Για την έλλειψη στα φάρμακα που παρατηρείται στην Ευρώπη, γράφει το Politico. Όταν αισθάνεσαι άσχημα, το τελευταίο πράγμα που θες να κάνεις είναι να τριγυρνάς από φαρμακείο σε φαρμακείο, αναζητώντας βασικά φάρμακα, όπως σιρόπι για τον βήχα και αντιβιοτικά, σημειώνει χαρακτηριστικά το γνωστό Μέσο.
Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη, αντιμέτωποι με μια ιδιαίτερα σκληρή περίοδο χειμερινών μικροβίων, αναγκάζονται να κάνουν ακριβώς αυτό.
Από τα τέλη του 2022, οι χώρες της ΕΕ ανέφεραν σοβαρά προβλήματα στην προσπάθειά τους να προμηθεύονται ορισμένα σημαντικά φάρμακα, με την πλειονότητά τους να αντιμετωπίζει πλέον ελλείψεις. Πόσο άσχημη είναι, λοιπόν, η κατάσταση και, κυρίως, τι γίνεται γι’ αυτό; Το Politico παρουσιάζει τα κυριότερα σημεία για το σοβαρό αυτό ζήτημα.
Πόσο μεγάλες είναι οι ελλείψεις;
Σε έρευνα που διεξήχθη σε εταιρείες που εκπροσωπούν φαρμακεία σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών μελών της ΕΕ, καθώς και της Τουρκίας, του Κοσόβου, της Νορβηγίας και της Βόρειας Μακεδονίας, σχεδόν το ένα τέταρτο των χωρών ανέφεραν περισσότερα από 600 φάρμακα σε έλλειψη και το 20% ανέφερε ελλείψεις 200 – 300 φαρμάκων.
Τα τρία τέταρτα των χωρών δήλωσαν ότι οι ελλείψεις ήταν χειρότερες αυτόν τον χειμώνα από ό,τι πριν από ένα χρόνο. Μάλιστα, σε τέσσερις χώρες δηλώθηκε ότι οι ελλείψεις είχαν συνδεθεί με θανάτους.
Αυτή η εικόνα ενισχύεται από στοιχεία των ρυθμιστικών αρχών. Οι βελγικές αρχές αναφέρουν σχεδόν 300 φάρμακα σε έλλειψη. Στη Γερμανία ο αριθμός αυτός φτάνει τα 408, ενώ στην Αυστρία περισσότερα από 600 φάρμακα δεν μπορούν να αγοραστούν από τα φαρμακεία αυτή τη στιγμή.
Ο κατάλογος της Ιταλίας είναι ακόμη μεγαλύτερος – με πάνω από 3.000 φάρμακα να λείπουν, αν και πολλά από αυτά είναι διαφορετικά σκευάσματα του ίδιου φαρμάκου.
Ποια φάρμακα λείπουν
Τα αντιβιοτικά, ιδίως η αμοξικιλλίνη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, βρίσκονται σε έλλειψη. Άλλες κατηγορίες φαρμάκων, όπως το σιρόπι για το βήχα, η παιδική παρακεταμόλη και τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση επίσης σπανίζουν.
Οι αιτίες
Πρόκειται για ένα μείγμα αυξημένης ζήτησης και μειωμένης προσφοράς, σημειώνει το Politico, σχετικά με τις ελλείψεις φαρμάκων.
Οι εποχικές λοιμώξεις – η γρίπη και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) πρώτα και κύρια – ξεκίνησαν νωρίς και είναι ισχυρότερες από το συνηθισμένο. Υπάρχει επίσης ένα ασυνήθιστο ξέσπασμα της νόσου του λαιμού Strep A στα παιδιά.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι το ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο δραστηριότητας των ασθενειών συνδέεται με τα ασθενέστερα ανοσοποιητικά συστήματα που δεν είναι πλέον εξοικειωμένα με τον συνδυασμό των μικροβίων που μας περιβάλλουν στην καθημερινή ζωή λόγω της καραντίνας για τον κοροναϊό.
Αυτός ο δύσκολος χειμώνας, μετά από δύο ήσυχα χρόνια (με εξαίρεση την COVID-19), έπιασε απροετοίμαστους τους φαρμακοβιομήχανους, εξηγεί το άρθρο του Politico.
