Για τη Συμφωνία της Βάρκιζας (ΣτΒ), όπως ήδη είδαμε, συμφώνησε με πολύ μικρές απώλειες η ηγεσία του ΚΚΕ, ενώ το κόμμα επέβαλε στον κόσμο του την τυφλή και χωρίς συζήτηση αποδοχή της από τα στελέχη και τους οπαδούς του. Παρόλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου, εμφανίστηκαν φωνές που κατέκριναν την ηγεσία και ιδιαίτερα τους Σιάντο και Παρτσαλίδη για την αμνηστία των στελεχών (όχι όμως και των απλών μελών) αλλά και για τον αφοπλισμό και την παράδοση του οπλισμού του ΕΛΑΣ. Θεωρούσαν ότι ήταν προδοσία και τα δύο, γιατί, όπως έλεγαν και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να λένε, όλη η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν τότε ΕΑΜοκρατούμενη.
Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Περίληψη Προηγουμένου: Δύο χρόνια μετά ο Ιωαννίδης καθαιρέθηκε από το Πολιτικό Γράφείο, αφού η 3η ευρεία Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής (23-25/11/1952) τον απάλλαξε από κάθε καθοδηγητική δουλειά και στάλθηκε σε εργοστάσιο «..για να κάνει, αρχίζοντας από τη βάση, απ’ τα κάτω.. όσα δεν έκανε ως τα σήμερα…». Όμως η ΣτΒ για το ΚΚΕ ήταν ένας απλός τακτικός ελιγμός. Μετά την στρατιωτική και ηθική ήττα των Δεκεμβριανών η ΣτΒ έδινε τη δυνατότητα στο ΚΚΕ να αποκτήσει καθεστώς νόμιμου κόμματος, να ελέγχει και να κρίνει την Κυβέρνηση. Οι επώνυμες μηνύσεις πολιτών εναντίον ενόπλων του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που κατηγορούνταν για την ομηρία και δολοφονία συγγενών, φίλων τους κλπ., βοήθησε το ΚΚΕ να αναλάβει την «προστασία» τους στέλνοντάς τους στο Μπούλκες ή στο βουνό.
Για τη Συμφωνία της Βάρκιζας (ΣτΒ), όπως ήδη είδαμε, συμφώνησε με πολύ μικρές απώλειες η ηγεσία του ΚΚΕ, ενώ το κόμμα επέβαλε στον κόσμο του την τυφλή και χωρίς συζήτηση αποδοχή της από τα στελέχη και τους οπαδούς του. Παρόλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου, εμφανίστηκαν φωνές που κατέκριναν την ηγεσία και ιδιαίτερα τους Σιάντο και Παρτσαλίδη για την αμνηστία των στελεχών (όχι όμως και των απλών μελών) αλλά και για τον αφοπλισμό και την παράδοση του οπλισμού του ΕΛΑΣ. Θεωρούσαν ότι ήταν προδοσία και τα δύο, γιατί, όπως έλεγαν και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να λένε, όλη η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν τότε ΕΑΜοκρατούμενη.
Βεβαίως, όλοι αυτοί ξεχνούσαν και ξεχνούν ή αγνοούν οι νεότεροι ότι το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ προσέρχονταν στο τραπέζι των συνομιλιών μετά από συνθηκολόγηση που ζήτησε το ίδιο και μετά την ήττα τους. Το Άρθρα 3, που αμνήστευε τους ηθικούς αυτουργούς και αθωώνοντας τους επικεφαλής του ΕΑΜ/ΚΚΕ αλλά όχι και τους φυσικούς αυτουργούς των ποινικών πράξεων, που ήταν οι απλοί μαχητές του ΕΛΑΣ, καθώς και το Άρθρο 6, που αφορούσε στην αποστράτευση και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, το ΚΚΕ τα δέχθηκε όχι γιατί του επιβλήθηκαν και δεν μπορούσε να κάνει και τίποτα άλλο, αλλά γιατί πρωτίστως αυτό τα επεδίωξε.
