Σε προηγούμενο Δημοσίευμά μου, σε σχέση με τους θησαυρούς της Ελλάδας, που βρίσκονται στα Μουσεία του κόσμου, αναφέρθηκα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, και ειδικά, στα τρία κυρίως κλεμμένα αριστουργήματα της Γλυπτικής που εκτίθενται εκεί, κλεμμένα, στην Ελληνική τριλογία όπως ονομάζονται, δηλαδή στα Αγάλματα:
- Της Αφροδίτης της Μήλου
- Της Νίκης της Σαμοθράκης και
- Σε ένα μαρμάρινο τμήμα που αφαιρέθηκε από τη Ζωφόρο του Παρθενώνα, στο οποίο παριστάνονται οι γλυπτές μορφές, από νεαρές κοπέλες των Αθηνών, τις Εργαστίνες, όπως ονομάζονταν οι οποίες κάθε χρόνο ύφαιναν το ιερό πέπλο της Αθηνάς για τη γιορτή των Παναθήναιων. Σήμερα, θα αναφερθώ, στο γλυπτό διάκοσμο ο οποίος εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, γλυπτά τα οποία, αφαίρεσε-έκλεψε, από τον Παρθενώνα, ο Έλγιν τα μετέφερε με πλοία στην Αγγλία και στη συνέχεια, λες και ήταν περιουσία του, τα πούλησε στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.
Για να αντιληφθεί κανείς την τεράστια ζημία που προξένησε ο Έλγιν στον Παρθενώνα, σε ένα μνημείο Παγκοσμίας Πολιτιστικής κληρονομιάς, με την αφαίρεση των γλυπτών από το σώμα του Ναού, είναι απαραίτητο να γνωρίσει κανείς το μέγεθος του Ναού, Δηλαδή τις διαστάσεις του, καθώς και ποιος ήταν ο Γλυπτός Διάκοσμός του και αυτό θα το γνωρίσει είτε ύστερα από μελέτη, είτε κατόπιν, προσωπικής και επιτόπιας επίσκεψης στην Ακρόπολη για να δει από κοντά τον Παρθενώνα καθώς επίσης επισκεπτόμενος στη συνέχεια και το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως.
Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ, είναι ο μεγαλύτερος, περίπτερος, ναός της Ελλάδος, Δωρικού ρυθμού, οι δε διαστάσεις του είναι, 30,88μ. στο πλάτος, 69,50μ. σε μήκος, και 13,72μ. σε ύψος. Ο Περικλής, είχε αναθέσει την ευθύνη ανέγερσης του Ναού στους Αρχιτέκτονες, Ικτίνο και Καλλικράτη ενώ το γλυπτό διάκοσμο επιμελήθηκε και αποπεράτωσε ο Φειδίας, μαζί με τους δύο μαθητές του, ως βοηθούς, τον Αλκαμένη και τον Αγοράκριτο, επιστάτης που επέβλεπε την όλη κατασκευή του Έργου και τις εργασίες 250 περίπου εργατών-τεχνιτών, ήταν ο Μνησικλής( υπάρχει και η σχετική αναφορική οδός στην Πλάκα).
Η αποπεράτωση του όλου έργου, έγινε πράγματι σε πολύ σύντομο χρόνο, αφού η κατασκευή του άρχισε το 447π.Χ. και τελείωσε το 438π.Χ., σε διάστημα δηλαδή περίπου εννέα (9) ετών.
