Έχοντας συντρίψει την τουρκική οικονομία και εξαθλιώσει τη μεσαία τάξη, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «σέρνει» τη χώρα προς έναν «άνευ λόγου» πόλεμο και χειραγωγεί τα δικαστήρια εναντίον των αντιπάλων του.
Για πρώτη φορά από τότε που το συντηρητικό, ισλαμιστικής απόχρωσης Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν ήρθε στην εξουσία το 2002, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πολιτικής αλλαγής.
Ο πληθωρισμός ξεπερνά το 80% ετησίως, η τουρκική λίρα έχει πέσει κατακόρυφα έναντι του δολαρίου και η δημοτικότητα της κυβέρνησης έχει βυθιστεί όσο αυξάνονται οι οικονομικές δυσκολίες.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Ερντογάν – ο οποίος κυβερνά με όλο και πιο αυταρχικό τρόπο λαμβάνει μόλις και μετά βίας το 30% της υποστήριξης.
Φυσικά, η απάντησή του ήταν χαρακτηριστικά βίαιη τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές μέτωπο.
Απειλεί επίσης να χτυπήσει την Ελλάδα
Παρά την αντίθεση τόσο της Ουάσινγκτον όσο και της Μόσχας, ο Ερντογάν «διατυμπάνισε» τις προετοιμασίες για την αποστολή αρμάτων μάχης στη Συρία, επιδιώκοντας να εκτοπίσει τις κουρδικές πολιτοφυλακές που έχουν συμμαχήσει με τη Δύση στη μάχη κατά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, αλλά που η Άγκυρα θεωρεί ότι συνδέονται με τους αντάρτες του παράνομου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Εν τω μεταξύ, ο Τούρκος πρόεδρος απειλεί επίσης να χτυπήσει τη σύμμαχο στο ΝΑΤΟ Ελλάδα σχετικά με τις γεωτρήσεις φυσικού αερίου, την Κύπρο και την υποτιθέμενη “στρατιωτικοποίηση” των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο – αν και το διεθνές οικονομικό και πολιτικό κόστος οποιασδήποτε τέτοιας ενέργειας την καθιστά εξαιρετικά απίθανη.
Ο Ερντογάν έχει τοποθετήσει την Τουρκία ως τον απαραίτητο μεσολαβητή μεταξύ Μόσχας και Κιέβου
Από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έχει τοποθετήσει την Τουρκία ως τον απαραίτητο μεσολαβητή μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, βοηθώντας στη διαμεσολάβηση για συμφωνίες και φιλοξενώντας συνομιλίες μεταξύ των επικεφαλής ασφαλείας των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Έχει επίσης καταφέρει να στηρίξει την Ουκρανία – μεταξύ άλλων με πωλήσεις στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών – διατηρώντας παράλληλα εμπορικούς και ενεργειακούς δεσμούς με τη Ρωσία και χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την προσωπική του σχέση με τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ή να προκαλέσει την οργή της Δύσης.
Περισσότεροι από 100 πολιτικοί του κύριου φιλοκουρδικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP) παραμένουν σε δίκη για φερόμενα αδικήματα τρομοκρατίας, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απαγόρευση του κινήματος.
Το HDP δεν αποτελεί μέρος της εξακομματικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης, η οποία συγκροτεί μια κοινή εκλογική πλατφόρμα, που κυμαίνεται από τη σοσιαλδημοκρατική αριστερά έως τη φιλελεύθερη κεντροδεξιά. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναδειχθεί σε βασιλικό παράγοντα εάν – όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις – ούτε το ΑΚΡ ούτε η αντιπολίτευση κερδίσουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Ο Ερντογάν, πρώην δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ήταν ο ίδιος αποδέκτης παρόμοιας δικαστικής παρενόχλησης πριν το ΑΚΡ θριαμβεύσει το 2002. Καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση επειδή διάβασε ένα υποτιθέμενο ισλαμιστικό ποίημα, του απαγορεύτηκε να θέσει υποψηφιότητα και υποχρεώθηκε να περιμένει πριν γίνει πρωθυπουργός.
