Στην αναγκαιότητα ύπαρξης ενός… διερμηνέα όπως ο Τάκης Κανελλόπουλος για να δείξει στον κοινό το τι συμβαίνει τώρα στον κόσμο μας αναφέρθηκε ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Columbia, Μαρκ Μαζάουερ, στη συζήτηση που ακολούθησε την προβολή της αντιπολεμικής ταινίας «Ο Ουρανός» του αείμνηστου Θεσσαλονικιού σκηνοθέτη στην κατάμεστη αίθουσα του Ολύμπιον, στο πλαίσιο του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
«Χρειαζόμαστε ένα διερμηνέα για να μας πει τι γίνεται σήμερα στον κόσμο γιατί τα περισσότερα δεν τα ζούμε. Έναν διερμηνέα σαν τον Καννελόπουλο», σχολίασε ο κ. Μαζάουερ, ενώ χαρακτήρισε την ταινία «αντιπολεμικό αριστούργημα».
Ο καθηγητής είπε πως ο Καννελόπουλος επέλεξε μια περίοδο που επηρέασε τα υπόλοιπα 30 χρόνια στην ελληνική ζωή. «Οι απλοί στρατιώτες ήταν αυτοί που βίωσαν όλα τα δεινά και τους βλέπουμε στις πιο δύσκολες στιγμές τους, στις νίκες, αλλά κυρίως, στις ήττες τους», υπογράμμισε.
Ο κ. Μαζάουερ σχολίασε πως «κανένας πόλεμος δεν είναι ίδιος. Ο πόλεμος που διεξάγεται τώρα στη Γάζα δεν είναι ίδιος με αυτόν στην Ουκρανία. Ακόμα και τον Οκτώβριο του 1940 όταν η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο, η κοινωνία ήταν σχετικά σταθερή αλλά με την είσοδο στον πόλεμο το κράτος καταστράφηκε και εξαφανίστηκε. Όταν μπαίνεις στον πόλεμο, δεν ξέρεις τι θα γίνει. Έτσι γίνεται και στη Γάζα τώρα, δεν ξέρουμε τι θα ακολουθήσει και ποιες θα είναι οι συνέπειες», είπε.
Αναφορικά με το αν η ταινία -που όταν προβλήθηκε το 1962 προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων με το επιχείρημα πως δεν παρουσίασε σωστά το έπος του ’40- θα στεκόταν σήμερα, ο καθηγητής σχολίασε πως τα πράγματα είναι διαφορετικά σήμερα σε σχέση με τότε και το κοινό θα ήταν πιο έτοιμο.
Η παρέμβαση του Γιώργου Φουρνιάδη, ηθοποιού της ταινίας
Μια δυνατή στιγμή της βραδιάς ήταν η τοποθέτηση του Γιώργου Φουρνιάδη που στην ταινία ενσάρκωσε τον ρόλο του στρατιώτη που πήρε τις αρβύλες του λοχία του όταν σκοτώθηκε. Ο ίδιος, με συγκίνηση είπε πως από την ταινία έλειπαν ορισμένες σκηνές. «Έλειπε μια συγκλονιστική στιγμή, το τέλος, όταν οι στρατιώτες που γυρνάνε πίσω ηττημένοι φωνάζουν “Καημένη Πατρίδα”. Αυτή η σκηνή ήταν το αποκορύφωμα της ταινίας και λυπάμαι που δεν το είδα» είπε, ενώ πρόσθεσε πως δεν προβλήθηκε ακόμα μία σκηνή με τον ρόλο που ο ίδιος έπαιζε και όπως δήλωσε αποτελούσε την απαρχή του αντάρτικου, την αρχή της αντίστασης.
Ο ίδιος καταχειροκροτήθηκε από το κοινό, ενώ από την πλευρά του ο συντονιστής της συζήτησης, συγγραφέας Γιάννης Παλαβός, είπε πως η συγκεκριμένη ταινία είναι μία συμπυκνωμένη παραλλαγή της αρχικής δίωρης ταινίας. «Η αρχική ταινία όταν προβλήθηκε αρχικά στη Θεσσαλονίκη θεωρήθηκε πολύ καταθλιπτική και άδικη στο πώς αποτυπώνει το έπος του ’40. Όμως είναι η μόνη εκδοχή που μπορεί να προβληθεί σε μία μεγάλη οθόνη», είπε.
Στη συζήτηση συμμετείχε μαζί με τον κ. Μαζάουερ και ο κριτικός κινηματογράφου, Μανώλης Κρανάκης ο οποίος είπε ότι η ταινία είναι ένα αριστούργημα διεθνούς βεληνεκούς. «Το θέμα με τον Τάκη Καννελόπουλο ήταν πως είχε χαρακτηριστεί ως μη πολιτικός σκηνοθέτης αλλά μπορούμε να πούμε ότι τελικά πρόκειται για ένα καθαρά πολιτικό φιλμ. Ο Ουρανός τολμά να δείξει πως σε ένα πόλεμο υπάρχουν άνθρωποι που πολλές φορές χάνουν την ανθρωπιά τους», σχολίασε.
Για τον κ. Κρανάκη η έννοια του αντιπολεμικού έγκειται στο γεγονός πως ο εχθρός δεν φαίνεται στην ταινία, παρά μόνο οι προσπάθειες των στρατιωτών να νικήσουν.
Στην ερώτηση αν θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε το παρελθόν μας, είπε πως μας είναι δύσκολο να δούμε διαφορετικά το παρελθόν, να ξεμάθουμε αυτά που μάθαμε στο σχολείο. «Ακόμα και αν έχαιρε περισσότερης αναγνώρισης σήμερα, δεν θεωρώ ότι θα διέφερε πολύ η εμπειρία», κατέληξε.
«Νομίζω ότι είναι ένα πολιτικό έργο αλλά περισσότερο το εξέλαβα ως έργο για την ανθρωπότητα. Οι ήρωες είναι απλοί άνθρωποι και αυτό δείχνει και ο Καννελόπουλος. Οι άνθρωποι είναι… πολύ ανθρώπινοι», είπε η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου, που βρέθηκε στην προβολή μαζί με τον βουλευτή και σύντροφό της, Διαμαντή Καραναστάση.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης, προλογίζοντας την ταινία καλωσόρισε το κοινό σε μία καθολικά προσβάσιμη προβολή, με χορηγό προσβασιμότητας την Alpha Bank.
Η ταινία
Η ταινία, που είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου, γραμμένη μαζί με τον Γιώργο Κιτσόπουλο, αναφέρεται στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Το σενάριο βασίζεται σε αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αντιπολεμική αυτή ταινία ανταλλάσσει τη δράση στο μέτωπο με την ποίηση στα μετόπισθεν, και τον ηρωισμό ως κινηματογραφικό στερεότυπο με μια ρηξικέλευθη ματιά πάνω στην ανθρώπινη γενναιότητα.
