Στο όνομα του πίνουν νερό! Στην πατρίδα του, το Εκουαδόρ, είναι, πέρα από Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κάτι σαν ήρωας βγαλμένος από τα παραμύθια. Το 2006 κατάφερε να διώξει το τρισκατάρατο ΔΝΤ κηρύσσοντας δημόσιο χρέος 3 δις δολαρίων ως παράνομο και απεχθές.
Στο όνομα του πίνουν νερό! Στην πατρίδα του, το Εκουαδόρ, είναι, πέρα από Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κάτι σαν ήρωας βγαλμένος από τα παραμύθια. Το 2006 κατάφερε να διώξει το τρισκατάρατο ΔΝΤ κηρύσσοντας δημόσιο χρέος 3 δις δολαρίων ως παράνομο και απεχθές. Το κόμμα του, ‘‘Alianza Pais”, είναι η κυρίαρχη πολιτική δύναμη και η ηγετική του επιρροή τον κατέστησε εμβληματικό ακόμα και για την εντόπια Αριστερά, έγινε δε μέχρι και… πρωταγωνιστής στο ντοκιμαντέρ ‘‘Debtocracy”, που προβλήθηκε σε ελληνικά θέατρα, πλατείες και αλάνες. Το όνομα του; Ραφαέλ Κορέα (Rafael Correa).
Ο ηγέτης όμως του Ισημερινού δεν σταματά τη δράση του και στα τέλη του 2015 έθεσε με το νέο Νόμο για τη Συμμαχία Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (Alianza Publico Privada, από εδώ και στο εξής APP), σε καινοφανή αναπτυξιακή τροχιά όλη τη χώρα, καθώς ανοίγει διάπλατα πλέον ο δρόμος για ευρύτερη και σημαντικότερη ενεργοποίηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην Οικονομία του Εκουαδόρ. Το Σύνταγμα της χώρας επέτρεπε τον σχηματισμό κοινοπραξιών ΑΡΡ ήδη από το 2008, μόλις δύο χρόνια μετά την εκδίωξη του ΔΝΤ, αλλά ο πρόσφατος Νόμος εμπλουτίζει τις δυνατότητες ανάμιξης του ιδιωτικού διεθνούς κεφαλαίου και του προσφέρει νέες προοπτικές. Πράγματι, σύμφωνα με το αρ. 316 του Συντάγματος του Εκουαδόρ το κράτος, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μπορεί να αναθέτει και στον ιδιωτικό τομέα την ενάσκηση δραστηριοτήτων σχετικών με δημόσιες υπηρεσίες και στρατηγικούς τομείς (bienes o servicios publicos y sectores estrategicos), που ειδικότερα προβλέπει το αρ. 100 του Οργανικού Κώδικα Παραγωγής, Εμπορίου και Επενδύσεων (Codico Organico de la Produccion, Comercio e Inversiones). Η ανάθεση-μεταβίβαση αρμοδιότητας γίνεται μόνο εφόσον εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και όταν το κράτος δεν έχει την τεχνική ή οικονομική δυνατότητα να… ανταποκριθεί. Το αυτό προβλέπει και ο Κώδικας των ΟΤΑ (Codico Organico de Organization Territorial, Autonomia y Descentralizacion).
Στο Νόμο καταφάσκεται η αναγκαιότητα συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη της χώρας (Que es necesario potenciar la participacion de la inversion y financimiento privados en el desarrollo de proyectos publicos), ενώ οι συμβάσεις (contratos de gestion delegada) που υπογράφονται σε κάθε περίπτωση εισόδου σε δημόσιου χαρακτήρα υπηρεσία ή σε πρότζεκτ στρατηγικής σημασίας του συμμαχικού μορφώματος δημόσιου-ιδιωτικού τομέα αφορούν μια εκτενή γκάμα εργολαβικών δραστηριοτήτων: τον κατασκευαστικό κλάδο, τα έργα αστικών υποδομών, την ενέργεια, την παραγωγή, την έρευνα, την κατασκευή και συντήρηση δρόμων, λιμανιών και αεροδρομίων, μέχρι και την εκμετάλλευση ορυκτού πλούτου ή και την ανακαίνιση και τον εξοπλισμό δημοσίων έργων.