Ωστόσο, μένει να φανεί πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει αυτή τη φορά αυτός ο τρομερός αγωνιστής όσον αφορά την πραγματική στρατιωτική δράση για να παίξει το εθνικιστικό χαρτί στον αγώνα του για επανεκλογή.
Μέσα σε 20 χρόνια, ο Ερντογάν από την πολιτική των “μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες” έχει φτάσει σε ανοιχτές ή λανθάνουσες συγκρούσεις με τη Συρία, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και την Αρμενία.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες έχει αρχίσει μια προσέγγιση με αρκετούς από αυτούς τους αντιπάλους – εν μέρει επειδή η αποτυχία των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης που υποστηρίχθηκαν από την Τουρκία τον ανάγκασε να προσαρμόσει την εξωτερική του πολιτική, αλλά και επειδή χρειάζεται απεγνωσμένα αραβικά και δυτικά κεφάλαια για να στηρίξει την οικονομία, που έχει ξεκοιλιάσει από την απερίσκεπτη πολιτική του να διατηρεί χαμηλά επιτόκια.
Ενώ η κοινή γνώμη είναι έντονα εθνικιστική στην Τουρκία, μια χερσαία εισβολή στη Συρία που θα προκαλούσε την αντίδραση των ΗΠΑ ή της Ρωσίας και θα ανάγκαζε την Άγκυρα να υποχωρήσει, θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ – όπως θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ και η ωμή χρήση της δικαιοσύνης για να παραμερίσει την αντιπολίτευση.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι γεμάτοι πολεμικές κινήσεις
Από την άλλη πλευρά, μια περιορισμένη διασυνοριακή επιχείρηση με λίγες τουρκικές απώλειες θα μπορούσε στην πραγματικότητα να γίνει αποδεκτή από τους ψηφοφόρους, με τον ίδιο τρόπο που τα τακτικά χτυπήματα του Ισραήλ στη Γάζα σε αντίποινα για τις επιθέσεις με ρουκέτες της παλαιστινιακής Χαμάς θεωρούνται αστυνομικές επιχειρήσεις και όχι πόλεμοι.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι λοιπόν γεμάτοι πολεμικές χειρονομίες, όχι μόνο για να σηματοδοτηθεί η 100ή επέτειος από την ίδρυση μιας σύγχρονης, κοσμικής δημοκρατίας από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ πάνω στις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο Ερντογάν θα θελήσει να προβάλει την αποκατεστημένη ισχύ της Τουρκίας σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου οι μεσαίου μεγέθους δυνάμεις μπορούν να ασκούν μεγαλύτερη επιρροή, καθώς οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι λιγότερο πρόθυμες ή ικανές να ενεργούν ως παγκόσμιοι αστυνόμοι. Αλλά μετά τις επεμβάσεις στη Λιβύη και την υποστήριξη του Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας, μπορεί κάλλιστα να σταματήσει να κάνει χερσαία επίθεση στη Συρία, αν οι μεγάλες δυνάμεις συνεχίσουν να τον προειδοποιούν.
Χάνει τον έλεγχο η Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, δυστυχώς, είναι πιθανό να είναι μάλλον θεατής παρά δύναμη μετριοπάθειας ή αλλαγής. Το μπλοκ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, αλλά έχει χάσει την επιρροή του στην Άγκυρα, καθώς η επί μακρόν σταματημένη διαδικασία ένταξης της χώρας στην ΕΕ είναι θνησιγενής, και οι Βρυξέλλες πρέπει να εξαγοράζουν τακτικά την Τουρκία με βοήθεια για να κρατήσει σχεδόν 4 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες στο έδαφός της αντί να τους αφήσει να πλημμυρίσουν στην Ελλάδα.
Η Δύση αναμφίβολα θα ανακουφιστεί αν δει την πλάτη του Ερντογάν. Αλλά οι κυβερνήσεις αντισταθμίζουν τα στοιχήματά τους, διατηρώντας ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας με τον ισχυρό άνδρα στον Βόσπορο και προσφέροντας καταθλιπτικά λίγη δημόσια βοήθεια στην αντιπολίτευση, ακόμη και όταν προσεύχονται σιωπηλά για μια πιο μετριοπαθή, φιλοδυτική Τουρκία τον ερχόμενο Ιούνιο.