Ο πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση επιβαρύνουν επίσης τις φαρμακευτικές εταιρείες, επηρεάζοντας την προσφορά.
Πέρσι, η Centrient Pharmaceuticals, ένας ολλανδικός παραγωγός δραστικών φαρμακευτικών συστατικών, δήλωσε ότι το εργοστάσιό της παρήγαγε ένα τέταρτο λιγότερη παραγωγή από ό,τι το 2021 λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους. Τον Δεκέμβριο, η InnoGenerics, ένας άλλος παραγωγός από την Ολλανδία, διασώθηκε από την κυβέρνηση, αφού κήρυξε πτώχευση, για να κρατήσει το εργοστάσιό της ανοιχτό.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τη Sandoz, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στην ευρωπαϊκή αγορά γενοσήμων, είναι μια ιδιαίτερα «σφιχτή κατάσταση προσφοράς». Ένας εκπρόσωπος της Sandoz δήλωσε στο Politico ότι άλλοι ένοχοι είναι η έλλειψη πρώτων υλών και οι περιορισμοί στην παραγωγική ικανότητα. Πρόσθεσε ακόμη ότι η Sandoz είναι σε θέση να καλύψει τη ζήτηση προς το παρόν, αλλά «αντιμετωπίζει προκλήσεις».
Πώς κινούνται οι κυβερνήσεις
Ορισμένες χώρες φρενάρουν τις εξαγωγές για να προστατεύσουν τις εγχώριες προμήθειες. Τον Νοέμβριο, η ελληνική ρυθμιστική αρχή φαρμάκων διεύρυνε τον κατάλογο των φαρμάκων των οποίων η μεταπώληση σε άλλες χώρες – γνωστή ως παράλληλο εμπόριο – απαγορεύεται.
Η Ρουμανία σταμάτησε προσωρινά τις εξαγωγές ορισμένων αντιβιοτικών και παιδικών παυσίπονων. Την περασμένη εβδομάδα, το Βέλγιο δημοσίευσε διάταγμα που επιτρέπει στις Aρχές να σταματήσουν τις εξαγωγές σε περίπτωση κρίσης.
Αυτό το «πάγωμα» μπορεί να έχει επιπτώσεις. Με επιστολή της Ευρωπαίας Επιτρόπου Υγείας, Στέλλας Κυριακίδου προς τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη του ζητήθηκε να λάβει υπόψη του τις επιπτώσεις των απαγορεύσεων σε τρίτες χώρες. «Τα κράτη μέλη πρέπει να απέχουν από τη λήψη εθνικών μέτρων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εσωτερική αγορά της ΕΕ και να εμποδίσουν την πρόσβαση σε φάρμακα για όσους έχουν ανάγκη σε άλλα κράτη μέλη», έγραψε η κ. Κυριακίδου.
Η κυβέρνηση της Γερμανίας εξετάζει το ενδεχόμενο αλλαγής του νόμου για να χαλαρώσει τις απαιτήσεις προμήθειας, οι οποίες επί του παρόντος αναγκάζουν τους ασφαλιστές υγείας να αγοράζουν φάρμακα εκεί όπου είναι φθηνότερα, συγκεντρώνοντας την προσφορά στα χέρια λίγων από τους πιο ανταγωνιστικούς παραγωγούς.
Ο νέος νόμος θα υποχρεώνει τους αγοραστές να αγοράζουν φάρμακα από πολλαπλούς προμηθευτές, συμπεριλαμβανομένων των πιο ακριβών, ώστε να γίνει πιο αξιόπιστη η προμήθεια. Στην Ολλανδία εισήγαγαν πρόσφατα νόμο που απαιτεί από τους προμηθευτές να διατηρούν αποθέματα έξι εβδομάδων για να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις και στη Σουηδία η κυβέρνηση προτείνει παρόμοιους κανόνες.
Οι συστάσεις του ΕΜΑ
Σε πιο λεπτομερές επίπεδο, μια επιτροπή υπό την ηγεσία της ρυθμιστικής αρχής της ΕΕ για τα φάρμακα, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), συνέστησε να χαλαρώσουν οι κανόνες ώστε να επιτρέπεται στα φαρμακεία να χορηγούν χάπια ή δόσεις φαρμάκων μεμονωμένα, μεταξύ άλλων μέτρων.
