Με αφορμή την ίδρυση Συλλόγου στον νομό Φλώρινας για τη διάδοση στην Ελλάδα της γλώσσας του γειτονικού κράτους με πρωτεύουσα τα Σκόπια, έπειτα από Απόφαση του Ειρηνοδικείου Φλώρινας, θα επιθυμούσα αρχικώς να κάνω λίγα σχόλια και κατόπιν μία πρόταση.
Άρθρο του εκπαιδευτικού Κωνσταντίνοτ Παπανικολάου
Μετά από τη συμφωνία των Πρεσπών δόθηκε σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό στο όνομα της χώρας του γειτονικού κράτους, αλλά και στη γλώσσα που ομιλούν οι κάτοικοί του. Αποτελεί πεποίθηση του γράφοντος ότι η ονομασία για το όνομα του κράτους που δόθηκε δεν είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον της Ελλάδας, αφενός γιατί δεν διαφοροποιήθηκε ουσιωδώς από την ονομασία που επιθυμούσαν τα προηγούμενα χρόνια οι κάτοικοι και η πολιτική ηγεσία της χώρας αυτής και, αφετέρου γιατί συνεχίζει να δημιουργεί σύγχυση σε οποιονδήποτε κάτοικο του πλανήτη ως προς το βόρειο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας, που ονομάζεται Μακεδονία.
Ομοίως και στο ζήτημα της γλώσσας της γειτονικής χώρας η ονομασία που δόθηκε δεν καλύπτει τις ελληνικές θέσεις στον βαθμό που ενδεχομένως θα μπορούσε να συμβεί. Πρώτα πρώτα γιατί δεν έλαβε καν τον γεωγραφικό προσδιορισμό «βόρεια», όπως έλαβε η ονομασία του κράτους, και γιατί, σύμφωνα με τη συμφωνία, δεν τονίζεται η σλαβική προέλευση της γλώσσας, παρά μόνο στα «ψιλά γράμματα» της συμφωνίας των Πρεσπών που ελάχιστοι όμως θα διαβάσουν ή θα παρατηρήσουν. Καλώς η κακώς όμως έχει δικαίωμα ένας λαός να θεωρεί ότι η γλώσσα που μιλάει δεν είναι διάλεκτος άλλης γλώσσας, αλλά ότι είναι ξεχωριστή γλώσσα. Το ίδιο συμβαίνει λόγου χάρη με την τσεχική και τη σλοβακική γλώσσα, τη νορβηγική και τη σουηδική γλώσσα, που ενώ ως γλώσσες δεν έχουν ουσιώδεις διαφορές, οι κάτοικοι των αντίστοιχων χωρών θέλουν να θεωρούν πως μιλούν ξεχωριστές γλώσσες. Το ίδιο συμβαίνει και με τη Βουλγαρική γλώσσα και τη γλώσσα της γειτονικής χώρας, που κατ’ ουσίαν αποτελεί διάλεκτο της Βουλγαρικής. Στο σημείο αυτό θα μπορούσαν να λεχθούν κι άλλα πολλά για το ζήτημα της διάκρισης γλώσσας, διαλέκτου και ιδιώματος, αλλά η στόχευση του παρόντος άρθρου είναι άλλη.
Τι μπορεί όμως να κάνει η Ελλάδα σε αυτή τη φάση; Υπάρχουν λύσεις; Κατά τη γνώμη του γράφοντος μία από τις πολλές προτάσεις που μπορούν να κατατεθούν σε έναν γόνιμο διάλογο, που πρέπει να ξεκινήσει σταδιακά, είναι και η καλώς εννοούμενη εκμετάλλευση της Συμφωνίας των Πρεσπών – αν και δεν χρειαζόταν να παίρνουμε αφορμή από αυτή τη συμφωνία αλλά έπρεπε να είναι αυτονόητο για εμάς το να αξιοποιούμε γόνιμα τον αρχαίο πολιτισμό μας. Στη Συμφωνία αυτή αναφέρεται ότι το γειτονικό κράτος δεν έχει καμία σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό της Μακεδονίας. Έχει όμως η Μακεδονία, η περιοχή της βόρειας Ελλάδας, μία τέτοια στενή σχέση που μπορεί να αποτελεί συνεχή έμπνευση για το μέλλον της περιοχής μας, σε συμβολικό και πρακτικό επίπεδο. Ως προς το συμβολικό επίπεδο θα κινηθεί η πρότασή μου και αφορά την αξιοποίηση του αρχαίου μακεδονικού ημερολογίου.
