Ρομαντικός και απομακρυσμένος από την τρέχουσα πραγματικότητα ο στίχος του ποιητή που μιλούσε για κόσμο «όμορφο και… αγγελικά πλασμένο», καθώς από το καλοκαίρι του 2010 εμείς, τα παιδιά και εγγόνια μας ζούμε στην Ελλάδα «Θεσμών», ανεργίας, κατάθλιψης, ξενιτεμού και έλλειψης ελπίδας, που τα τελευταία δύο χρόνια καταπραΰνει κάπως ο τουρισμός…
Αποστασιοποιούμαι σήμερα από τα πολιτικά και οικονομικά θέματα και καλώ την προσοχή σας σε θέμα Κοινωνικό-ψυχολογικού περιεχομένου ζητώντας σας να ελέγξετε πώς ακριβώς αντιδράτε στις καθημερινές ευχάριστες ή δυσάρεστες, επιθυμητές ή ανεπιθύμητες καταστάσεις της ζωής.
Έχουμε, ο καθένας και η καθεμιά μας, κάποιους συγκεκριμένους τρόπους διαχείρισης των μικρών ή μεγάλων προβλημάτων ή είμαστε καράβια ακυβέρνητα, που παλινωδούμε προσπαθώντας να αντιδράσουμε όσο και όπως καλύτερα μπορούμε χωρίς σχέδια, χωρίς στρατηγική, ίσως και χωρίς ελπίδα;
Στην κλασική ορθόδοξη ψυχοδυναμική του άποψη ο Freud υποστήριξε ότι η δομή του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς μας αναπτύσσεται από το σύνολο των παιδικών μας εμπειριών και παγιώνεται γύρω στην ηλικία των επτά περίπου ετών.
Αντιδρώντας σε εκείνη την αυστηρά ορθόδοξη και περιοριστική άποψη του Freud, από την αρχή κιόλας της γέννησης του ψυχαναλυτικού κύκλου της Βιέννης, μερικοί συνάδελφοι και μαθητές του αντέδρασαν υποστηρίζοντας την άποψη ότι η θεμελιακή δομή του χαρακτήρα μας εξελίσσεται μέχρι και το τέλος της εφηβικής ηλικίας.
Στη συνέχεια επικράτησαν και ακόμη πιο προωθημένες απόψεις, χωρίς ίσως αυτές να γίνονται άμεσα αποδεκτές από τους «ορθόδοξους» του ψυχοδυναμικού κινήματος, που πρεσβεύουν ότι ο ανθρώπινος χαρακτήρας και η προσωπικότητά μας παραμένουν ανοιχτά συστήματα μέχρι και την μέση ώριμη σε χρόνια ζωής ηλικία μας…
Ο γερμανικής καταγωγής ψυχολόγος Abraham Maslow, που διέφυγε από τη Ναζιστική Γερμανία για να διαπρέψει στις ΗΠΑ, βοήθησε τα μέγιστα στον προσδιορισμό των ψυχολογικών κινήτρων μας με την πασίγνωστη «πυραμίδα των αναγκών του ανθρώπου». Για τον Maslow, όπως και για έναν μεγάλο αριθμό επιστημόνων της συμπεριφοράς (ανάμεσά τους και ο υπογράφων), ο άνθρωπος μέχρι και τη στιγμή που θα αφήσει την τελευταία του πνοή ως έμβιο ον παραμένει ένα ανοικτό σύστημα και εξελισσόμενο μέχρι και την τρίτη ηλικία.
Στην εξελικτική του πορεία μέσα στον κόσμο των ατόμων που το περιτριγυρίζουν το παιδί έχει τρεις πιθανές επιλογές συμπεριφοράς που θα επιδείξει και στη συνέχεια θα υιοθετήσει σε βαθμό που ΜΙΑ από αυτές να αποτελέσει το ορατό, ευδιάκριτο και καθοριστικό τύπο και περίβλημα του χαρακτήρα του για το υπόλοιπο της ζωής του.
Όσοι είστε κιόλας γονείς με ένα, δύο ή περισσότερα παιδιά και όσοι μεγαλώσατε κάποια παιδιά βιώσατε και βιώνετε την διαπίστωση ότι κάθε ένα από τα παιδιά σας έχει τον δικό του χαρακτήρα, τη δική του προσωπικότητα, τους δικούς του τρόπους προσαρμογής στην ίδια ακριβώς αντικειμενική πραγματικότητα όπου συμβιώνει με άλλα αδέλφια/αδελφές.
Η Αμερικανίδα ψυχαναλύτρια Dr Karen Horney υποστήτιξε την άποψη ότι ο καθένας μας από την παιδική ακόμη ηλικία συμπεριφέρεται σαν να επιδιώκει:
– να προσεγγίσει τους ανθρώπους,
– να αντιπαραταχθεί με τους ανθρώπους ή
– να αποστασιοποιηθεί από τους ανθρώπους.
Ας δούμε τι ακριβώς σημαίνει ο κάθε τύπος συμπεριφοράς στους απέναντί μας.
