Του Αδάμου Ευαγγέλου *
Εύλογα ρωτούν οι πολίτες μέχρι πότε θα ελέγχει η Τρόικα τη χώρα. Η απάντηση είναι φανερή. Θα την ελέγχει, όσο δεν αναθεωρούμε τη σχέση της Ελλάδας με τον έξω κόσμο, όσο δεν γίνεται καμία εντατική προσπάθεια προσαρμογής στη ρευστή πραγματικότητα, όσο συνεχίζουμε να εξάγουμε εξυπνάδα, όπως την εποχή της «γκράντε διαπραγμάτευσης» με τα πουκάμισα έξω, όσο η οικονομία μας μοιάζει καπιταλιστική, αλλά δεν είναι, όπως δείχνουν οι πολλοί κρατικοί περιορισμοί με αποκορύφωμα τους κεφαλαιακούς ελέγχους, όσο ο κρατισμός και το πελατειακό σύστημα εξακολουθούν να αναπαράγονται.
Οι παραπάνω επιλογές χαρακτηρίζουν σχεδόν τα πάντα. Τι να πρωτοαναφέρει κανείς, τη σχέση μας με τους ξένους, τον φαντασιακό μας εσωτερικό κόσμο, όπου συνεχώς τοποθετούμε τους εαυτούς μας αποκλειστικά ως θύματα τη στιγμή που συχνά λειτουργούμε ως θύτες; Όταν θεωρούμε πως μοιάζουμε με τον προοδευτικό κόσμο της Ευρώπης, ενώ συνεχίζουμε να είμαστε κάτι διαφορετικό σε νοοτροπία και πρακτικές;
Αυτή η διαφορετικότητα δικαιολογεί την συνεχή κίνησή μας σε ένα μεταίχμιο που φαινόταν πως είχαμε εγκαταλείψει πριν αρκετά χρόνια, ανάμεσα δηλαδή στην ανάπτυξη και την υπανάπτυξη, την πρόοδο και την καθυστέρηση. Τώρα που θα βρεθούμε όταν τα πράγματα κατασταλάξουν, κανείς δεν μπορεί να ξέρει, αφού θα εξαρτηθεί πρωτίστως, από τις επιλογές και τις προσπάθειές μας. Πάντως κανείς δεν θέλει η χώρα να περιέλθει σε θέση οικτρής αδυναμίας όπως τον Ιούλιο του 2015.
Επομένως, θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες, ώστε να επέλθει η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η οποία θα οδηγούσε σε λήψη μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, θα το καθιστούσε βιώσιμο και θα έδινε το δικαίωμα στη χώρα να βγει δοκιμαστικά στις αγορές. Απαραίτητη προϋπόθεση, όμως, για να συμβεί αυτό είναι να εφαρμόσουμε επιτέλους τις περιώνυμες μεταρρυθμίσεις και να σταματήσουμε τις γνωστές, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης καθυστερήσεις. Ήδη έπρεπε να παραδειγματιστούμε από την Ιρλανδία, Πορτογαλία και Κύπρο, χώρες που ανέλαβαν την ιδιοκτησία των προγραμμάτων λιτότητας και προχώρησαν με τόλμη στις μεταρρυθμίσεις, με αποτέλεσμα μετά από δύο χρόνια να βγουν από τα μνημόνια.
Οι αναφερθείσες χώρες προχώρησαν με τόλμη και είχαν θετικά αποτελέσματα. Εμείς συνεχίζουμε με άγνοια κινδύνου, η οποία παράγει αδράνεια, με συνέπεια να οξύνονται ακόμη περισσότερο τα προβλήματα, έτσι ώστε από ένα σημείο και μετά, αφού ο κίνδυνος έχει διογκωθεί να γίνεται αντιληπτός στους ιθύνοντες. Τότε συμβαίνει η αντίληψη του κινδύνου, να παράγει τρόμο, ο οποίος παραλύει τη βούληση για δράση κι έτσι η χώρα παγιδεύεται, εγκλωβίζεται.
Παγιδεύεται και εγκλωβίζεται γιατί κάποιοι δεν θέλουν να συγκρουστούν με την πραγματικότητα. Και όταν δεν συγκρούεσαι με την πραγματικότητα, το οικονομικό σύστημα της χώρας παραμένει σε απόλυτη ακινησία και δεν παράγονται σημαντικά οικονομικά γεγονότα, με αποτέλεσμα οι οικονομικοί δείκτες να εξελίσσονται αρνητικά και με προοπτικές δυσοίωνες. Αυτή η ακινησία επιτείνει την οικονομική αβεβαιότητα, η οποία αν συνεχιστεί η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε τροχιά πρωτοφανούς συνολικής κατάρρευσης. Τότε, περιουσίες θα μειωθούν, δουλειές θα χαθούν, τα λεφτά θα λείψουν. Με λίγα λόγια ο παραγωγικός ιστός, η ανταγωνιστικότητα, οι κοινωνικές υποδομές και η διεθνής παρουσία θα καταρρεύσουν.
Συνεπώς – απαντώντας για άλλη μια φορά στο αρχικό ερώτημα – θα συνεχίσουμε να νιώθουμε τον έλεγχο των δανειστών, όσο μας λείπει η σύνεση και στέλνουμε στην εξουσία ανθρώπους χωρίς προσόντα, χωρίς δεξιότητες, ανθρώπους με ηθελημένη άρνηση, οι οποίοι στο μόνο που διακρίθηκαν ήταν σε διαδηλώσεις και σε κομματικό ακτιβισμό. Θα συνεχίσουμε να νιώθουμε τον έλεγχο των δανειστών, όσο μας κυβερνούν άνθρωποι μέτριας πολιτικής αντίληψης οι οποίοι δεν αγαπούν την αριστεία, δεν αγαπούν την επιβράβευση, τη διάκριση, το ταλέντο. Θα συνεχίσουμε να νιώθουμε τον έλεγχο των δανειστών, όταν συνεχώς απαιτούμε από τους άλλους να τηρούν τους κανόνες, ενώ εμείς θωρούμε δικαίωμά μας να υπονομεύουμε, να παραβιάζουμε και να αθετούμε κάθε συμφωνία.
Θα συνεχίσουμε να νιώθουμε τον εξευτελιστικό – πολλές φορές – έλεγχο των δανειστών, όσο καταδικάζουμε τη χώρα με την ψήφο μας, να κυβερνιέται και να ασκούν εξουσία άνθρωποι αρχομανείς και μικρόνοες.
*Ο Αδάμος Ευαγγέλου είναι πρώην καθηγητής εφαρμογών στο ΑΤΕΙ.Θ και μέλος του Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