Τα κριτήρια δε που θεσπίζονται στο Νόμο αναφορικά με την επιλογή των εγχειρημάτων ΑΡΡ είναι η δημοσιονομική βιωσιμότητα (sostenibilidad fiscal) του εκάστοτε πρότζεκτ, η πρόσφορη κατανομή του ρίσκου της επένδυσης (Distribucion adecuada de riesgos), η ωφελιμότητα της, ήτοι το γενικό οικονομικό-κοινωνικό κέρδος που συνεπάγεται η επένδυση σε σύγκριση και αντιστάθμιση με τα κεφάλαια που καταβάλλονται γι’ αυτήν (valor por dinero), o σεβασμός στα συμφέροντα και στα δικαιώματα των χρηστών της επένδυσης, ο σεβασμός στα δικαιώματα ιδιοκτησίας (derechos de propiedad) και το καθολικό κοινωνικό συμφέρον (cobertura e inclusion social).
Στην εφαρμογή και τον πολιτικό έλεγχο των άνω κριτηρίων προβαίνει η Διαθεσμική Επιτροπή (Comite Interinstitucional) που έχει κατά νόμο αποστολή να ενεργεί σύμφωνα με τις αρχές της διαφάνειας, της ισότητας, του υγιούς ανταγωνισμού και της δημοσιότητας, απώτερος δε στόχος της είναι η κατά περίπτωση υλοποίηση των καλύτερων διεθνών πρακτικών (mejores practicas internacionales) στα εκάστοτε πρότζεκτς.
Μετά τη σύναψη των ΑΡΡ συμβάσεων, την υλοποίηση των επιχειρησιακών πρωτοβουλιών επιβλέπει και προωθεί, ως συλλογικό όργανο της εκτελεστικής εξουσίας, μια άλλη διαθεσμική επιτροπή (η Comite Interinstitucional de Asociaciones Publico-Privadas) που έχει ως έργο να ορίζει τους τομείς των επενδύσεων, να εγκρίνει τα επιχειρηματικά πλάνα, να εκδίδει γενικές οδηγίες και τεχνικές σημειώσεις, να διορίζει τεχνικές επιτροπές για την εκτίμηση των έργων, να διαχειρίζεται τις πληρωμές.
Ο Νόμος (αρ. 5) καθιερώνει και τη σταθερότητα του δικαστικού συστήματος (estabilidad del ordenamiento juridico) κατά τη διάρκεια της επένδυσης, προφανώς για να καταστεί ρεαλιστικά εφικτή η προσέλκυση επενδυτών. Ό,τι συμφωνείται στις ΑΡΡ συμβάσεις ισχύει ανεξαρτήτως τροποποιήσεων νόμων επί του αντικειμένου του έργου και συνεπώς οι επενδυτές σε κάθε περίπτωση προστατεύονται νομικά. Μάλιστα προβλέπεται και το λεγόμενο fast track. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί με εκτελεστικό διάταγμα (decreto ejecutivo) να καταργήσει ή τροποποιήσει αδειοδοτήσεις και διοικητικές διαδικασίες προς διευκόλυνση της ΑΡΡ επένδυσης (αρ.8).
Και επί το πλείστον, για να δημιουργηθεί δεδηλωμένα φιλικό κλίμα προς τους ιδιώτες κεφαλαιούχους που θα βάλουν χρήματα σε ΑΡΡ σχήματα ορίζεται ότι όλα τα προνόμια που απολαμβάνουν οι δημόσιες επιχειρήσεις καλύπτουν και τις επιχειρήσεις ΑΡΡ. Για την δε διευθέτηση διαφωνιών και των όποιων διαφορών με τους ιδιώτες που θα συμμετέχουν στα μικτά επενδυτικά σχήματα προκρίνεται ως πρώτη επιλογή ο διάλογος και η συνδιαλλαγή και ως δεύτερη η ενδοχώρια ή διεθνής διαιτησία.
