Του Μάξιμου Χαρακόπουλου
Η ειδική συνεδρίαση των συναρμόδιων Επιτροπών της Βουλής για την Παγκόσμια Ημέρα του ΟΗΕ κατά της Εμπορίας Ανθρώπων ήταν μια ευκαιρία προβληματισμού, ανασκόπησης όσων έγιναν και κυρίως επανακαθορισμού στόχων και δρομολόγησης νέων δράσεων για την αντιμετώπιση των σύγχρονων μορφών δουλείας και εκμετάλλευσης. Τα όποια θετικά βήματα, που επισημαίνονται και στην Έκθεση 2020 της ΕΕ, σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, όπως οι αυστηρότερες ποινές για τους χρήστες υπηρεσιών εμπορίας ανθρώπων, οι δράσεις ευαισθητοποίησης και το νέο νομοθετικό πλαίσιο επιτροπείας ανηλίκων, δεν επιτρέπουν κανένα εφησυχασμό.
Κάθε περιστατικό εμπορίας ανθρώπου, σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, συνιστά πλήγμα στον σύγχρονο πολιτισμό και βάρος στη συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας. Πρόκειται για τον χείριστο τύπο εκμετάλλευσης της ανθρώπινης ύπαρξης, που καταστρατηγεί συλλήβδην τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η σύγχρονη δουλεία αποτελεί ένα αναχρονιστικό φαινόμενο, το οποίο οφείλουμε να εξαλείψουμε δια παντός.
Δυστυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες η εμπορία ανθρώπων δείχνει να έχει πολλαπλασιαστεί στην Ευρώπη – την ήπειρο που δικαίως διεκδικεί τα σκήπτρα στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Πρόκειται για επικίνδυνη οπισθοδρόμηση, η οποία έχει τις ρίζες της στα νέα δεδομένα που δημιούργησαν οι κοσμογονικές αλλαγές που σημειώθηκαν μετά το 1990. Η πτώση των τειχών στην Ευρώπη και η έκρηξη των μετακινήσεων, συνοδεύτηκαν και από περιπτώσεις σύγχρονου δουλεμπορίου. Αρχικώς, θύματα των κυκλωμάτων εμπορίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης υπήρξαν γυναίκες της ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Πολλές φορές, παραπλανημένες από ψεύτικες υποσχέσεις, χιλιάδες κοπέλες, στερημένες των προσωπικών τους εγγράφων, βρέθηκαν να εκδίδονται χωρίς τη θέλησή τους, υπό την απειλή ή και τη χρήση βίας. Εν συνεχεία, το «εμπόρευμα» επεκτάθηκε σε γυναίκες αλλά και σε ανήλικα κορίτσια από την Ασία και την Αφρική, που έρχονται από συγκεκριμένες διαδρομές που καθοδηγούν και εκμεταλλεύονται τεράστια δουλεμπορικά δίκτυα. Συχνά πυκνά μαθαίνουμε, παρά την εσωστρέφεια των μεταναστευτικών κοινοτήτων τους, για την εκμετάλλευση μεταναστών, κυρίως Ασιατών, από συμπατριώτες τους, με διάφορες μεθόδους, όπως η απειλή βίας κατά των οικογενειών τους που παραμένουν στην πατρίδα τους.
Δεν λείπουν, ωστόσο, και πολλές περιπτώσεις «γηγενών» θυμάτων, που βρίσκονται δέσμια του υποκόσμου. Το τελευταίο διάστημα, είδαν το φως αρκετά κρούσματα εκμετάλλευσης ακόμη και ανήλικων κοριτσιών, στα οποία ενίοτε εμπλέκονται άτομα του συγγενικού περιβάλλοντος, είτε υπεράνω υποψίας πρόσωπα, επίορκοι, που η πολιτεία τους εμπιστεύθηκε την εφαρμογή του νόμου. Επιπλέον, στην προώθηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών χρησιμοποιούνται πια και οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, καθώς τα ραντεβού κλείνονται ανέτως μέσω διαδικτύου.
Όλα αυτά τα φαινόμενα πρέπει να μας οδηγήσουν σε συλλογική αφύπνιση και οργανωμένη αντίδραση. Το κίνημα Metoo, οι αποκαλύψεις για όσους άσκησαν την εξουσία ή την ισχύ τους για να εκμεταλλευθούν σεξουαλικά ή άλλως πώς συνανθρώπους μας, και η αυστηροποίηση των ποινών γι αυτού του είδους τα εγκλήματα, λειτουργούν απελευθερωτικά και εν τέλει δείχνουν τον δρόμο για την αλλαγή της κοινωνικής κουλτούρας.
Εν πάση περιπτώσει, πρέπει να είναι κατανοητό ότι, πέρα και πάνω από την ενεργοποίηση των οργάνων της πολιτείας και την αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου, απαιτείται, πρωτίστως, η ευαισθητοποίηση της ίδιας της κοινωνίας των πολιτών. Διότι, το μεγαλύτερο πρόβλημα στην αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων είναι η ατομική αδιαφορία που συχνά επιδεικνύουμε, προσπερνώντας το γεγονός που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας, καθώς θεωρούμε ότι δεν μας αφορά.
Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι αν γνωρίζουμε ότι άνθρωποι, οποιασδήποτε καταγωγής, φύλου, θρησκεύματος και ηλικίας, γίνονται αντικείμενο κάθε είδους εκμετάλλευσης και δεν το γνωστοποιούμε, δεν το καταγγέλλουμε στις αρχές. Κι αυτό το αίσθημα της αλληλεγγύης, του αλτρουισμού, της συμπόνιας για τον πάσχοντα συνάνθρωπό μας οφείλουμε να το εμφυσήσουμε ιδιαίτερα στις νέες γενιές.
Θα ήταν, βεβαίως, ουτοπικό να προσδοκούμε το τέλος της εμπορίας ανθρώπων, όσο εξακολουθούν να υφίστανται «μαύρες τρύπες» στην παγκόσμια κοινότητα, πολεμικές συγκρούσεις, διώξεις, αναταραχές και στερήσεις σε βασικές βιοτικές ανάγκες. Διότι σε αυτές ακριβώς τις περιοχές βρίσκουν έδαφος για να μεγαλώσουν τα «άνθη του κακού»: το δουλεμπόριο, η σεξουαλική εκμετάλλευση, η καταναγκαστική εργασία, η στρατολόγηση ανήλικων για στρατιωτικές επιχειρήσεις και πλήθος άλλων καταστρατηγήσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ως Ευρώπη, επομένως, οφείλουμε να δράσουμε από κοινού, ώστε σε αυτές τις περιοχές, όπως είναι οι κοντινές μας χώρες της Συρίας και του Ιράκ, να δημιουργηθούν συνθήκες ασφάλειας, ειρήνης και ανάπτυξης και να πάψουν να είναι πηγές εμπορίας ανθρώπων.
Ο Μάξιμος Χαρακόπουλος είναι πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, βουλευτής Λαρίσης της Νέας Δημοκρατίας, πρώην υπουργός.