Στη Γερμανία, ο πρόεδρος του Γερμανικού Ιατρικού Συλλόγου έφτασε στο σημείο να ζητήσει τη δημιουργία άτυπων «υπαίθριων αγορών» φαρμάκων, όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να δίνουν τα αχρησιμοποίητα φάρμακά τους σε ασθενείς που τα χρειάζονται.
Και στη Γαλλία και τη Γερμανία, οι φαρμακοποιοί άρχισαν να παράγουν τα δικά τους φάρμακα – αν και αυτό είναι απίθανο να κάνει μεγάλη διαφορά, δεδομένης της έκτασης του ελλείμματος.
Μπορεί η ΕΕ να λύσει το πρόβλημα;
Θεωρητικά, η ΕΕ θα έπρεπε να είναι πιο έτοιμη από ποτέ να αντιμετωπίσει μια κρίση σε επίπεδο Ένωσης, σημειώνει το Politico.
Πρόσφατα αναβάθμισε τη νομοθεσία της για την αντιμετώπιση απειλών για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης φαρμάκων. Ο ΕΜΑ έχει λάβει διευρυμένες εξουσίες για την παρακολούθηση των ελλείψεων φαρμάκων. Και έχει συσταθεί ένας εντελώς νέος φορέας, η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών Υγείας (HERA), με την εξουσιοδότηση να βγει στην αγορά και να αγοράσει φάρμακα για ολόκληρο την ΕΕ.
Αλλά, μέχρι στιγμής, αυτό δεν συμβαίνει. Για να δράσει η HERA, πρέπει τουλάχιστον τέσσερις χώρες της ΕΕ να υπογράψουν ένα πρόγραμμα αγορών, αλλά καμία χώρα δεν έχει ζητήσει ακόμη να ενεργοποιηθεί αυτή η διαδικασία, δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ.
Αυτό ίσως δεν αποτελεί έκπληξη. Οι προσπάθειες συντονισμού των αγορών φθηνότερων μη επώνυμων φαρμάκων κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν τόσο αργές και γραφειοκρατικές που οι χώρες εγκατέλειψαν σχεδόν κάθε προσπάθεια, προτιμώντας να κάνουν τις δικές τους αγορές στην ελεύθερη αγορά.
«Μείζον γεγονός»
Η ομάδα εργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων για τις ελλείψεις μπορεί να αποφασίσει την Πέμπτη αν θα συστήσει στην Επιτροπή να κηρύξει τις ελλείψεις φαρμάκων ως «μείζον γεγονός» – μια επίσημη επισήμανση που θα πυροδοτούσε κάποια (περιορισμένη) δράση σε επίπεδο ΕΕ.
Μια ομάδα καθοδήγησης του ΕΜΑ για τις ελλείψεις θα έχει την εξουσιοδότηση να ζητά στοιχεία σχετικά με τα αποθέματα φαρμάκων των φαρμάκων και την παραγωγική ικανότητα από τους προμηθευτές και να εκδίδει συστάσεις για τον τρόπο μετριασμού των ελλείψεων.
Αλλά δεν συμφωνούν όλοι ότι τα πράγματα είναι τόσο άσχημα ακόμα.
Κατά την εμφάνισή της ενώπιον της επιτροπής υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η κορυφαία αξιωματούχος της Επιτροπής για την υγεία, Σάντρα Γκαλίνα, δήλωσε ότι ήθελε να «απορρίψει λίγο την ιδέα ότι υπάρχει τεράστια έλλειψη» και δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμα εναλλακτικά φάρμακα προς χρήση.
Άλλοι πιστεύουν ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. «Νομίζω ότι (σ.σ. η κατάσταση) θα ξεκαθαρίσει μόνη της, αλλά αυτό εξαρτάται από την κορύφωση των λοιμώξεων», δήλωσε ο Άντριαν Φαν ντεν Χόβεν, γενικός διευθυντής του λόμπι για τα γενόσημα φάρμακα Medicines for Europe. «Αν έχουμε φτάσει στην κορύφωση, η προσφορά θα καλύψει γρήγορα το κενό. Αν όχι, μάλλον δεν είναι καλό σενάριο», είπε χαρακτηριστικά.
