Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης είναι ένας μεγάλος Ρώσος άγιος που έζησε και κοιμήθηκε το 1939 στο ρωσικό μοναστήρι του αγίου Παντελεήμονα στο Άγιο Όρος.
του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου
Ήταν ο Γέροντας του αγίου Σωφρονίου του Έσσεξ, ο οποίος θεωρείται από πολλούς ο σπουδαιότερος Θεολόγος του προηγούμενου αιώνα και ο οποίος έγραψε το βιβλίο «Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης».
Πριν από 25 χρόνια είχα διαβάσει το βιβλίο αυτό και αυτά που έγραφε στις σελίδες 86-87 με είχαν προβληματίσει. Παρουσιάζει ο άγιος Σωφρόνιος τα σχόλια του Γέροντά του πάνω στα λόγια του Χριστού : «οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου φρονιμώτεροι ὑπὲρ τοὺς υἱοὺς τοῦ φωτὸς εἰς τὴν γενεὰν τὴν ἑαυτῶν εἰσι» (Λουκ.16,8). Μέχρι τότε με το μικρό μου το μυαλό νόμιζα ότι οι άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία για κάποιους λόγους ήταν εξυπνότεροι από εμάς στην αντιμετώπιση των βιοτικών πραγμάτων.
Η εξήγηση όμως του αγίου Σιλουανού με διαφώτισε πάνω στο θέμα : «Αυτό συμβαίνει όχι επειδή πραγματικά είναι πιο συνετοί, αλλά επειδή ο πνευματικός άνθρωπος είναι απασχολημένος με τον Θεό και λίγο φροντίζει για τα έργα αυτού του κόσμου. Δεν είναι εκπληκτικό ότι ο μη πνευματικός άνθρωπος ρυθμίζει καλύτερα τις βιοτικές υποθέσεις του παρά ο πνευματικός. Ο πρώτος επιδίδεται σ’ αυτές τις υποθέσεις, ενώ ο άλλος προσπαθεί με το νου του να βρίσκεται κοντά στον Θεό. Αυτό συμβαίνει συχνά και μεταξύ των κοσμικών. Ο επιτυχημένος έμπορος κοροϊδεύει τον επιστήμονα επειδή δεν γνωρίζει από εμπόριο, αλλ’ αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι ο έμπορος είναι πιο έξυπνος».
Αμέσως μετά τον α’ παγκόσμιο πόλεμο είχαν αγοράσει στο Μοναστήρι ένα ατμοκίνητο πριονιστήρι γερμανικής κατασκευής. Ο μοναχός που το δούλευε επαινούσε συνεχώς τους Γερμανούς για την ανωτερότητά τους και έλεγε «εμείς οι Ρώσοι δεν αξίζουμε τίποτα». Του είπε όμως ο άγιος Σιλουανός : «Εγώ νομίζω πως άλλη είναι η αιτία και όχι ότι οι Ρώσοι είναι ανίκανοι. Οι Ρώσοι την πρώτη τους σκέψη, την πρώτη τους δύναμη, την προσφέρουν στον Θεό, και λίγο σκέπτονται για τα βιοτικά. Αλλά αν ο ρωσικός λαός όπως και οι άλλοι λαοί, στρεφόταν με όλη του την δύναμη προς τα βιοτικά κι ασχολιόταν μόνο μ’ αυτά, γρήγορα θα τους περνούσε, επειδή αυτά είναι λιγότερο δύσκολα».
Έλεγε ακόμα : «Αν ο πνευματικός άνθρωπος στραφεί προς την επιστήμη, εγκαταλείποντας την ασκητική ζωή, θα εμφανίσει μεγαλύτερες ικανότητες στην επιστήμη από εκείνον που δεν έχει σχέση με τον Θεό. Επειδή ο άνθρωπος που αγαπάει τον Θεό και σχετίζεται μαζί του με την προσευχή, αυτό που ζει είναι υψηλότερο απ’ αυτό που ζει ένας που ασχολείται μόνο με την λογική και την επιστημονική γνώση. Έτσι όταν ο άνθρωπος αυτός αφήνοντας την κοινωνία με τον Θεό ασχοληθεί με την επιστήμη, ουσιαστικά κατεβαίνει σε χαμηλότερο επίπεδο και φαίνεται η ανωτερότητά του, αλλά όχι και αμέσως, σιγά σιγά».
Κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτά που λέει ο άγιος Σιλουανός έχουν νόημα μόνο αν έχουμε υγιή σχέση με τον Θεό και όχι να βρισκόμαστε σε πλάνη. Για παράδειγμα, το ότι εγώ στα φοιτητικά μου χρόνια έχανα τον καιρό μου να παριστάνω τον ιεραπόστολο κι έτρεχα με την Χριστιανική Φοιτητική Δράση να πουλάω περιοδικά και βιβλία αντί ν’ ασχολούμαι με όλη μου την δύναμη να καταρτιστώ στην επιστήμη μου κι έτσι με ξεπερνούσαν κάποιοι συμφοιτητές μου, δεν έχει σχέση μ’ αυτά που λέει ο άγιος. Εκείνα ήταν απλά μια χαζομάρα δική μου.
