Αναμονή. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έκαναν ένα θετικό βήμα το 2023, σε μία διαδρομή που ξεκίνησε από την «διπλωματία των σεισμών» το Φεβρουάριο και ολοκληρώθηκε «πανηγυρικά» στις 7 Δεκεμβρίου με την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την πραγματοποίηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας στην Αθήνα. Με την Διακήρυξη των Αθηνών, να χαρακτηρίζεται ως μία πολιτική δέσμευση για την αποφυγή εντάσεων.
Οι δηλώσεις περί θετικού κλίματος και ανάγκης διατήρησής του περίσσεψαν το 2023. Πολλή συζήτηση έγινε και για την ανάγκη οικοδόμησης εμπιστοσύνης, παράλληλα με την αποφυγή απειλών και εμπρηστικών δηλώσεων, ως απαραίτητες προϋποθέσεις για προώθηση του διαλόγου.
Προσπάθεια για βήματα
Σε μία προσπάθεια ο διάλογος να κάνει βήματα, οι διερευνητικές εντάχθηκαν στον πολιτικό διάλογο που διεξάγεται πλέον από τους Υφυπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και τον Μπουράκ Ακτσαπάρ. Υπό την εποπτεία των Υπουργών Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, με τις οδηγίες του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη και του τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Θα μπει στα δύσκολα θέματα, δηλαδή στη διαφορά της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, «όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες».
Εποικοδομητική ασάφεια
Μία «εποικοδομητική ασάφεια», σε διπλωματική γλώσσα, που δίνει χώρο και χρόνο στις δύο πλευρές. Σε αυτό να προστεθεί και η Διακήρυξη των Αθηνών, που υπέγραψαν Μητσοτάκης και Ερντογάν, σε μία περίοδο που όλοι χρειάζονταν ένα θετικό βήμα, ωστόσο υπήρχαν και πολλοί «πρόθυμοι» είτε να εκφράσουν ανησυχίες είτε να το αποδομήσουν.
Ο Ερντογάν επιστρέφοντας στην Τουρκία από την Αθήνα, δήλωσε την πρόθεση του να μπει τέλος στις «αερομαχίες»
Και πλέον έχουμε μπει και επισήμως σε μία διαφορετική φάση αναμονής όσον αφορά τις σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας. Με τα χρόνια της έντασης στα ελληνοτουρκικά να μην καθιστούν αυτονόητο το τέλος της καχυποψίας. Το αντίθετο.
Σταθερές θέσεις
Η τοξική ρητορική που αναπτύχθηκε και στις δύο πλευρές ως αποτέλεσμα της διαρκούς έντασης δεν επιτρέπει στην διάλυση της καχυποψίας ενώ παράλληλα ευνοεί ακόμα την εθνικιστική ρητορική.
Σε αυτή τη φάση αναμονής οι δύο πλευρές ξεκαθαρίζουν ότι δεν έχουν υποχωρήσει από τις πάγιες και σταθερές θέσεις τους. Θέσεις οι οποίες αποτελούν και τις πάγιες διαφωνίες Αθήνας και Άγκυρας και τις αιτίες που γεννούν τις εντάσεις και το συγκρουσιακό κλίμα.
Διαφωνίες
Στόχος όπως επαναλαμβάνουν οι κυβερνητικοί παράγοντες των δύο χωρών και οι ΥΠΕΞ αυτές οι διαφωνίες να μην οδηγούν σε κρίσεις.
Η μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα, το casus belli, η Γαλάζια Πατρίδα, το τουρκολιβυκό μνημόνιο, οι «γκρίζες ζώνες», οι αιτιάσεις περί αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, το Κυπριακό, είναι μερικά μόνο από τα σύννεφα που παραμένουν στο προσκήνιο και μπορούν να αποτελέσουν μία αφορμή για νέες ρητορικές – και μη εκρήξεις – ανά πάσα στιγμή.
Με τα «καρφιά» να υπάρχουν σε επιλεγμένες στιγμές, για να υπενθυμίζουν ότι οι λύσεις δεν έχουν έρθει ακόμα. Η Αγιά Σοφιά και το Κυπριακό, είναι αυτά που δεν μπορούν μεν να διαλύσουν το καλό κλίμα απαντούν ωστόσο στις επικρίσεις που δέχεται ο Ερντογάν για την πολιτική του απέναντι στην Ελλάδα, με μικρές δόσεις «υπενθυμίσεων».
Μηδέν
Ο Ερντογάν επιστρέφοντας στην Τουρκία από την Αθήνα, δήλωσε την πρόθεση του να μπει τέλος στις «αερομαχίες». Με τις υπερπτήσεις και τις παραβιάσεις να παραμένουν στο μηδέν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, το 2023 μετά από τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία.
Με τον «πάγο» στις προκλήσεις να μην σημαίνει ωστόσο και ηρεμία διαρκείας, όσο δεν συνοδεύεται από λύσεις.