Στη σύγχρονη εποχή οι περισσότεροι κάτοικοι της Δύσης χρησιμοποιούμε -κάπως παραλλαγμένο- το ημερολόγιο των Ρωμαίων και μάλιστα, όπως αυτό διαμορφώθηκε στην Αυτοκρατορική εποχή, την εποχή στην οποία γεννήθηκε και εδραιώθηκε ο Χριστιανισμός. Το λεγόμενο Ιουλιανό ημερολόγιο αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό πολλούς αιώνες αργότερα, αν και στην Ελλάδα για πολιτικούς λόγους η γιορτή του Πάσχα εξακολουθεί να εορτάζεται με το Ιουλιανό ημερολόγιο, ενώ όλες οι υπόλοιπες γιορτές με το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Αυτό που όμως δεν παρατηρούν πολλοί από εμάς είναι ότι εξαιτίας της μεγαλομανίας των Ρωμαίων έχει γίνει αλλαγή στην ονομασία των μηνών. Η αλλαγή αυτή συντελέστηκε γιατί η δράση και η παρουσία του στρατηγού Ιουλίου Καίσαρος και του πρώτου ρωμαίου Αυτοκράτορα, του Αυγούστου, αποτέλεσαν σημαντικούς σταθμούς στην ιστορία των Ρωμαίων και έτσι εκείνοι θέλησαν να ονομάσουν με τα ονόματά τους τους καλοκαιρινούς μήνες του έτους. Έτσι ο μήνας Κβίντιλις Quintilis ονομάστηκε Ιούλιος και ο μήνας Σέξτιλις Sextilis ονομάστηκε Αύγουστος αντίστοιχα. Σε όλα αυτά όμως αυτά δεν υπάρχει πουθενά η Ελλάδα, που τότε ήταν μοιρασμένη σε διάφορες ρωμαϊκές επαρχίες.
Συνεπώς, η πρότασή μου είναι να υπάρχει στα ελληνικά ημερολόγια ή τουλάχιστον στα ημερολόγια στην βόρεια Ελλάδα, παράλληλα με τους ρωμαϊκούς μήνες συμπληρωματικά η ονομασία των αρχαίων μακεδονικών μηνών. Επειδή όμως δεν είναι καθόλου εύκολο να γίνει μία τέτοια αλλαγή, την εποχή μάλιστα της γρήγορης πληροφορίας και της έντονης διασύνδεσης της Ελλάδας με τις χώρες της δυτικής Ευρώπης, στις οποίες με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως η Πολωνία, κυριαρχεί το ρωμαϊκό ημερολόγιο, αυτό μπορεί να γίνει σταδιακά, μεθοδικά και με κλιμακούμενη προβολή, ώστε να γίνει ευρέως γνωστό στους πολίτες.
Συγκεκριμένα, η αντιστοιχία των αρχαίων μηνών στους σημερινούς μήνες είναι ως εξής:
- Οκτώβριος – Δίος
2. Νοέμβριος – Απελλαίος
3. Δεκέμβριος – Αυδυναίος
4. Ιανουάριος – Περίτιος
5. Φεβρουάριος – Δύστρος
6. Μάρτιος – Ξανθικός
7. Απρίλιος – Αρτεμίσιος
8. Μάιος – Δαίσιος
9. Ιούνιος – Πάνημος
10. Ιούλιος – Λώιος
11. Αύγουστος – Γορπιαίος
12. Σεπτέμβριος – Υπερβερεταίος
Πρέπει να σημειώσουμε τα εξής: Πρώτον ότι το μακεδονικό έτος ξεκινούσε τον σημερινό Οκτώβριο. Δεύτερον, πολλοί μήνες των Μακεδόνων ήταν κοινοί με τους μήνες άλλων αρχαίων πόλεων κρατών και τρίτον το μακεδονικό ημερολόγιο για αιώνες κυριάρχησε σε όλα τα υπόλοιπα ελλαδικά ημερολόγια και στις χώρες που είχε κατακτήσει ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η συμβολική αυτή ενέργεια, της εκ νέου υιοθέτησης του αρχαίου ημερολογίου συμπληρωματικά με το υπάρχον ημερολόγιο με παράλληλη χρήση, αν συνδυαστεί με μία πιο εξωστρεφή αντίληψη των σημερινών Ελλήνων για την ανάδειξη του πολιτισμού τους και με πρακτικές που θα αναδείξουν την θαυμάσια παρακαταθήκη που μας άφησαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, ενδεχομένως να προσδώσουν μία νέα δυναμική στην ανάδειξη της ξεχωριστής μας μακεδονικής κληρονομιάς, η οποία θα παρακάμψει τις πρακτικές χάλκευσης της πραγματικής μακεδονικής ταυτότητας από κύκλους που δεν αγαπούν τον αληθινό μακεδονικό πολιτισμό και επιθυμούν να τον νοθεύσουν.
Ο γόνιμος διάλογος για την ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και η αποφυγή ενός συνεχούς καταγγελτικού λόγου εναντίον των γειτόνων μας, που μόνο ευνοεί το εσωτερικό ακροατήριο, αλλά αφήνει αδιάφορο το διεθνές περιβάλλον, δεν μας βοηθάει σε μακροχρόνιο επίπεδο. Αντίθετα, η ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς σε συμβολικό και πρακτικό επίπεδο, ο γόνιμος διάλογος του παρόντος με το παρελθόν μας, χωρίς υστερική προγονολατρία και ακατάσχετο νεωτερισμό και λωτοφαγία, μπορούν να μας επαναφέρουν στο προσκήνιο των πολιτισμικών εξελίξεων.
Με εκτίμηση
Κωνσταντίνος Παπανικολάου