Το ότι ήταν ένας καλά προσχεδιασμένος ελιγμός φαίνεται από: 1) Αυτά που αναφέρει ο Ιωαννίδης στην 11η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ (5-10 Απρίλη 1945): «Αντίθετα, μια που είχαμε πάθει μια στρατιωτική ήττα θα ‘πρεπε γρήγορα να φτάσουμε στη συμφωνία της Βάρκιζας, που μας δίνει ένα μίνιμουμ δυνατοτήτων και προϋποθέσεων για να δουλέψουμε μαζικά και να ξαναπάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας.». 2) Ο ίδιος, ο Ιωαννίδης, στην 5η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ (30-31 Γενάρη 1949), έλεγε: «Φυσικά, μετά τη στρατιωτική ήττα υποχρεωτικά κάναμε τη Βάρκιζα, που ήταν μια ανάγκη για να ανασυγκροτήσουμε τις δυνάμεις μας και να τις προετοιμάσουμε για τους μελλοντικούς πολιτικούς και ένοπλους αγώνες…». Ο Ζαχαριάδης στην 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ (Οκτώβριος 1949) έλεγε «…η Συμφωνία της Βάρκιζας ήταν ένας αναγκαίος ελιγμός για την ανασύνταξη των δημοκρατικών δυνάμεων του Λαού» ενώ το 1950 ο ίδιος στο βιβλίο του «Προβλήματα Καθοδήγησης» αναφέρει ότι η Συμφωνία της Βάρκιζας ήταν «…μία ανάπαυλα για την ανασυγκρότηση των λαϊκών δημοκρατικών δυνάμεων… μπροστά στην καινούργια αποφασιστική αναμέτρηση που έρχεται αναπόφευκτα» (σελ. 19).
Υπάρχουν διάφορα στοιχεία που οδηγούν ασφαλώς στην παραδοχή ότι ο εσωτερικός πυρήνας της ηγεσίας του ΚΚΕ (Σιάντος-Ιωαννίδης) όχι απλώς την ήθελε τη Συμφωνία της Βάρκιζας, όπως υπογράφτηκε, ιδιαίτερα τα άρθρα 3 και 6 που θεωρήθηκαν προδοτικά, αλλά ότι την επεδίωξαν κιόλας για να διατηρηθεί το «ετοιμοπόλεμο» του ΕΛΑΣ για τη μόνιμη επιδίωξη του ΚΚΕ: Την με επανάσταση κατάληψη της εξουσίας.
Καταρχήν, είναι η χλιαρή και κατευναστική αντίδραση του Γιάννη Ιωαννίδη όταν ο Παρτσαλίδης επιστρέφοντας από την Αθήνα φαίνεται να έχει τύψεις που παρέβη την εντολή που τους έδωσε η ΚΕ πριν φύγουν με τον Σιάντο από τα Τρίκαλα, γι αυτό και ρωτάει:. «Καλά κάναμε, Γιάννη, που κάναμε αυτή την υποχώρηση;» και παρακάτω «Καλά κάναμε που υπογράψαμε τη συμφωνία;» ρωτάει τον Ιωαννίδη και αυτός τον καθησυχάζει: «Μήτσο, του λέω, μην έχεις τύψεις. Καλά κάνατε που την υπογράψατε». (ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, 1979, σελ. 24). Από την απάντηση φαίνεται ότι ο Σιάντος και ο Ιωαννίδης έχοντας προαποφασίσει για τη συνέχεια έκαναν αποδεκτή τη μερική αμνηστία για δύο σημαντικότατους λόγους: Πρώτον, να αμνηστευθούν οι ηγέτες, οι ίδιοι δηλαδή, για να είναι ελεύθεροι και «λευκοί» από τη Συμφωνία και την ιστορία, για να μπορούν να οργανώσουν τον επόμενο γύρο, με το κόμμα νόμιμο, με κομματικές εφημερίδες και γιατί «χρειάζονται ως κεφαλές» και δεύτερον, οι φυσικοί αυτουργοί, δηλαδή οι πιστοί, οι αγνοί μαχητές, να μην μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, στις οικογένειες τους, να μην ηρεμήσουν ασχολούμενοι με τη δουλειά τους, με την οικογένεια και ηρεμώντας να αρχίσουν να συζητούν μεταξύ τους και να ζητούν ευθύνες για την κατάρρευση του αγώνα τους, αλλά να κρύβονται στα βουνά για να αποφύγουν την πιθανή τιμωρία τους.