Περαιτέρω, η κυβέρνηση Κορέα προώθησε κομβικές αλλαγές και σε δύο βασικά σχετικά νομοθετήματα. Στον Οργανικό Κώδικα Παραγωγής, Εμπορίου και Επενδύσεων (Codico Organico de la Produccion, Comercio e Inversiones) προβλέπεται πλέον (αρ. 46) η επέκταση Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (στα ελληνικά ΕΟΖ – Zonas Especiales de Desarrollo Economico) και ενόσω θα εκτελούνται οι συμβάσεις θα υπάρχει απαράλλακτο δικαιϊκό πλαίσιο και διευκολύνσεις στη φορολογική μεταχείριση προϊόντων που εισάγονται στη χώρα για να χρησιμοποιηθούν σε πρότζεκτς που εκτελούνται μέσα σε τέτοιες ζώνες.
Στον δε Φορολογικό Κώδικα (Ley Organica de Regimen Tributario Interno) εξομοιώνεται η φορολογική μεταχείριση των ΑΡΡ επενδυτικών μορφωμάτων με τις δημόσιες επιχειρήσεις και για να εννοήσει κανείς περί τίνος πρόκειται αρκεί να διαβάσει το αρ. 9§3 του Κώδικα αυτού, που προβλέπει ότι για 10 χρόνια (ναι diez anos), που ξεκινούν από το οικονομικό έτος ανάληψης του κάθε πρότζεκτ, οι ΑΡΡ επιχειρήσεις και όλες οι εμπλεκόμενες θυγατρικές τους εξαιρούνται από την πληρωμή φόρου εισοδήματος (exoneracion del pago del impuesto a la renta) και διευκολύνονται στις εκροές συναλλάγματος (la salida de divisas), στους δασμούς και στην επιστροφή ΦΠΑ (impuesto al valor agregado). Εξαιρούνται φόρου εισαγόμενα προϊόντα που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σε έργα-κατασκευές ΑΡΡ και οι πληρωμές-αμοιβές σε κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο που συμμετέχει σε τέτοιες δραστηριότητες (αρ. 159 Φορολ. Κώδικα). Και όχι μόνο αυτό: Τα φορολογικά κίνητρα (estimulos tributarios) συμπεριλαμβάνουν από την μη επιβολή φόρου σε ακίνητη περιουσία που χρησιμοποιείται σε πρότζεκτ ΑΡΡ μέχρι και την καθολική αποχή από την είσπραξη φόρου μεταβίβασης, φόρου κεφαλαιουχικών κερδών και χρήσης επί συμβάσεων ΑΡΡ (αρ. 498 Φορολ. Κώδικα).
Επίσης, με την τροποποίηση στο Νόμο περί του εθνικού συστήματος σύναψης δημοσίων συμβάσεων (Ley Organica del Sistema Nacional de Contratacion Publica) δίνεται η δυνατότητα στο Κράτος και τους ΟΤΑ του Ισημερινού να προβαίνουν σε δημόσια απαλλοτρίωση (expropiacion) περιουσιών για να είναι διαθέσιμα ακίνητα προς εκτέλεση των εν λόγω δραστηριοτήτων και περιορίζεται εντός 15 ημερών (ναι quince dias) η υποχρέωση της κατά περίσταση αρμόδιας Δικαστικής Αρχής να προσδιορίσει τις οφειλόμενες από τις απαλλοτριώσεις αποζημιώσεις. Ενώ σύμφωνα με τις μεταβολές στο Νόμο περί της Εφορίας (Ley Organica de la Contraloria General del Estado) ορίζονται ως μορφές ανάμιξης του ιδιωτικού τομέα η παραχώρηση, η σύμπραξη, η κεφαλαιοποίηση, η μεταβίβαση κυριότητας μετοχών, των πιστοποιητικών συμμετοχής ή άλλων τίτλων και δικαιωμάτων (concesion, asociacion, capitalizacion, traspaso de propiedad accionaria, de certificados de aportacion o de otros titulos o derechos).
