συνωμοσίας;
Κατ’ αρχήν υπάρχει η πεποίθηση ότι ορισμένα γεγονότα ή καταστάσεις αποτελούν αντικείμενο παρασκηνιακού χειρισμού από ισχυρές δυνάμεις με πρόθεση να βλάψουν την ανθρωπότητα. Έτσι σύμφωνα νε τις θεωρίες αυτές, υπάρχει μια πλεκτάνη υποτιθέμενη, μια ομάδα συνωμοτών, “στοιχεία” που φαίνονται να υποστηρίζουν τη θεωρία συνωμοσίας, η πεποίθηση ότι τίποτα δεν συμβαίνει στην τύχη, ότι δεν είναι αυτό που βγαίνει στην επιφάνεια και ότι τα πάντα συνδέονται, ενώ χωρίζουν τον κόσμο σε καλούς και κακούς και ισχυρίζονται ότι η μη μυημένοι είναι αποδιοπομπαίοι.
Συχνά οι χρήστες αυτών των ιδεών, εμφανίζονται ότι μπορούν να εξηγήσουν δυσεξήγητα γεγονότα ή συμβάντα και βασικά δημιουργούν την αίσθηση ελέγχου των πραγμάτων. Εμφανίζονται σαν η λογική εξήγηση και φυσικά δημιουργούν μια ψευδή αίσθηση της πραγματικότητας. Αυτή ακριβώς η ανάγκη για σαφή εξήγηση γίνεται σε καιρούς αβεβαιότητας, όπως σήμερα με την πανδημία. Ξεκινούν συνήθως με μια υποτιθέμενη ερώτηση, όπως ποιος έχει συμφέρον από το γεγονός καθώς και η δυνατότητα τους να ξεσκεπάσουν τους συνωμότες.
Μόλις ριζώσουν οι θεωρίες εξαπλώνονται ταχύτατα όπως ο ψίθυρος και είναι αδύνατος η αντιμετώπισή τους ή η διάψευσή τους αφού διαρκώς μεταλλάσσονται όπως ο ιός με νέα δήθεν στοιχεία που ο καθένας βάζει στο τραπέζι.
Το δυστύχημα είναι ότι οι περισσότεροι αναγνώστες των θεωριών αυτών ή αμφιβάλουν ή πιστεύουν ότι είναι αληθινές.
Αλλά πως πρέπει να συμπεριφερθεί ο πολίτης που τυχαίως έπεσε πάνω σε μια τέτοια θεωρία;
Βασικά πριν την διαδώσουμε θα πρέπει να ελέγξουμε τον συντάκτη, ποιός το γράφει και γιατί. Αν ο συντάκτης είναι αναγνωρισμένος επιστήμονας και διαθέτει τίτλους και στοιχεία στο θεματικό αντικείμενο, δημοσιεύει στοιχεία από την επιστημονική και πανεπιστημιακή έρευνα και χρησιμοποιεί επαληθεύσιμα πραγματικά περιστατικά, θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι η θεωρία είναι απίθανο να είναι θεωρία συνωμοσίας. Αν όμως ο συντάκτης είναι αυτοχρισμένος γνώστης και δεν συνδέεται με κάποια επιστημονική ομάδα ή ίδρυμα τότε πιθανόν να είναι θεωρία συνωμοσίας.
Ο ιός που θερίζει τις χώρες προκαλεί φόβο. Είναι ανθρώπινο να νιώθει κανείς ανασφάλεια και να αναζητά απαντήσεις. Ψάχνουμε να βρούμε τον υπεύθυνο, αγνοώντας ότι είναι ιός όπως άλλοι του είδους του και ότι όλοι μπορούμε να βοηθήσουμε να τιθασευτεί.
Τέλος οι θεωρίες συνωμοσίας στοχοποιούν μια ολόκληρη ομάδα και εισάγουν διακρίσεις σε βάρος της και την εκλαμβάνουν σαν εχθρό που ετοιμάζει μια πραγματική ή φανταστική απειλή. Πολώνουν την κοινωνία και υποδαυλίζουν βίαιες ενέργειες. Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποστηρίζουν τέτοιες θεωρίες και τις διαδίδουν τις πιστεύουν πραγματικά ωστόσο υπάρχουν και κάποιοι που τις διαδίδουν με κυνισμό αδιαφορώντας γι τις επιπτώσεις στους μελλοντικούς οπαδούς τους.
