Του Κων/νου Τζέκη
Κάθε χρόνο, κάθε φορά, τα κράτη καλούνται να τιμήσουν τους νεκρούς των αγώνων τους. Και αυτοί οι αγώνες μπορεί να είναι πολλοί, να είναι ηρωικοί, να είναι μοναδικοί ίσως στον κόσμο ολόκληρο. Τα επιστημονικά βιβλία μένουν βουβά μπρος στην αυταπάρνηση της ζωής, την ταπείνωση της ύπαρξης, την αυτοθυσία των ηρώων σε στιγμές κρίσιμες για το έθνος τους.
Ζούμε τώρα ένα ξεχωριστό ηρωικό γεγονός. Μια χώρα αμύνεται, χωρίς αεροπλάνα, τανκς, φρεγάτες, ηλεκτρονικό πόλεμο, ψωμί, φαγητό, καύσιμα, με μέλλον δυσοίωνο και αβέβαιο.
Τι να πει ο ειδικός επιστήμονας που μελετά τις αξίες της ζωής για τον μαχητή του χαρακώματος, τον πρώτο μαχητή και νεκρό του αγώνα τους; Τι να πει για έναν ερασιτέχνη Πολιτικό πρώην ηθοποιό που αρνήθηκε να υποχωρήσει μετουσιώνοντας το δράμα του θεάτρου σε πραγματικό δράμα ζωής και θανάτου, ρεζιλεύοντας ταυτόχρονα επίλεκτα σώματα στρατού μιας Αυτοκρατορίας; Ενός από τους τελειότερους και αρτιότερους στρατούς του κόσμου;
Τι να πει κανείς για την θυμωμένη απάντηση του λαού του και το πείσμα του να τιμωρήσει εκείνους που καταστρέφουν τη χώρα τους, ξεριζώνουν τις σάρκες νέων παιδιών και αφανίζουν οικογένειες, κάνοντας την Παναγία που προσκυνούν αμφότεροι να ανασκιρτήσει για την επερχόμενη λαίλαπα;
Τι να πει για τις γυναίκες της χώρας αυτής που βρήκαν κουράγιο και δύναμη να αποχαιρετούν ίσως για πάντα, φορτωμένες ελάχιστα χρειώδη με τα νήπια στην αγκαλιά τους, τον σύζυγο και ήρωά τους με χαμογελαστό πρόσωπο χωρίς σπαραγμούς και δάκρυα σ’ ένα ταξίδι στο άγνωστο χωρίς ίσως γυρισμό;
Πως άραγε είναι να δίνεις κουράγιο σε τόσους και τόσους διανοούμενους πολεμιστές. φοιτητές, ανθρώπους του πνεύματος, απλοϊκούς αγρότες και εργάτες;
Πως λέγεται επιστημονικά η μετατροπή του επιθανάτιου ρόγχου σε τραγούδι, όχι μοιρολόι αλλά εμβατήριο σαν ανοιξιάτικη βροχή, σαν νανούρισμα της μάνας;
Πως ονομάζεται επιστημονικά το επιφώνημα «όχι ή νιέτ» -τι σημασία έχει σε ποια γλώσσα -και να φουσκώνει το στήθος του αρνητή από υπερηφάνεια;
Πως είναι να περνάς στην αθανασία προσφέροντας τη ζωή σου σαν αντάλλαγμα;
Πώς είναι να επιβιώνεις από το διαρκές μαρτύριο του παιχνιδιού με τον θάνατο και ύστερα να τον τραγουδάς σαν να τον περιφρονείς, σα να τον κοροϊδεύεις που αστόχησε στις βολές του;
Πως είναι να περιγράφεις το μαρτύριο που έζησες; Αλήθεια Ελύτη πώς να είναι μια μαρμαρωμένη απορία στο ποίημά σου «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό»;
«Τώρα κείτεται απάνω στην τσουρουφλισμένη χλαίνη
M’ ένα σταματημένο αγέρα στα ήσυχα μαλλιά
M’ ένα κλαδάκι λησμονιάς στ’ αριστερό του αυτί
Μοιάζει μπαξές που τού ‘φυγαν άξαφνα τα πουλιά
Μοιάζει τραγούδι που το φίμωσαν μέσα στη σκοτεινιά
Μοιάζει ρολόι αγγέλου που εσταμάτησε
Μόλις είπανε «γεια παιδιά» τα ματοτσίνορα
Kι η απορία μαρμάρωσε…»
Πως είναι όμως να πολιτικοποιείς μια εποποιία; Πως είναι να εμποδίζεις την αναπαράσταση του θανάτου; Πως είναι να αρνείσαι να σταματήσεις το χρόνο για μια στιγμούλα και να δοξάσεις και να καμαρώσεις αυτά τα παιδιά, που θυσιάσθηκαν για την ελευθερία και τη δημοκρατία, που εσύ τάχατες για χάρη της μάχεσαι;
«Πάνω από τα όρια και πέρα από την ομίχλη της λογικής.
Εκεί που ο άνθρωπος νικά ανίκητα φαινόμενα.
Εκεί που η μοίρα αδυνατεί να καταγράψει στα κατάστιχα,
σελίδες ηρωισμού και αυταπάρνησης.
Εκεί που νικιέται η αλαζονεία και ο εγωισμός,
από τον σπόρο που γεννά Ελευθερία ή θάνατο
Εκεί αντραλίζεται η ιστορία
ανήσυχη για τα συμβαίνοντα
και προσεύχεται νικημένη και αδύναμη»
«Απόσπασμα ποιήματος του συγγραφέα»
Πως είναι να σε αποκαλούν ήρωα και συ να μην αισθάνεσαι τον ηρωισμό, που οι άλλοι έτσι τον ονομάζουν; Πως είναι να ξεπληρώνουν το χρέος σου, που το εξαργύρωσες με το αίμα σου και να σε παραπετάνε σαν άχρηστο και χωρίς αξία κουφάρι;
Πως να είναι όταν αμφισβητούν τη θυσία σου, τον αγώνα σου, τον μέχρι θανάτου ανταγωνισμό με τα όριά σου;
Ξεχασμένε ήρωα της Ουκρανίας που δέχεσαι προδοτικά βέλη από φίλια τόξα, πως είναι;
Αλήθεια Ρωσία, πώς να είναι;