Για όλα τα παραπάνω, ο ιθύνων νους της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής Virgilio Hernandez ‘‘σκίζει τα ιμάτια του” ότι σε καμία περίπτωση δεν συνιστούν (φευ!)…. ‘‘ιδιωτικοποιήσεις”. Δικαίωμα του βέβαια να λέει ό,τι επιθυμεί, άλλωστε στο μαζικό ακροατήριο ενός ‘‘επαναστατημένου σοσιαλιστικού κράτους” απευθύνεται, αλλά μακάρι να νοούνταν έτσι οι… ‘‘ιδιωτικοποιήσεις” και σε άλλες γωνιές του πλανήτη. Το ζήτημα όμως δεν είναι αυτό: η ουσία είναι ότι ο διορατικός Κορέα, αντιλαμβανόμενος ότι η πτώση των τιμών πετρελαίου θα έφερνε ύφεση στην οικονομία του Εκουαδόρ (που είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα), βρήκε τον τρόπο να καλωσορίσει στην πατρίδα του με… ‘‘σοσιαλιστικό τρόπο” το διεθνές κεφάλαιο και με επενδύσεις να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας της χώρας του. Ήδη παραχωρήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα τα αεροδρόμια της πρωτεύουσας Κίτο (Quito) και του Γκουαγιανκίλ (Guayaquil), ιδιαίτερης πατρίδας του Κορέα, ενώ στις 24 Οκτωβρίου του 2015 ο ηγέτης του Ισημερινού, γεμάτος… περηφάνια, παρουσίασε 94 συνεργατικά πρότζεκτς σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας που συνεπάγονται επενδύσεις (έτσι για αρχή) ύψους 37 δις δολαρίων. Και αν θέλει κανείς να μάθει αν αυτά είναι πολλά ή λίγα, ας κάνει τις κρίσεις του γνωρίζοντας ότι σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank data) το 2014 το ΑΕΠ του Εκουαδόρ ήταν 100,9 δις δολάρια….
Και η Ελλάδα; Τι σχέση έχει με όλα αυτά; Μα και εδώ, κατά τα φαινόμενα, είμαστε αναφανδόν υπέρ των επενδύσεων. Η πρόσφατη έρευνα του οργανισμού «διαΝΕΟσις» (βλ. και το προ ημερών άρθρο του Αρ. Δοξιάδη στην ‘‘Καθημερινή” με τίτλο ‘‘Πραγματιστές και παραμυθιασμένοι”) με αντικείμενο έρευνας το «Τι πιστεύουν οι Έλληνες;» κατέδειξε ότι το 73% από εμάς θεωρεί πως χωρίς ξένες επενδύσεις «δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη στην Ελλάδα», ενώ ίδιο σχεδόν ποσοστό (72%) πρεσβεύει ότι οι ξένες επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας (λιμάνια, αεροδρόμια, ενέργεια κλπ) είναι θετικές.
Αλλά μάλλον, όπως η πραγματικότητα αποδεικνύει, άλλο το ‘‘φαίνεσθαι” και άλλο το ‘‘είναι” τελικά. Εδώ στα λόγια είμαστε μια καπιταλιστική χώρα, αλλά σε τελική ανάλυση όσοι επιδιώκουν να γίνουν ‘‘δημοφιλείς” ή να επικρατήσουν πολιτικά το πρώτο που κάνουν είναι να αποστρέφονται και να ‘‘κατακρεουργούν” τον ιδιωτικό τομέα, να δαιμονοποιούν την έννοια του κέρδους και να αντιμάχονται νυχθημερόν την επιχειρηματικότητα, ‘‘αγιοποιώντας” τον κρατισμό. Φθάσαμε σε σημείο στην… ‘‘ευρω-καπιταλιστική”, υποτίθεται, Ελλάδα η δια της φορολογίας κυρίως λεηλάτηση του ιδιωτικού χώρου και της ατομικής ιδιοκτησίας να βαπτίζεται ως… ‘‘νεοφιλελευθερισμός” που προσπαθούν έξωθεν δυνάμεις να επιβάλουν στη χώρα δια επάρατων μνημονίων…