Ο Ναός έχει συνολικά 46 κίονες, ο κάθε κίονας έχει 11 σπονδύλους, το ύψος του είναι 10,43μ. , η διάμετρος της βάσης του είναι 1,90μ. και κάθε κίονας έχει 20 ραβδώσεις. Η ανέγερση του Ναού, υπήρξε ιδέα του Περικλή ως αφιέρωση στους προγόνους για τις νίκες τους και τα των Περσών και εις ανάμνηση των νικηφόρων μαχών στον Μαραθώνα, στις Θερμοπύλες, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές. Ιδέα την οποία υλοποίησε δαπανώντας 2.000 τάλαντα, σημερινά 75.000.000 ευρώ χρήματα τα οποία άντλησε από το Συμμαχικό ταμείο, καθ’ όσον κάθε πόλις-κράτος της Συμμαχίας της Δήλου, ετησίως εισέφερε στο κοινό ταμείο το 10% των εσόδων, χρήματα τα οποία είχαν μεταφερθεί από το κοινό ταμείο της Δήλου, στην Αθήνα, και στο εξής φυλάσσονται στον οπισθόδομο του Ναού, στον Παρθενώνα και την περίοδο εκείνη ανέρχονταν στο ποσό των 10.000 ευρώ, το 10% του οποίου, τα κρατούσε για λογαριασμό της Αθήνας, ως ιερό απόθεμα για τυχόν έκτακτη ανάγκη, ως ηγέτισα δύναμη-πόλις-κράτος.
Ο Ναός του Παρθενώνα, έχει δύο Αετώματα, την Ζωφόρο(γύρω-γύρω και στις 4 πλευρές-συνολικού μήκους 1,60μ.), στην οποία τα γλυπτά παριστάνουν τη γιορτή των Παναθηναίων, μία πομπή, η οποία γίνονταν κάθε χρόνο, ο δε γλυπτός αυτός διάκοσμος αποτελούνταν από 220 λαξευμένες μορφές ζώων και από 360 μορφές ανθρώπων.
Είχε επίσης, συνολικά-περιμετρικά, 92 λαξευμένες μαρμάρινες με τοπές ύψους της καθεμιάς περίπου 1μ.
- Ανατολική: παριστάνονταν η Γιγαντομαχία, σε 30μετ.
- Δυτική: παριστάνονταν η Αμαζονομαχία, σε 30μετ.
- Βόρεια: παριστάνονταν η Άλωση της Τροίας, σε 16 μετ.
- Και Νότια: παριστάνονταν η Κενταυρομαχία, σε 16 μετ.
Στο Ανατολικό Αέτωμα: παριστάνονταν η Γέννηση της Αθηνάς, ενώ στο Δυτικό Αέτωμα: παριστάνονταν η διαμάχη της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα, για το ποιος θεός από τους δύο θα δώσει το όνομά του στην πόλη, ανάλογα με το δώρο που θα χάριζε στην πόλη και στους Αθηναίους. Ο Ποσειδώνας τρύπησε τον βράχο με την τρίαινα του και ανάβλυσε νερό, ήταν όμως αλμυρό, ενώ η θεά Αθηνά δώρισε στους Αθηναίους το ιερό δέντρο, την ελιά και έτσι οι Αθηναίοι προτίμησαν την θεά Αθηνά και έδωσαν προς τιμήν της στην πόλη το όνομά της, γιατί έως τότε λεγόταν Κεκροπία σε ανάμνηση του πρώτου βασιλιά της.
Μέρη του Ναού ήταν, ο Σηκός, ο Πρόναος, ο Στηλοβάτης και ο Οπισθόδομος. Ο Ναός στηρίζονταν περιμετρικά σε 46 κίονες .
ΤΑ ΚΛΕΜΜΕΝΑ ΓΛΥΠΤΑ
Ο Έλγιν ήταν πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Κων/πολη, μεταξύ των ετών 1801-1804. Αφού πρώτα εξασφάλισε την άδεια του Σουλτάνου, στη συνέχεια, έβαλε συνεργασία και αφαίρεσε τα παρακάτω γλυπτά:
- 56 τμήματα της Ζωφόρο, οι οποίες όπως προείπα ήταν λαξευμένες παραστάσεις ανθρώπων και ζώων, από την πομπή των Παναθηναίων.
- 19 γλυπτά από τα Αετώματα, που παρίσταναν λαξευμένες μορφές, από τη γέννηση της Αθηνάς, Ανατολικά και από τη διαμάχη της Αθηνάς-Ποσειδώνα, από το Δυτικό Αέτωμα.
- 15, μαρμάρινα τμήματα, από τη μετώπη της Νότιας πλευράς, που παρίσταναν μορφές από την Κενταυρομαχία.
Και 4) εκτός των γλυπτών του Παρθενώνα, ο Έλγιν αφαίρεσε και μετέφερε στο Λονδίνο και μία Καριάτισα δκ των (6) έξι, από το ΕΡΕΧΘΕΙΟ.