Προσεγγίζοντας τους ανθρώπους το παιδί αποδέχεται την αδυναμία του και, ανεξάρτητα από τους ενδόμυχους φόβους του, πασχίζει να κερδίσει την στοργή και την αγάπη τους.
Αντιπαρατασσόμενο το παιδί θεωρεί δεδομένη την εχθρότητα των συνανθρώπων του και αποφασίζει να τους πολεμήσει.
Αποφεύγοντας τους συνανθρώπους του το παιδί δεν επιθυμεί να έχει τη στοργή τους ούτε να τους ανταγωνισθεί, αλλά απλούστατα να κρατηθεί μακριά τους.
Έτσι γεννιέται ένα τρίπτυχο τυπολογίας ανθρώπινων χαρακτήρων που θα μπορούσαμε να αποδώσουμε ως: ο συμμορφούμενος, ο επιθετικός και ο αποστασιοποιημένος τύπος.
Αν δούμε τον εαυτό μας και τα άλλα πρόσωπα που μας περιτριγυρίζουν σε καθημερινή βάση στο σπίτι, το γραφείο, το εργοστάσιο, το σχολείο ή το Πανεπιστήμιο πιο αναλυτικά και προσεκτικά νομίζω ότι εύκολα θα εντοπίσουμε τους τρεις αυτούς τύπους.
Ο συμμορφούμενος τύπος είναι το άτομο που δείχνει έντονα την ανάγκη του να κερδίσει την στοργή και την εκτίμηση των συνανθρώπων του. Τα άτομα με χαρακτήρα συμβιβαστικού τύπου είναι πρόσωπα αδύναμα που εξαρτώνται άμεσα από άλλα πρόσωπα, αντλούν την αυτοπεποίθησή τους από την στάση που οι τρίτοι κρατούν απέναντί τους και, αδυνατώντας να διακινδυνεύσουν την απώλεια της στοργής την οποία τόσο πολύ χρειάζονται, καταπιέζουν κάθε είδος επιθετικότητας προτιμώντας να επωμισθούν τις ευθύνες και τις ενοχές ακόμη και όταν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση δεν είναι… δικές τους!
Ο επιθετικός τύπος είναι εκείνο το άτομο το οποίο θεωρεί δεδομένη την εχθρότητα των άλλων, ακόμη και όταν δεν υπάρχει, και υιοθετώντας τη θέση ότι η ζωή είναι μια ατέλειωτη πάλη για την επιβίωση πασχίζει για την απόκτηση δύναμης και εξουσίας. Στις διαπροσωπικές του σχέσεις το άτομο αυτό στοχεύει πάντοτε στην επικράτηση, στην μείωση των συνανθρώπων του, στη δική του τελική νίκη.
Ο αποστασιοποιημένος τύπος αφορά εκείνο το άτομο το οποίο πασχίζει να διατηρήσει μια συναισθηματική απόσταση ασφαλείας από τους συνανθρώπους του καθώς το συναίσθημα οικειότητας του δημιουργεί άγχος. Για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του το άτομο προσπαθεί να γίνει συναισθηματικά αυτοδύναμο αποφεύγοντας τον ανταγωνισμό ή την αντιπαράθεση με τρίτους όσο και την οικειότητα και συναισθηματική εξάρτηση που μπορεί να απολήξουν σε ερωτικό «δεσμό».
Ρίξτε μια ματιά, αφού τελειώσετε την ανάγνωση του άρθρου μου, στον εαυτό σας σε έναν συμβολικό καθρέπτη, εάν θέλετε να αποφύγετε τον πραγματικό, και για λίγα λεπτά της ώρας να είστε απόλυτα ειλικρινείς και αντικειμενικοί στην κρίση και την αυτοκριτική σας.
Μην αντιμετωπίσετε τον εαυτό σας με σαδιστικά ή με μαζοχιστικά κριτήρια!.
Νοερά γυρίστε πίσω στα παιδικά χρόνια, όσο πιο πίσω μπορείτε και σταθείτε εκεί με κατανόηση για το παιδάκι που κάποτε ήσασταν και για τους γονείς και τα αδέλφια σας.
Στην δική σας περίπτωση φίλες και φίλοι που με διαβάζετε εδώ στον αγαπημένο φιλόξενο ιστόοπο ποιοι παράγοντες διαδραμάτισαν τον καταλυτικό ρόλο και σας ώθησαν να αποκτήσετε τον συγκεκριμένο χαρακτήρα που σήμερα σας διακρίνει στις διαπροσωπικές σας σχέσεις με γνωστά και οικεία ή με άγνωστα πρόσωπα;
Σας αρέσει ο τύπος που είστε;
Εάν η απάντησή σας είναι ΝΑΙ, επιτρέψτε μου να ρωτήσω, εάν είστε γονείς, τι κάνετε για να σας μοιάσουν τα παιδιά σας;
Εάν η απάντησή σας είναι ΟΧΙ πώς προσπαθείτε να αποφύγετε το λάθος της μεταβίβασης του δικού σας χαρακτήρα στα παιδιά σας;