Καμιά φορά σκέφτομαι οι άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με τον Θεό σε βαθμό που να μη θέλουν να κάνουν ούτε τον σταυρό τους, πόσες ώρες περισσότερες έχουν την ημέρα από μένα για τα βιοτικά. Αν ξεκινήσω από το πρωί με καμιά ώρα προσευχή, αν διαβάσω κάποια παράκληση αργότερα, αν κάνω κομποσχοίνι που και που, αν διαβάσω λίγο το Ευαγγέλιο, τον Χρυσόστομο που διαβάζω τώρα, κι αν τύχει να πάω και στην Εκκλησία το πρωί ή το απόγευμα, αστεία αστεία θα βγουν περίπου 3 ώρες. Κι αν είναι Κυριακή ή μεγάλη γιορτή και περισσότερο. Δυστυχώς τελευταία παρατηρώ στην πρωινή προσευχή κάποιες μαθήτριες κυρίως, δεν κάμνουν τον σταυρό τους και δηλώνουν απερίφραστα ότι δεν πιστεύουν. Αυτό δεν συνέβαινε παλιότερα.
Άρα και μόνο αυτές τις ώρες να βάλεις που οι εκτός Εκκλησίας μπορούν ν’ ασχοληθούν παραπάνω με τα βιοτικά, να βάλεις ότι το μυαλό τους μπορεί ν’ ασχολείται συνεχώς με τις υποθέσεις τους γιατί το μυαλό δεν μπορεί να μην ασχολείται με τίποτα, κι αν βάλεις και άλλα σχετικά με την πίστη στον Θεό όπως προσκυνήματα, νηστείες, ελεημοσύνες … που δεν τους ενδιαφέρουν, νομίζω είναι επόμενο όπως λέει ο άγιος Σιλουανός να είναι «φρονιμώτεροι ὑπὲρ τοὺς υἱοὺς τοῦ φωτὸς εἰς τὴν γενεὰν τὴν ἑαυτῶν».
Αυτό που λέει ο άγιος Σιλουανός για τη κατανόηση της επιστήμης επειδή είμαι και Χημικός, το έχω ζήσει. Μου έκαμνε εντύπωση σε Συνέδρια πως κάποια πράγματα στις φυσικές επιστήμες τα καταλάβαινα πιο σωστά ακόμα και από Καθηγητές Πανεπιστημίου που δήλωναν άθεοι. Μην το θεωρήσετε εγωιστικό, απλώς πιστεύω ότι συνέβαινε αυτό που έλεγε ο άγιος Σιλουανός. Η Ορθόδοξη Πίστη είναι ψηλότερα από την επιστημονική γνώση, άρα εγώ κατέβαινα σε κάτι χαμηλότερο.
Κάθε χρόνο πηγαίνω την Α΄ και Β΄ τάξη του Λυκείου διδακτική επίσκεψη, στο πλαίσιο των μαθημάτων των φυσικών επιστημών, στο κέντρο διάδοσης επιστημών «Νόησις» στην Θεσσαλονίκη κοινώς Πλανητάριο και μετά φυσικά πηγαίνουμε για αναψυχή και φαγητό στο «Κόσμος» που είναι δίπλα. Κάθε φορά περνάω από το Public και ξεφυλλίζω βιβλία. Έτσι μια φορά έπεσε το μάτι μου σε ένα βιβλίο που αφορούσε την ζωή του διάσημου Φυσικού και νομπελίστα (1965) R. Feynman. Θαύμαζα τον Feynman για τον χιουμοριστικό τρόπο που έκαμνε τα μαθήματά του και για το επιστημονικό του έργο και κάποιες φορές στο μάθημα αναφερόμουν σ’ αυτόν.
Διαβάζοντας το βιβλίο έπεσα από τα σύννεφα. Αυτός ο τόσο διάσημος Φυσικός σύχναζε στα μπαράκια, κερνούσε ποτά σε κοπελίτσες με αντάλλαγμα να κάνουν σεξ μαζί του. Και κάποιες φορές γινόταν έξω φρενών με κάποιες κοπελίτσες που ενώ αυτός τις κέρασε ποτά, αυτές έκαμναν σεξ με άλλους.
Γιατί το ανέφερα αυτό ; Επειδή ναι μεν οι μακριά από τον Θεό μπορεί να είναι ικανότεροι στα βιοτικά από εμάς που αγωνιζόμαστε μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά μη έχοντας την βοήθεια του Χριστού συχνά σκλαβώνονται σε τέτοια πάθη που είναι για να τους λυπάσαι. «Πολλοὶ γὰρ περιπατοῦσιν, οὓς πολλάκις ἔλεγον ὑμῖν, νῦν δὲ καὶ κλαίων λέγω, τοὺς ἐχθροὺς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ὧν τὸ τέλος ἀπώλεια»(Φιληπ.3,18).