Όλα τα γλυπτά που αφαιρούνταν, συσκευάζονταν στην αυλή του σπιτιού του Άγγλου πρόξενου στην Αθήνα, έμπαιναν σε κιβώτια, και με πλοία μεταφέρονταν στο Λονδίνο. Το πρώτο πλοίο μάλιστα, που έκανε την πρώτη μεταφορά, μαζί με 17 κιβώτια, βυθίστηκε κοντά στα Κύθηρα, το δε πολύτιμο φορτίο του έμεινε για (2) δύο χρόνια βαθειά στη θάλασσα, ώσπου βρέθηκε και τα κιβώτια ανασύρθηκαν από Καλύμνιους δύτες, ενώ, δυστυχώς, μία άλλη αποστολή με αρκετά κιβώτια χάθηκαν για πάντα με το πλοίο που βυθίστηκε.
Τελικά, στο Λονδίνο, διά θαλάσσης, έφτασαν συνολικά περίπου 250 κιβώτια- με αρκετές αποστολές και με το πολύτιμο φορτίο του, τα γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία ο Έλγιν λες και ήταν δικά του ύστερα, από διαπραγματεύσεις, τα πούλησε στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου αντί του ποσού των 35.000 στερλινών.
Το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, ιδρύθηκε το έτος 1753μ.Χ, και άρχισε να λειτουργεί από τον Ιούνιο του έτους 1.759 μ.Χ.
Τα γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία για συντομία τα λέμε έκτοτε, Ελγίνεια από το 1816 που τα αγόρασες το Μουσείο, εκτίθενται σε ειδική αίθουσα η οποία ονομάζεται Douveen Gallery. (αίθουσα Ντουβίν).
Η Ακρόπολη με τα μνημεία της, αλλά κυρίως ο Παρθενώνας εδώ και πολλές δεκαετίες έχει χαρακτηρισθεί ως προστατευόμενο Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Πολλές φορές έχει τεθεί το θέμα της επιστροφής των γλυπτών καθ’ όσον είναι λογικό και ορθό να επανατοποθετηθούν εκεί που ανήκουν στον φυσικό τους χώρο απ’ όπου βάναυσα και βάρβαρα αφαιρέθηκαν.
Δυστυχώς, όμως το Βρετανικό Μουσείο και η Αγγλία κωφεύει στο Δίκαιο αυτό Αίτημά μας.
Φαντασθείτε τι θα γινόταν ,εάν εμείς είχαμε αφαιρέσει γλυπτά από την Αγγλία και τα είχαμε σαν ιδιοκτησία μας σε δικά μας Μουσεία, σίγουρα η μη επιστροφή τους θα ήταν αιτία εκστρατείας και πολέμου εναντίον μας.
Σε διπλωματικό επίπεδο το θέμα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα και της επανατοποθέτησης τους εκεί από όπου αφαιρέθηκαν, καθώς και των Αγαλμάτων απ’ το Μουσείο του Λούβρου και απ’ το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, θα πρέπει να τίθεται κάθε φορά στις συναντήσεις των ομολόγων Υπουργών και των Αρχηγών Κρατών με τις αντίστοιχες χώρες, καθώς επίσης φρονώ ότι θα πρέπει συχνά να τοποθετούμε και να το επαναφέρουμε στην Ουνέσκο, μεριμνώντας παράλληλα να δημιουργήσουμε και συμμαχίες με άλλες χώρες, οι οποίες έχουν παρόμοια αιτήματα όπως π.χ. η Αίγυπτος. Η επιστροφή των θησαυρών της Ελληνικής Αρχαιότητας και τη χώρα που της ανήκουν και την επανατοποθέτησή τους στον Παρθενώνα, πιστεύω πως είναι πλέον σημαντικό και από την αγορά ενός μαχητικού Αεροσκάφους , ενός υποβρυχίου, ή μιας φρεγάτας απ’ τους συμμάχους.
Κατερίνη 7-6-2021
Γιάννης Σιδηρόπουλος
Δικηγόρος Κατερίνης
