Οι Μπεν Μπερνάνκι, Ντάγκλας Ντάιαμοντ και Φίλιπ Ντίμπβιγκ τιμώνται με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας 2022 «για τις έρευνές τους σχετικά με τις τράπεζες και τις οικονομικές κρίσεις», ανακοίνωσε σήμερα η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.
Το βραβείο είναι το τελευταίο από τα φετινά Νόμπελ και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων κορωνών Σουηδίας, περίπου 900.000 ευρώ.
«Το Κραχ της δεκαετίας του 1930 παρέλυσε για πολλά χρόνια τις οικονομίες του κόσμου και είχε τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις. Καταφέραμε ωστόσο να διαχειριστούμε καλύτερα τις μετέπειτα κρίσεις χάρη στα ευρήματα των φετινών βραβευθέντων» ανέφερε η επιτροπή των βραβείων.
«Οι τρεις οικονομολόγοι βελτίωσαν σημαντικά τις γνώσεις μας για τον ρόλο των τραπεζών στην οικονομία, ιδιαίτερα στη διάρκεια οικονομικών κρίσεων. Ένα σημαντικό εύρημα των μελετών τους είναι το γιατί έχει ζωτική σημασία η αποτροπή της κατάρρευσης τραπεζών».
Bank run
«Για να λειτουργήσει η οικονομία, οι αποταμιεύσεις πρέπει να διοχετεύονται σε επενδύσεις. Εδώ όμως υπάρχει μια σύγκρουση: οι καταθέτες θέλουν άμεση πρόσβαση στα χρήματά τους σε περίπτωση απρόοπτων εξόδων, ενώ οι επιχειρήσεις και οι ιδιοκτήτες κατοικιών θέλουν να να είναι σίγουροι ότι δε θα υποχρεωθούν να εξοφλήσουν τα δάνειά τους πρόωρα. Στη θεωρία τους, οι Ντάιαμοντ και Ντίμπβιγκ δείχνουν πώς οι τράπεζες προσφέρουν τη βέλτιστη λύση σε αυτό το πρόβλημα. Δρώντας ως ενδιάμεσοι που δέχονται καταθέσεις από πολλούς πελάτες, οι τράπεζες επιτρέπουν στους καταθέτες να έχουν πρόσβαση στις καταθέσεις τους όποτε το επιθυμούν, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν μακροχρόνια δάνεια.
Ωστόσο, οι ανάλυσή τους έδειξε επίσης πώς ο συνδυασμός αυτών των δύο δραστηριοτήτων καθιστά τις τράπεζες ευάλωτες σε φήμες για επικείμενη κατάρρευσή τους. Αν ένας μεγάλος αριθμός καταθετών σπεύσει ταυτόχρονα στην τράπεζα για ανάληψη των καταθέσεών τους, οι φήμες μπορεί να μετατραπούν σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία -εκδηλώνεται bank run και η τράπεζα καταρρέει. Αυτή η επικίνδυνη δυναμική μπορεί να προληφθεί αν η κυβέρνηση εγγυηθεί τις καταθέσεις και λειτουργήσει ως δανειστής έσχατης λύσης για τις τράπεζες.
«Ο Ντάιαμοντ έδεινε πώς οι τράπεζες επιτελούν μια άλλη κοινωνικά σημαντική λειτουργία. Ως ενδιάμεσοι μεταξύ πολλών καταθετών και δανειοληπτών, οι τράπεζες είναι πιο κατάλληλες για την αξιολόγηση του αξιόχρεου των δανειοληπτών και τη διασφάλιση της χρήσης των δανείων για καλές επενδύσεις.
Ο Μπεν Μπερνάνκι ανάλυσε το Κραχ της δεκαετίας του 1930, τη χειρότερη οικονομική κρίση της σύγχρονης ιστορίας. Μεταξύ άλλων, έδειξε πώς τα bank run ήταν καθοριστικός παράγοντας για το γεγονός ότι η κρίση ήταν τόσο βαθιά και παρατεταμένη. Όταν οι τράπεζες κατάρρευσαν, πολύτιμες πληροφορίες για τους δανειολήπτες χάθηκαν και δεν μποούσαν να αναδημιουργηθούν γρήγορα. Ως αποτέλεσμα, η ικανότητα της κοινωνίας να διοχετεύει τις αποταμιεύσεις σε παραγωγικές επενδύσεις περιορίστηκε σημαντικά.
Όπως σχολίασε ο Τόρι Έλινγκσεν, πρόεδρος της επιτροπής του Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών, «οι γνώσεις που προσέφεραν οι βραβευθέντες βελτίωσαν την ικανότητά μας να αποφεύγουμε τόσο τις σοβαρές κρίσεις όσο και τα ακριβά προγράμματα διάσωσης».
