Η αβεβαιότητα αποτελεί σταθερό χαρακτηριστικό της γεωργίας στην ΕΕ, η οποία εξακολουθεί να επηρεάζεται από γεγονότα που δεν ελέγχονται από τους αγρότες, όπως οι κλιματικές και οι γεωπολιτικές κρίσεις. Γεγονότα που έχουν επιπτώσεις στην παραγωγικότητα, το εμπόριο, την καταναλωτική ζήτηση, τις τιμές και τελικά στο εισόδημα των αγροτών.
Τα παραπάνω επισημαίνονται στις ανοιξιάτικες βραχυπρόθεσμες προοπτικές για το 2024/25, που εξέδωσε η Κομισιόν, επισημαίνοντας ότι από την τελευταία έκδοση των βραχυπρόθεσμων προοπτικών (φθινόπωρο 2023) και παρά ορισμένες ευνοϊκές αλλά περιορισμένες εξελίξεις στο κόστος των εισροών, οι τιμές για την ενέργεια, τα λιπάσματα και τις ζωοτροφές, είναι σημαντικά υψηλότερες από τα προ του Covid επίπεδα.
Οι αγρότες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις που σχετίζονται με το κόστος εισροών, το οποίο παραμένει υψηλό
Ειδικότερα, τα απρόβλεπτα ακραία καιρικά φαινόμενα, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις, αλλά και οικονομικοί παράγοντες, όπως τα υψηλά επιτόκια και το αυξημένο κόστος εργασίας, ασκούν πιέσεις στον αγροτικό κόσμο.
Την ίδια στιγμή οι τιμές των τροφίμων παραμένουν υψηλές, γεγονός που σε συνδυασμό με τις χαμηλές προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης περιορίζει τη δυνατότητα ανάκαμψης της καταναλωτικής ζήτησης.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι αγρότες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις που σχετίζονται με το κόστος εισροών, το οποίο παραμένει σε μεγάλο βαθμό πάνω από τα επίπεδα της προ covid περιόδου. Η παραγωγή λιπασμάτων στην ΕΕ συνεχίζει να ανακάμπτει, αλλά οι εισαγωγές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Από τις αρχές του έτους, η Επιτροπή έχει λάβει σειρά βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων για να στηρίξει τους αγρότες της ΕΕ και να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες τους, ιδίως όσον αφορά το διοικητικό φόρτο και τη θέση τους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
«Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) παρέχει επίσης ένα προβλέψιμο δίχτυ ασφαλείας για τους αγρότες και ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για να συνοδεύσει τη μετάβαση του τομέα προς μια πιο βιώσιμη κατεύθυνση», τονίζεται στην έκθεση.
Αν και ο δείκτης τιμών μειώθηκε σε σύγκριση με το επίπεδο του 2022, ακόμα αυτή η μείωση δεν έχει μεταφερθεί στις τιμές των τροφίμων των μεταποιητών και των καταναλωτών. Μάλιστα, ενώ ο δείκτης τιμών καταναλωτή της ΕΕ έχει σταθεροποιηθεί από τον Μάρτιο του 2023, έχει αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 43% σε σύγκριση με το 2015. Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, η αύξηση ήταν πιο σημαντική, όπως στην Πολωνία (+65%) ή στη Λιθουανία (+69%).
Τάσεις και προοπτικές
Στις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις παρουσιάζονται οι τελευταίες τάσεις και προοπτικές για τις βασικές αγροτικές αγορές, όπως τα δημητριακά, το ελαιόλαδο, το κρασί, η ζάχαρη, της ζωικής παραγωγής κ.ά. Σύμφωνα λοιπόν με τις παραπάνω παρατηρήσεις, για τους τομείς που καλύπτονται στην έκθεση προβλέπονται τα εξής για τις παραγωγές 2024/25:
- Η παραγωγή δημητριακών της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί, με περαιτέρω προσδοκίες ότι το εμπορικό ισοζύγιο δημητριακών της ΕΕ θα επανέλθει στο μέσο όρο της πενταετίας (συνδυασμός βελτιωμένων εξαγωγών και μειωμένων εισαγωγών).
- Η παραγωγή ελαιούχων σπόρων και πρωτεϊνούχων φυτών της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί το 2024/25.
- Η παραγωγή ζάχαρης της ΕΕ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί έως και τον μέσο όρο της πενταετίας, οδηγώντας σε απότομη μείωση των καθαρών εισαγωγών ζάχαρης.
- Η ευρωπαϊκή παραγωγή μήλων το 2023/24 εκτιμάται σε χαμηλό 3ετίας λόγω της μείωσης των εκτάσεων και των δυσμενών καιρικών συνθηκών στις κύριες χώρες παραγωγής, επηρεάζοντας αρνητικά την κατανάλωση.
- Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επηρέασαν επίσης την παραγωγή πορτοκαλιών τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, με σημαντικά μειωμένες εξαγωγές και αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση.
- Παρά την κάποια ανάκαμψη της παραγωγής ελαιολάδου στην ΕΕ το 2023/24, τόσο η εγχώρια όσο και η εξαγωγική ζήτηση στην ΕΕ συνεχίζουν να υποφέρουν από τις υψηλές τιμές.
- Επίσης, η παραγωγή κρασιού στην ΕΕ αναμένεται να μειωθεί λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών, ενώ η κατανάλωση συνεχίζει την πτωτική της τάση και το εμπόριο συρρικνώνεται.
- Παρά τη συνεχή μείωση του πληθυσμού των αγελάδων, η προσφορά γάλακτος στην ΕΕ προβλέπεται να αυξηθεί ελαφρώς το 2024, ενώ ο συνδυασμός της σταθεροποίησης των τιμών του νωπού γάλακτος στην ΕΕ πάνω από τα ιστορικά επίπεδα τιμών και της αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού, θα μπορούσε να βελτιώσει τα περιθώρια κέρδους για τους γαλακτοπαραγωγούς.
- Η αύξηση της παραγωγής πουλερικών στην ΕΕ καλύπτει σχεδόν πλήρως τη μείωση σε άλλους τομείς κρέατος, ενώ το συνολικό εμπορικό ισοζύγιο συνεχίζει να επιδεινώνεται.
- Η στενή κατάσταση μεταξύ ζήτησης και προσφοράς κρέατος στηρίζει σχετικά υψηλές τιμές αγοράς, ενώ οι εισαγωγές στην ΕΕ θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω.