Μ’ αυτά και με άλλα συναφή όμως το θέμα είναι ότι το μόνο που κάνουμε είναι να χάνουμε ευκαιρίες και εμμονικά να μην αποφασίζουμε να πάμε μπροστά. Για πόσο ακόμα άραγε;;; Το νόημα το… έπιασαν στο ‘‘σοσιαλιστικό κάστρο” του Εκουαδόρ, εμείς οι… ‘‘ευρω-καπιταλιστές” πότε θα ξυπνήσουμε και θα μιλήσουμε για κεφάλαια επενδύσεων που θα παράξουν πλούτο, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, θα αναμορφώσουν το συνολικό οικονομικό τοπίο στη χώρα; Πότε, επιτέλους, θα μιλήσουμε για μοιρασιά πλούτου, και όχι για αναδιανομή δανεικών, πότε θα επικεντρωθούμε στις γενεσιουργές προϋποθέσεις της αειφόρου ανάπτυξης, που δεν έρχεται εξ’ ουρανού, αλλά δια της ροής επενδυτικού κεφαλαίου και ανασύνθεσης και τόνωσης των παραγωγικών δομών, πότε θα παύσουμε να ‘‘κολλάμε” στις ευθύνες της φτώχιας μας και στη… μοιρασιά της μιζέριας;;;;
Και κάπως έτσι πάντως ο καιρός κυλά και η ζωή συνεχίζεται. Στο Εκουαδόρ, που εκεί δηλώνουν… σοσιαλιστές και… κάτι τι παραπάνω (στην ‘‘Alianza Pais”, το κόμμα του Κορέα, ανήκει, έχον και βαρύνον ρόλο, και το ‘‘Partido Comunista del Ecuador”), ρέει ιδιωτικό επενδυτικό διεθνές κεφάλαιο (capital flows), ενώ στην «ευρωπαϊκή» Eλλάδα, όπου υποτίθενται ότι επικρατούν συνθήκες…ακραίου καπιταλισμού εξαιτίας των «μνημονιακών» και «νεοφιλελεύθερων» πολιτικών που με το στανιό επιβάλλονται στις Κυβερνήσεις μας και ειδικά την τελευταία, αυτήν της ‘‘εθνικά περήφανης” ριζοσπαστικής Αριστεράς, ζούμε τις ένδοξες μέρες των capital controls.
ΥΓ. 1 Το χρέος του Εκουαδόρ κηρύχθηκε παράνομο και απεχθές διότι δημιουργήθηκε από τη μιλιταριστική-δικτατορική ηγεσία της χώρας την περίοδο 1972-1979, που είχε ως αποτέλεσμα την ουσιαστική χρεοκοπία της και την έλευση του ΔΝΤ το 1982. Σύμφωνα όμως με τη διεθνή νομιμότητα, αφού δεν υπήρξε ποτέ δημοκρατικά νομιμοποιημένο, ορθώς έγιναν οι ενέργειες από τον Κορέα και νομοτύπως εν τέλει αυτό διαγράφηκε κατά το άνω ύψος του. Τέτοια ‘‘όνειρα” είχε βεβαίως και η ‘‘δική μας”, Ζωή Κωνσταντοπούλου, με την… περίφημη ‘‘Επιτροπή της Αλήθειας”. ‘‘Όνειρα” που ήταν μάλιστα δωρεάν γι’ αυτήν, που μάλλον θα μείνει με την…όρεξη, και στοιχίσαντα 112.000 ευρώ σε εμάς, τους φορολογούμενους, αφού τόσο ήταν το κόστος της… ‘‘Επιτροπής Αλήθειας” κατά την ίδια την τέως Πρόεδρο της Βουλής.
ΥΓ 2. Για όποιον ενδιαφέρεται και θέλει να διαβάσει το Νόμο θα τον βρει στο ισπανικό πρωτότυπο στον διαδικτυακό τόπο www.produccion.gob.ec/wp-content/uploads/2015/09/PROYECTO-DE-LEY-APP-DEFINITIVO-FINAL.pdf
Κατερίνη, 29/2/2016
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ LLM
Ακολουθήστε το “Ο.Β.” στο twitter και κάντε like στην σελίδα μας στο facebook και μάθετε πρώτοι όλα όσα συμβαίνουν!
